بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ حم

به نام خدا كه رحمتش بى‌اندازه است‌ و مهربانى‌اش هميشگى؛ حم

تَنْزِيلُ الْكِتابِ مِنَ اللَّهِ الْعَزِيزِ الْحَكِيمِ

اين كتاب نازل شده از سوى خداى تواناى شكست ناپذير حكيم است.

ما خَلَقْنَا السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ ما بَيْنَهُما إِلَّا بِالْحَقِّ وَ أَجَلٍ مُسَمًّي وَ الَّذِينَ كَفَرُوا عَمَّا أُنْذِرُوا مُعْرِضُونَ

ما آسمان‌ها و زمين و آنچه را ميان آن دو است، جز به حق و تا سرآمدى معين نيافريديم، و كافران از آنچه بيمشان داده‌اند، روى گردانند.

قُلْ أَ رَأَيْتُمْ ما تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَرُونِي ما ذا خَلَقُوا مِنَ الْأَرْضِ أَمْ لَهُمْ شِرْكٌ فِي السَّماواتِ ائْتُونِي بِكِتابٍ مِنْ قَبْلِ هٰذا أَوْ أَثارَةٍ مِنْ عِلْمٍ إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ

[به مشركان‌] بگو: به من خبر دهيد [و نشانم دهيد] معبودانى كه به جاى خدا مى‌پرستيد چه چيزى از زمين را آفريده‌اند يا مگر آنان را در آفرينش آسمان‌ها مشاركتى است؟ اگر راستگو هستيد كتابى پيش از اين قرآن يا بازمانده‌اى از دانش استوارى [كه ادعاى شما را تصديق كند] براى من بياوريد؛

وَ مَنْ أَضَلُّ مِمَّنْ يَدْعُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ مَنْ لا يَسْتَجِيبُ لَهُ إِليٰ يَوْمِ الْقِيامَةِ وَ هُمْ عَنْ دُعائِهِمْ غافِلُونَ

و چه كسانى گمراه‌ترند از كسانى كه به جاى خدا معبودانى را مى‌خوانند كه تا روز قيامت پاسخشان را نمى‌دهند و آنان از خواندنشان بى‌خبرند؟

وَ إِذا حُشِرَ النَّاسُ كانُوا لَهُمْ أَعْداءً وَ كانُوا بِعِبادَتِهِمْ كافِرِينَ

و هنگامى كه مردم را [در قيامت‌] گرد آورند [معبودانشان‌] با آنان دشمن باشند و پرستش آنان را انكار كنند،

وَ إِذا تُتْليٰ عَلَيْهِمْ آياتُنا بَيِّناتٍ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلْحَقِّ لَمَّا جاءَهُمْ هٰذا سِحْرٌ مُبِينٌ

و چون آيات روشن ما را بر آنان بخوانند، كافران درباره حقى كه به سويشان آمده مى‌گويند: اين جادويى آشكار است.

أَمْ يَقُولُونَ افْتَراهُ قُلْ إِنِ افْتَرَيْتُهُ فَلا تَمْلِكُونَ لِي مِنَ اللَّهِ شَيْئاً هُوَ أَعْلَمُ بِما تُفِيضُونَ فِيهِ كَفيٰ بِهِ شَهِيداً بَيْنِي وَ بَيْنَكُمْ وَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِيمُ

بلكه مى‌گويند: اين قرآن را از نزد خود ساخته و به خدا نسبت داده است. بگو: اگر آن را از نزد خود ساخته و به خدا نسبت داده باشم [و خدا بخواهد براى اين كار مرا به عذابى سخت گرفتار كند] شما نمى‌توانيد در برابر خدا چيزى از عذاب را از من دفع كنيد، خدا به باطلى كه در آن فرو مى‌رويد [و آن طعنه زدن به قرآن و جادو خواندن آن است‌] داناتر است، و كافى است كه خدا ميان من و شما گواه باشد، و او بسيار آمرزنده و مهربان است.

