سوره البقرة
بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ الٓمٓ
1بنام خداى رحمان رحيم؛ الم.
ذَٰلِكَ ٱلۡكِتَٰبُ لَا رَيۡبَ فِيهِ هُدٗى لِّلۡمُتَّقِينَ
2اين كتاب بىشك، هدايت است براى اهل تقوى.
ٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡغَيۡبِ وَ يُقِيمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَ مِمَّا رَزَقۡنَٰهُمۡ يُنفِقُونَ
3كسانى كه به غيب ايمان مىآورند و نماز مىخوانند و از آنچه روزيشان دادهايم انفاق مىكنند.
وَ ٱلَّذِينَ يُؤۡمِنُونَ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيۡكَ وَ مَآ أُنزِلَ مِن قَبۡلِكَ وَ بِٱلۡأٓخِرَةِ هُمۡ يُوقِنُونَ
4و آنان كه ايمان مىآورند به دينى كه بر تو نازل شده و به دينى كه پيش از تو نازل گشته و به دنياى ديگر يقين مىآورند.
أُوْلَٰٓئِكَ عَلَىٰ هُدٗى مِّن رَّبِّهِمۡ وَ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ
5آنها در هدايت پروردگار هستند و فقط آنها رستگارانند.
إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ سَوَآءٌ عَلَيۡهِمۡ ءَأَنذَرۡتَهُمۡ أَمۡ لَمۡ تُنذِرۡهُمۡ لَا يُؤۡمِنُونَ
6كسانى كه (دانسته) حق را انكار كردهاند بآنها فرق نمىكند چه بترسانى و چه، نترسانى تسليم نمىشوند.
خَتَمَ ٱللَّهُ عَلَىٰ قُلُوبِهِمۡ وَ عَلَىٰ سَمۡعِهِمۡ وَ عَلَىٰٓ أَبۡصَٰرِهِمۡ غِشَٰوَةٞ وَ لَهُمۡ عَذَابٌ عَظِيمٞ
7خدا بر قلوبشان مهر زده است و بر گوشها و بر چشمهايشان پردهاى هست و عذابى بزرگ براى آنهاست.
وَ مِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَقُولُ ءَامَنَّا بِٱللَّهِ وَ بِٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَ مَا هُم بِمُؤۡمِنِينَ
8بعضى از مردم مىگويند: به خدا و دنياى ديگر ايمان آوردهايم ولى مؤمن نيستند.
يُخَٰدِعُونَ ٱللَّهَ وَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَ مَا يَخۡدَعُونَ إِلَّآ أَنفُسَهُمۡ وَ مَا يَشۡعُرُونَ
9به خدا و مؤمنان حيله مىكنند ولى جز به خود حيله نمىكنند اما نمىفهمند.
فِي قُلُوبِهِم مَّرَضٞ فَزَادَهُمُ ٱللَّهُ مَرَضٗا وَ لَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمُۢ بِمَا كَانُواْ يَكۡذِبُونَ
10در قلوبشان مرضى هست، خدا مرضشان را افزود، آنها را هست عذابى دردناك به علت دروغ گفتنشان.
وَ إِذَا قِيلَ لَهُمۡ لَا تُفۡسِدُواْ فِي ٱلۡأَرۡضِ قَالُوٓاْ إِنَّمَا نَحۡنُ مُصۡلِحُونَ
11چون به آنها گفته شود در زمين فساد نكنيد گويند ما فقط اصلاح گريم.
أَلَآ إِنَّهُمۡ هُمُ ٱلۡمُفۡسِدُونَ وَ لَٰكِن لَّا يَشۡعُرُونَ
12بدانيد كه آنها، فقط مفسدانند، اما نمىفهمند.
وَ إِذَا قِيلَ لَهُمۡ ءَامِنُواْ كَمَآ ءَامَنَ ٱلنَّاسُ قَالُوٓاْ أَنُؤۡمِنُ كَمَآ ءَامَنَ ٱلسُّفَهَآءُ أَلَآ إِنَّهُمۡ هُمُ ٱلسُّفَهَآءُ وَ لَٰكِن لَّا يَعۡلَمُونَ
13و چون به آنها گويند ايمان بياوريد چنان كه مردم ايمان آوردهاند، گويند آيا مانند احمقان ايمان آوريم؟! بدانيد كه آنها فقط احمقند ولى نمىدانند.