قُلْ ما كُنْتُ بِدْعاً مِنَ الرُّسُلِ وَ ما أَدْرِي ما يُفْعَلُ بِي وَ لا بِكُمْ إِنْ أَتَّبِعُ إِلَّا ما يُوحيٰ إِلَيَّ وَ ما أَنَا إِلَّا نَذِيرٌ مُبِينٌ

بگو: از ميان فرستادگان خدا فرستاده‌اى نوظهور نيستم [كه گفتار و كردارم مخالف گفتار و كردار آنان باشد، بلكه به من هم چون آنان وحى مى‌شود] و نمى‌دانم با من و شما [در دنيا و آخرت‌] چه خواهد شد، من فقط از آنچه به من وحى شده پيروى مى‌كنم، و من جز بيم دهنده‌اى آشكار نيستم.

قُلْ أَ رَأَيْتُمْ إِنْ كانَ مِنْ عِنْدِ اللَّهِ وَ كَفَرْتُمْ بِهِ وَ شَهِدَ شاهِدٌ مِنْ بَنِي إِسْرائِيلَ عَليٰ مِثْلِهِ فَآمَنَ وَ اسْتَكْبَرْتُمْ إِنَّ اللَّهَ لا يَهْدِي الْقَوْمَ الظَّالِمِينَ

بگو: به من خبر دهيد كه: اگر اين قرآن از ناحيه خدا باشد و شما به آن كفر ورزيده باشيد و شاهدى هم از بنى اسرائيل به نظير آن [كه تورات واقعى و تصديق كننده قرآن است‌] شهادت داده باشد [كه: همان طورى كه تورات وحى خداست، قرآن هم وحى خداست و] پس [از شهادتش به قرآن‌] ايمان آورده باشد و شما از ايمان به آن تكبر ورزيده باشيد [آيا گمراه نبوده‌ايد؟] بى‌ترديد خدا گروه ستمكار را هدايت نمى‌كند.

وَ قالَ الَّذِينَ كَفَرُوا لِلَّذِينَ آمَنُوا لَوْ كانَ خَيْراً ما سَبَقُونا إِلَيْهِ وَ إِذْ لَمْ يَهْتَدُوا بِهِ فَسَيَقُولُونَ هٰذا إِفْكٌ قَدِيمٌ

و كافران درباره مؤمنان گفتند: اگر [آيين محمد] بهتر [از آيين ما] بود [آنان در پذيرفتنش‌] بر ما نسبت به آن پيشى نمى‌گرفتند [بلكه خود ما زودتر از آنان به اين كتاب ايمان مى‌آورديم‌]. و چون [خودشان به خاطر كبر و عنادشان‌] به وسيله آن هدايت نيافتند، به زودى خواهند گفت: اين يك دروغ قديمى است.

وَ مِنْ قَبْلِهِ كِتابُ مُوسيٰ إِماماً وَ رَحْمَةً وَ هٰذا كِتابٌ مُصَدِّقٌ لِساناً عَرَبِيًّا لِيُنْذِرَ الَّذِينَ ظَلَمُوا وَ بُشْريٰ لِلْمُحْسِنِينَ

[چگونه يك دروغ قديمى است‌] در حالى كه پيش از آن كتاب موسى پيشوا و رحمت بود [و از نزول آن بر پيامبر اسلام خبر داده‌]، و اين قرآن تصديق كننده [آن‌] است در حالى كه به زبان عربى [فصيح و گويا] ست تا ستمكاران را بيم دهد، و براى نيكوكاران بشارتى باشد.

إِنَّ الَّذِينَ قالُوا رَبُّنَا اللَّهُ ثُمَّ اسْتَقامُوا فَلا خَوْفٌ عَلَيْهِمْ وَ لا هُمْ يَحْزَنُونَ

بى‌ترديد كسانى كه گفتند: پروردگار ما الله است، سپس [در ميدان عمل بر اين حقيقت‌] استقامت ورزيدند، نه بيمى بر آنان است و نه اندوهگين مى‌شوند.

أُولئِكَ أَصْحابُ الْجَنَّةِ خالِدِينَ فِيها جَزاءً بِما كانُوا يَعْمَلُونَ

اينان اهل بهشت‌اند كه به پاداش اعمال شايسته‌اى كه همواره انجام مى‌دادند، در آن جاودانه‌اند.

وَ وَصَّيْنَا الْإِنْسانَ بِوالِدَيْهِ إِحْساناً حَمَلَتْهُ أُمُّهُ كُرْهاً وَ وَضَعَتْهُ كُرْهاً وَ حَمْلُهُ وَ فِصالُهُ ثَلاثُونَ شَهْراً حَتَّي إِذا بَلَغَ أَشُدَّهُ وَ بَلَغَ أَرْبَعِينَ سَنَةً قالَ رَبِّ أَوْزِعْنِي أَنْ أَشْكُرَ نِعْمَتَكَ الَّتِي أَنْعَمْتَ عَلَيَّ وَ عَليٰ والِدَيَّ وَ أَنْ أَعْمَلَ صالِحاً تَرْضاهُ وَ أَصْلِحْ لِي فِي ذُرِّيَّتِي إِنِّي تُبْتُ إِلَيْكَ وَ إِنِّي مِنَ الْمُسْلِمِينَ

و انسان را درباره پدر و مادرش به نيكى سفارش كرديم. مادرش با تحمل رنج و زحمت او را باردار شد و با رنج و زحمت او را زاييد. و دوران باردارى و باز گرفتنش از شير سى ماه است، تا زمانى كه به رشد و نيرومندى خود و به چهل سالگى برسد، گويد: پروردگارا! به من الهام كن تا نعمتت را كه بر من و پدر و مادرم عطا كرده‌اى سپاس گزارم، و كار شايسته‌اى كه آن را مى‌پسندى انجام دهم و ذريه و نسل مرا براى من صالح و شايسته گردان كه من به سوى تو بازگشتم و به يقين از تسليم شدگان [به فرمان‌ها و احكام‌] توام.

أُولئِكَ الَّذِينَ نَتَقَبَّلُ عَنْهُمْ أَحْسَنَ ما عَمِلُوا وَ نَتَجاوَزُ عَنْ سَيِّئاتِهِمْ فِي أَصْحابِ الْجَنَّةِ وَعْدَ الصِّدْقِ الَّذِي كانُوا يُوعَدُونَ

اينان‌اند كسانى كه ما از آنان بهترين اعمالى كه انجام داده‌اند مى‌پذيريم، و از گناهانشان در زمره اهل بهشت در مى‌گذريم؛ [خدا وعده داد] وعده درست و راست كه همواره به آن وعده داده مى‌شدند؛

وَ الَّذِي قالَ لِوالِدَيْهِ أُفٍّ لَكُما أَ تَعِدانِنِي أَنْ أُخْرَجَ وَ قَدْ خَلَتِ الْقُرُونُ مِنْ قَبْلِي وَ هُما يَسْتَغِيثانِ اللَّهَ وَيْلَكَ آمِنْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَيَقُولُ ما هٰذا إِلَّا أَساطِيرُ الْأَوَّلِينَ

و كسى كه به پدر و مادرش گفت: اف بر شما! [من از شما متنفر و دلتنگم‌]، آيا به من وعده مى‌دهيد كه [پس از مرگ‌] زنده خواهم شد، در حالى كه پيش از من اقوام بسيارى در گذشتند، [و هيچ كدام از آنان زنده نشدند]. و آن دو همواره [براى بازگشت فرزندشان‌] از خدا يارى مى‌خواهند [و به فرزندشان مى‌گويند:] واى بر تو ايمان بياور، بى‌ترديد وعده خدا [درباره سعادت و رستگارى مؤمنان در قيامت و شقاوت و بدبختى كافران‌] حق است. [ولى او در پاسخشان‌] مى‌گويد: اين [وعده‌ها] جز افسانه‌هاى گذشتگان نيست!!