وَ إِذَا لَقُواْ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ قَالُوٓاْ ءَامَنَّا وَ إِذَا خَلَوۡاْ إِلَىٰ شَيَٰطِينِهِمۡ قَالُوٓاْ إِنَّا مَعَكُمۡ إِنَّمَا نَحۡنُ مُسۡتَهۡزِءُونَ
14وقتى كه به اهل ايمان مىرسند گويند: ايمان آوردهايم و چون با امثال خود خلوت مىكنند گويند: ما با شمائيم ما تنها استهزاگرانيم.
ٱللَّهُ يَسۡتَهۡزِئُ بِهِمۡ وَ يَمُدُّهُمۡ فِي طُغۡيَٰنِهِمۡ يَعۡمَهُونَ
15خدا آنها را استهزا مىكنند و در سرگردانى بر طغيانشان مىافزايد.
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ ٱشۡتَرَوُاْ ٱلضَّلَٰلَةَ بِٱلۡهُدَىٰ فَمَا رَبِحَت تِّجَٰرَتُهُمۡ وَ مَا كَانُواْ مُهۡتَدِينَ
16آنها هستند كه ضلالت را با هدايت عوض كردند در نتيجه، تجارتشان سودى نداد و هدايت نشدند.
مَثَلُهُمۡ كَمَثَلِ ٱلَّذِي ٱسۡتَوۡقَدَ نَارٗا فَلَمَّآ أَضَآءَتۡ مَا حَوۡلَهُۥ ذَهَبَ ٱللَّهُ بِنُورِهِمۡ وَ تَرَكَهُمۡ فِي ظُلُمَٰتٖ لَّا يُبۡصِرُونَ
17حكايتشان حكايت كسى است كه آتشى بيافروخت. چون اطراف وى را روشن ساخت خدا نورشان را برد و در ظلماتى كه چيزى نمىبينند رهايشان ساخت.
صُمُّۢ بُكۡمٌ عُمۡيٞ فَهُمۡ لَا يَرۡجِعُونَ
18كرانند، لالانند و كورانند، بحق بر نمىگردند.
أَوۡ كَصَيِّبٖ مِّنَ ٱلسَّمَآءِ فِيهِ ظُلُمَٰتٞ وَ رَعۡدٞ وَ بَرۡقٞ يَجۡعَلُونَ أَصَٰبِعَهُمۡ فِيٓ ءَاذَانِهِم مِّنَ ٱلصَّوَٰعِقِ حَذَرَ ٱلۡمَوۡتِ وَ ٱللَّهُ مُحِيطُۢ بِٱلۡكَٰفِرِينَ
19يا چون ابرى بارانريز، توأم با ظلمات و رعد و برق، كه از ترس صاعقهها و هراس مرگ، انگشتان خويش را در گوشها كنند، خدا كافران را احاطه كرده است.
يَكَادُ ٱلۡبَرۡقُ يَخۡطَفُ أَبۡصَٰرَهُمۡ كُلَّمَآ أَضَآءَ لَهُم مَّشَوۡاْ فِيهِ وَ إِذَآ أَظۡلَمَ عَلَيۡهِمۡ قَامُواْ وَ لَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ لَذَهَبَ بِسَمۡعِهِمۡ وَ أَبۡصَٰرِهِمۡ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
20نزديك است برق چشمشان را بربايد، هر وقت روشن شود راه روند و چون تاريك شود بايستند با آنكه اگر خدا مىخواست، چشم و گوششان را مىگرفت خدا بر هر چيز تواناست.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ ٱعۡبُدُواْ رَبَّكُمُ ٱلَّذِي خَلَقَكُمۡ وَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ
21اى مردم پروردگار خويش را بپرستيد كه شما و اسلاف شما را آفريده تا تقوى پيشه باشيد.
ٱلَّذِي جَعَلَ لَكُمُ ٱلۡأَرۡضَ فِرَٰشٗا وَ ٱلسَّمَآءَ بِنَآءٗ وَ أَنزَلَ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَخۡرَجَ بِهِۦ مِنَ ٱلثَّمَرَٰتِ رِزۡقٗا لَّكُمۡ فَلَا تَجۡعَلُواْ لِلَّهِ أَندَادٗا وَ أَنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
22خدايى كه بنفع شما زمين را گسترده و آسمان را بنائى قرار داد و از آسمان آبى نازل كرد و با آن، از ميوهها براى شما روزى، پديدار كرد، پس براى خدا شريكان مگيريد با آنكه مىدانيد (اينها فقط كار خداست).
وَ إِن كُنتُمۡ فِي رَيۡبٖ مِّمَّا نَزَّلۡنَا عَلَىٰ عَبۡدِنَا فَأۡتُواْ بِسُورَةٖ مِّن مِّثۡلِهِۦ وَ ٱدۡعُواْ شُهَدَآءَكُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
23و اگر در شك هستيد از آنچه (قرآن) بر بنده خويش نازل كردهايم، سورهاى مانند آن را بياوريد و جز خدا هر كه كمك داريد بخوانيد اگر راستگويانيد.
فَإِن لَّمۡ تَفۡعَلُواْ وَ لَن تَفۡعَلُواْ فَٱتَّقُواْ ٱلنَّارَ ٱلَّتِي وَقُودُهَا ٱلنَّاسُ وَ ٱلۡحِجَارَةُ أُعِدَّتۡ لِلۡكَٰفِرِينَ
24و اگر نكرديد و هرگز نتوانيد كرد، بترسيد از آتشى كه هيزمش مردم و سنگهاست و براى كافران مهيا شده است.
وَ بَشِّرِ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ أَنَّ لَهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ كُلَّمَا رُزِقُواْ مِنۡهَا مِن ثَمَرَةٖ رِّزۡقٗا قَالُواْ هَٰذَا ٱلَّذِي رُزِقۡنَا مِن قَبۡلُ وَ أُتُواْ بِهِۦ مُتَشَٰبِهٗا وَ لَهُمۡ فِيهَآ أَزۡوَٰجٞ مُّطَهَّرَةٞ وَ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ
25مژده بده آنان را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته كردهاند: بهشتهايى دارند كه جويها از زير آن روان است. هر گاه ميوهاى از آن روزيشان شود گويند اين همان است كه پيش از اين روزى ما شده بود، و آن رزق را شبيه هم داده شوند و آنها را در آن بهشت همسران پاكى است و در آن جاودانهاند.
إِنَّ ٱللَّهَ لَا يَسۡتَحۡيِۦٓ أَن يَضۡرِبَ مَثَلٗا مَّا بَعُوضَةٗ فَمَا فَوۡقَهَا فَأَمَّا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ فَيَعۡلَمُونَ أَنَّهُ ٱلۡحَقُّ مِن رَّبِّهِمۡ وَ أَمَّا ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ فَيَقُولُونَ مَاذَآ أَرَادَ ٱللَّهُ بِهَٰذَا مَثَلٗاۘ يُضِلُّ بِهِۦ كَثِيرٗا وَ يَهۡدِي بِهِۦ كَثِيرٗا وَ مَا يُضِلُّ بِهِۦٓ إِلَّا ٱلۡفَٰسِقِينَ
26خدا از مثل زدن باك ندارد، هر چه باشد، پشه يا بالاتر از آن اهل ايمان مىدانند كه آن مثل درستى است از خدا ولى كافران مىگويند خدا از اين مثل چه خواسته؟ خدا بسيارى را بدان مثل گمراه و بسيارى را بدان هدايت مىكند، اما با آن جز فاسقان را گمراه نمىكند.