أُولئِكَ الَّذِينَ حَقَّ عَلَيْهِمُ الْقَوْلُ فِي أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِهِمْ مِنَ الْجِنِّ وَ الْإِنْسِ إِنَّهُمْ كانُوا خاسِرِينَ

اينان‌اند كسانى كه [به خاطر انكار وعده‌هاى حق‌] فرمان عذاب درباره آنان در زمره گروه‌هايى از جن و انس كه پيش از آنان در گذشتند، محقق و ثابت شده است؛ زيرا آنان زيانكار بودند.

وَ لِكُلٍّ دَرَجاتٌ مِمَّا عَمِلُوا وَ لِيُوَفِّيَهُمْ أَعْمالَهُمْ وَ هُمْ لا يُظْلَمُونَ

براى هر كدام [از گروه مؤمنان و كافران‌] بر پايه اعمالى كه انجام داده‌اند درجاتى است [كه در آن قرار مى‌گيرند]، و تا خدا اعمالشان را به طور كامل به آنان بدهد؛ و آنان مورد ستم قرار نمى‌گيرند.

وَ يَوْمَ يُعْرَضُ الَّذِينَ كَفَرُوا عَلَي النَّارِ أَذْهَبْتُمْ طَيِّباتِكُمْ فِي حَياتِكُمُ الدُّنْيا وَ اسْتَمْتَعْتُمْ بِها فَالْيَوْمَ تُجْزَوْنَ عَذابَ الْهُونِ بِما كُنْتُمْ تَسْتَكْبِرُونَ فِي الْأَرْضِ بِغَيْرِ الْحَقِّ وَ بِما كُنْتُمْ تَفْسُقُونَ

و روزى كه كافران را بر آتش عرضه كنند [به آنان گويند:] نعمت هاى پاكيزه خود را [كه مى‌توانست وسيله آبادى آخرتتان باشد] در زندگى دنيايتان مصرف كرديد و [همانجا] از آن برخوردار شديد؛ بنابراين امروز به سبب اينكه به ناحق در زمين تكبر مى‌ورزيديد و در برابر اينكه همواره نافرمانى مى‌كرديد با عذاب خفت‌بار كيفر مى‌يابيد.

وَ اذْكُرْ أَخا عادٍ إِذْ أَنْذَرَ قَوْمَهُ بِالْأَحْقافِ وَ قَدْ خَلَتِ النُّذُرُ مِنْ بَيْنِ يَدَيْهِ وَ مِنْ خَلْفِهِ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا اللَّهَ إِنِّي أَخافُ عَلَيْكُمْ عَذابَ يَوْمٍ عَظِيمٍ

و [سرگذشت هود] برادر قوم عاد را ياد كن، هنگامى كه قومش را در سرزمين احقاف بيم داد، و بى‌ترديد بيم‌دهندگانى پيش از او و پس از او [در آن سرزمين‌] گذشته بودند كه فقط خدا را بپرستيد؛ زيرا من بر شما از عذاب روزى بزرگ مى‌ترسم.

قالُوا أَ جِئْتَنا لِتَأْفِكَنا عَنْ آلِهَتِنا فَأْتِنا بِما تَعِدُنا إِنْ كُنْتَ مِنَ الصَّادِقِينَ

گفتند: آيا آمده‌اى تا ما را از [پرستش‌] معبودانمان بر گردانى، پس اگر راستگويى عذابى كه ما را تهديد مى‌كنى بياور!

قالَ إِنَّمَا الْعِلْمُ عِنْدَ اللَّهِ وَ أُبَلِّغُكُمْ ما أُرْسِلْتُ بِهِ وَ لٰكِنِّي أَراكُمْ قَوْماً تَجْهَلُونَ

گفت: آگاهى [به كيفيت عذاب و زمان آمدنش‌] فقط نزد خداست، و من آيينى را كه به آن فرستاده شده‌ام به شما ابلاغ مى‌كنم، ولى من شما را گروهى مى‌دانم كه همواره نادانى مى‌كنيد.