ٱلَّذِينَ يَنقُضُونَ عَهۡدَ ٱللَّهِ مِنۢ بَعۡدِ مِيثَٰقِهِۦ وَ يَقۡطَعُونَ مَآ أَمَرَ ٱللَّهُ بِهِۦٓ أَن يُوصَلَ وَ يُفۡسِدُونَ فِي ٱلۡأَرۡضِ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡخَٰسِرُونَ
27آنان كه پيمان خدا را پس از محكم كردن مىشكنند، و آنچه را كه خدا به پيوستن آن فرمان داده پاره مىكنند و در زمين تباهى بار مىآورند. آنها زيانكارانند.
كَيۡفَ تَكۡفُرُونَ بِٱللَّهِ وَ كُنتُمۡ أَمۡوَٰتٗا فَأَحۡيَٰكُمۡ ثُمَّ يُمِيتُكُمۡ ثُمَّ يُحۡيِيكُمۡ ثُمَّ إِلَيۡهِ تُرۡجَعُونَ
28چگونه خدا را انكار مىكنيد؟ با آنكه مردگان بوديد شما را زنده كرد، سپس مىميراند و بعد زنده مىكند و بعد بسوى او بازگشت داده مىشويد.
هُوَ ٱلَّذِي خَلَقَ لَكُم مَّا فِي ٱلۡأَرۡضِ جَمِيعٗا ثُمَّ ٱسۡتَوَىٰٓ إِلَى ٱلسَّمَآءِ فَسَوَّىٰهُنَّ سَبۡعَ سَمَٰوَٰتٖ وَ هُوَ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٞ
29او همان است كه هر چه در زمين هست براى شما آفريد، سپس بآسمان پرداخت و آنها را هفت آسمان ساخت، او به هر چيز دانا است.
وَ إِذۡ قَالَ رَبُّكَ لِلۡمَلَٰٓئِكَةِ إِنِّي جَاعِلٞ فِي ٱلۡأَرۡضِ خَلِيفَةٗ قَالُوٓاْ أَتَجۡعَلُ فِيهَا مَن يُفۡسِدُ فِيهَا وَ يَسۡفِكُ ٱلدِّمَآءَ وَ نَحۡنُ نُسَبِّحُ بِحَمۡدِكَ وَ نُقَدِّسُ لَكَ قَالَ إِنِّيٓ أَعۡلَمُ مَا لَا تَعۡلَمُونَ
30و چون پروردگارت به فرشتگان گفت: من در زمين جانشينى را قرار مىدهم. گفتند: در آنجا كسى را قرار مىدهى كه فساد كند و خونها ريزد؟ حال آنكه ما تو را تسبيح و حمد گوئيم و تقديس مىكنيم. خدا گفت: آنچه من مىدانم شما نمىدانيد.
وَ عَلَّمَ ءَادَمَ ٱلۡأَسۡمَآءَ كُلَّهَا ثُمَّ عَرَضَهُمۡ عَلَى ٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ فَقَالَ أَنۢبُِٔونِي بِأَسۡمَآءِ هَٰٓؤُلَآءِ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
31خدا همه نامها (كارها) را به آدم تعليم نمود، سپس آدمها را به ملائكه نشان داد و گفت: اگر راست مىگوئيد مرا از نامها (كارهاى) اينها خبر دهيد.
قَالُواْ سُبۡحَٰنَكَ لَا عِلۡمَ لَنَآ إِلَّا مَا عَلَّمۡتَنَآ إِنَّكَ أَنتَ ٱلۡعَلِيمُ ٱلۡحَكِيمُ
32گفتند: پاكى تو، ما جز آنچه تو تعليم دادهاى دانشى نداريم، داناى مطلق و حكيم، فقط تو هستى.
قَالَ يَٰٓـَٔادَمُ أَنۢبِئۡهُم بِأَسۡمَآئِهِمۡ فَلَمَّآ أَنۢبَأَهُم بِأَسۡمَآئِهِمۡ قَالَ أَلَمۡ أَقُل لَّكُمۡ إِنِّيٓ أَعۡلَمُ غَيۡبَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَ ٱلۡأَرۡضِ وَ أَعۡلَمُ مَا تُبۡدُونَ وَ مَا كُنتُمۡ تَكۡتُمُونَ
33گفت: اى آدم نامهاى آنان را به ملائكه خبر ده پس چون نامهاى آنان را به ملائكه خبر داد، خدا گفت آيا به شما نگفتم كه من نهفته آسمانها و زمين را مىدانم و نيز مىدانم آنچه را آشكار مىكنيد و آنچه را نهان مىداريد.