فَلَمَّا رَأَوْهُ عارِضاً مُسْتَقْبِلَ أَوْدِيَتِهِمْ قالُوا هٰذا عارِضٌ مُمْطِرُنا بَلْ هُوَ مَا اسْتَعْجَلْتُمْ بِهِ رِيحٌ فِيها عَذابٌ أَلِيمٌ

پس هنگامى كه عذاب را [در پهنه فضا] به صورت ابرى گسترده ديدند كه به سوى دره‌ها و آبگيرهايشان روى آورده، گفتند: اين ابرى باران‌زا براى ماست. [هود گفت: نه‌] بلكه اين همان چيزى است كه آن را به شتاب خواستيد، بادى است كه در آن عذابى دردناك است؛

تُدَمِّرُ كُلَّ شَيْءٍ بِأَمْرِ رَبِّها فَأَصْبَحُوا لا يُريٰ إِلَّا مَساكِنُهُمْ كَذٰلِكَ نَجْزِي الْقَوْمَ الْمُجْرِمِينَ

[چنان بادى است كه‌] همه چيز را به فرمان پروردگارش در هم مى‌كوبد و نابود مى‌كند. پس آنان [به سبب آن عذاب‌] چنان شدند كه جز خانه‌هايشان ديده نمى‌شد. اين‌گونه مردم گناهكار را كيفر مى‌دهيم.

وَ لَقَدْ مَكَّنَّاهُمْ فِيما إِنْ مَكَّنَّاكُمْ فِيهِ وَ جَعَلْنا لَهُمْ سَمْعاً وَ أَبْصاراً وَ أَفْئِدَةً فَما أَغْنيٰ عَنْهُمْ سَمْعُهُمْ وَ لا أَبْصارُهُمْ وَ لا أَفْئِدَتُهُمْ مِنْ شَيْءٍ إِذْ كانُوا يَجْحَدُونَ بِآياتِ اللَّهِ وَ حاقَ بِهِمْ ما كانُوا بِهِ يَسْتَهْزِؤُنَ

همانا ما به آنان در امورى قدرت و تمكن داده بوديم كه شما را در آن امور چنان قدرت و نيرويى نداده‌ايم، و براى آنان گوش و چشم و دل قرار داده بوديم، ولى گوش و چشم و دلشان چيزى از عذاب را از آنان برطرف نكرد؛ زيرا همواره [با داشتن آن ابزار تشخيص‌] آيات ما را انكار مى‌كردند، و سرانجام عذابى كه همواره آن را مسخره مى‌كردند، آنان را احاطه كرد.

وَ لَقَدْ أَهْلَكْنا ما حَوْلَكُمْ مِنَ الْقُريٰ وَ صَرَّفْنَا الْآياتِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ

و به راستى ما [اهل‌] آبادى هايى را كه پيرامون شما [اهل مكه‌] بودند [به كيفر طغيانشان‌] هلاك كرديم و آيات خود را به صورت هاى گوناگون [براى آنان‌] بيان داشتيم، باشد كه برگردند.

فَلَوْلا نَصَرَهُمُ الَّذِينَ اتَّخَذُوا مِنْ دُونِ اللَّهِ قُرْباناً آلِهَةً بَلْ ضَلُّوا عَنْهُمْ وَ ذٰلِكَ إِفْكُهُمْ وَ ما كانُوا يَفْتَرُونَ

پس چرا معبودانى كه به جاى خدا انتخاب كردند به گمان اينكه آنان را به خدا نزديك كند آنان را [هنگام نزول عذاب‌] يارى نكردند [نه اينكه يارى نكردند] بلكه از دستشان رفت و گم شدند، و اين بود [سرانجام و نتيجه‌] دروغشان و آنچه را همواره افترا مى‌زدند.

وَ إِذْ صَرَفْنا إِلَيْكَ نَفَراً مِنَ الْجِنِّ يَسْتَمِعُونَ الْقُرْآنَ فَلَمَّا حَضَرُوهُ قالُوا أَنْصِتُوا فَلَمَّا قُضِيَ وَلَّوْا إِليٰ قَوْمِهِمْ مُنْذِرِينَ

و [ياد كن‌] هنگامى كه گروهى از جن را به سوى تو متوجه كرديم كه قرآن را بشنوند، پس وقتى كه نزد قرائت آن حاضر شدند، گفتند: [براى شنيدن قرآن‌] خاموش باشيد. پس چون قرائت پايان يافت به سوى قومشان در حالى كه بيم دهنده بودند، بازگشتند.

قالُوا يا قَوْمَنا إِنَّا سَمِعْنا كِتاباً أُنْزِلَ مِنْ بَعْدِ مُوسيٰ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ يَهْدِي إِلَي الْحَقِّ وَ إِليٰ طَرِيقٍ مُسْتَقِيمٍ

گفتند: اى قوم ما! به راستى ما كتابى را شنيديم كه پس از موسى نازل شده است، تصديق كننده همه كتاب هاى پيش از خود است، به سوى حق و به سوى راه راست هدايت مى‌كند.

يا قَوْمَنا أَجِيبُوا داعِيَ اللَّهِ وَ آمِنُوا بِهِ يَغْفِرْ لَكُمْ مِنْ ذُنُوبِكُمْ وَ يُجِرْكُمْ مِنْ عَذابٍ أَلِيمٍ

اى قوم ما! دعوت كننده خدا [پيامبر اسلام‌] را اجابت كنيد و به او ايمان آوريد تا خدا برخى از گناهانتان را بيامرزد و از عذابى دردناك پناهتان دهد؛

وَ مَنْ لا يُجِبْ داعِيَ اللَّهِ فَلَيْسَ بِمُعْجِزٍ فِي الْأَرْضِ وَ لَيْسَ لَهُ مِنْ دُونِهِ أَوْلِياءُ أُولئِكَ فِي ضَلالٍ مُبِينٍ

و آنان كه دعوت كننده خدا را اجابت نكنند نمى‌توانند [خدا را] در زمين عاجز كنند [تا از دسترس قدرت او بيرون روند] و آنان را در برابر خدا ياورانى نيست [كه عذاب را از آنان دفع كنند]، اينان در گمراهى آشكارى هستند.

أَ وَ لَمْ يَرَوْا أَنَّ اللَّهَ الَّذِي خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ وَ لَمْ يَعْيَ بِخَلْقِهِنَّ بِقادِرٍ عَليٰ أَنْ يُحْيِيَ الْمَوْتيٰ بَليٰ إِنَّهُ عَليٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ

آيا ندانسته‌اند خدايى كه آسمان‌ها و زمين را آفريد و از آفرينش آنها درمانده و خسته نشد، قدرت دارد كه مردگان را زنده كند؟ آرى، او بر هر كارى تواناست؛

وَ يَوْمَ يُعْرَضُ الَّذِينَ كَفَرُوا عَلَي النَّارِ أَ لَيْسَ هٰذا بِالْحَقِّ قالُوا بَليٰ وَ رَبِّنا قالَ فَذُوقُوا الْعَذابَ بِما كُنْتُمْ تَكْفُرُونَ

و روزى كه كافران را بر آتش عرضه مى‌كنند [از آنان مى‌پرسند:] آيا اين حق نيست؟ مى‌گويند: آرى! سوگند به پروردگارمان حق است، [پرسش كننده‌] مى‌گويد: پس اين عذاب را براى آنكه همواره كفر مى‌ورزيديد، بچشيد.

فَاصْبِرْ كَما صَبَرَ أُولُوا الْعَزْمِ مِنَ الرُّسُلِ وَ لا تَسْتَعْجِلْ لَهُمْ كَأَنَّهُمْ يَوْمَ يَرَوْنَ ما يُوعَدُونَ لَمْ يَلْبَثُوا إِلَّا ساعَةً مِنْ نَهارٍ بَلاغٌ فَهَلْ يُهْلَكُ إِلَّا الْقَوْمُ الْفاسِقُونَ

پس صبر كن همان گونه كه پيامبران اولوالعزم صبر كردند، و براى آنان در [نزول عذاب‌] شتاب مكن، روزى كه آنان آنچه را كه وعده داده مى‌شوند ببينند، گويى فقط ساعتى از يك روز [در دنيا] درنگ داشتند؛ اين قرآن، ابلاغى است براى همه؛ پس آيا جز مردم نافرمان هلاك مى‌شوند؟