وَ إِذۡ قُلۡنَا لِلۡمَلَٰٓئِكَةِ ٱسۡجُدُواْ لِأٓدَمَ فَسَجَدُوٓاْ إِلَّآ إِبۡلِيسَ أَبَىٰ وَ ٱسۡتَكۡبَرَ وَ كَانَ مِنَ ٱلۡكَٰفِرِينَ
34و چون ملائكه را گفتيم: به آدم سجده (خضوع) كنيد، همه سجده كردند مگر ابليس كه امتناع نمود و برترى كرد و از كافران شد.
وَ قُلۡنَا يَٰٓـَٔادَمُ ٱسۡكُنۡ أَنتَ وَ زَوۡجُكَ ٱلۡجَنَّةَ وَ كُلَا مِنۡهَا رَغَدًا حَيۡثُ شِئۡتُمَا وَ لَا تَقۡرَبَا هَٰذِهِ ٱلشَّجَرَةَ فَتَكُونَا مِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ
35و گفتم: اى آدم تو و همسرت در بهشت ساكن شويد و از آن هر جا كه خواستيد با فراوانى بخوريد ولى به اين درخت نزديك نشويد كه از ستمگران مىشويد.
فَأَزَلَّهُمَا ٱلشَّيۡطَٰنُ عَنۡهَا فَأَخۡرَجَهُمَا مِمَّا كَانَا فِيهِ وَ قُلۡنَا ٱهۡبِطُواْ بَعۡضُكُمۡ لِبَعۡضٍ عَدُوّٞ وَ لَكُمۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ مُسۡتَقَرّٞ وَ مَتَٰعٌ إِلَىٰ حِينٖ
36شيطان آن دو را لغزانيد و از آن نعمت كه بودند بيرونشان كرد، گفتيم: پائين رويد، شما دشمن يكديگريد و تا مدتى در زمين قرارگاه و لذت بردن داريد.
فَتَلَقَّىٰٓ ءَادَمُ مِن رَّبِّهِۦ كَلِمَٰتٖ فَتَابَ عَلَيۡهِ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ
37آدم كلماتى از پروردگارش فرا گرفت، و خدا به او برگشت كه او بسيار توبهپذير و مهربان است.
قُلۡنَا ٱهۡبِطُواْ مِنۡهَا جَمِيعٗا فَإِمَّا يَأۡتِيَنَّكُم مِّنِّي هُدٗى فَمَن تَبِعَ هُدَايَ فَلَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَ لَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
38گفتيم: همگى پائين رويد، اگر بعدا هدايتى از من به سوى شما آمد هر كه از آن پيروى كند ترسى بر آنها نيست و محزون نمىشوند.
وَ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ وَ كَذَّبُواْ بَِٔايَٰتِنَآ أُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ
39و آنان كه كافر شوند و آيات مرا دروغ شمارند آنها اهل آتشند و در آن پيوسته خواهند بود.
يَٰبَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ ٱذۡكُرُواْ نِعۡمَتِيَ ٱلَّتِيٓ أَنۡعَمۡتُ عَلَيۡكُمۡ وَ أَوۡفُواْ بِعَهۡدِيٓ أُوفِ بِعَهۡدِكُمۡ وَ إِيَّٰيَ فَٱرۡهَبُونِ
40اى پسران اسرائيل بياد آريد نعمت مرا كه به شما دادم و به پيمان من وفا كنيد تا به پيمان شما وفا كنم و فقط از من بترسيد.
وَ ءَامِنُواْ بِمَآ أَنزَلۡتُ مُصَدِّقٗا لِّمَا مَعَكُمۡ وَ لَا تَكُونُوٓاْ أَوَّلَ كَافِرِۢ بِهِۦ وَ لَا تَشۡتَرُواْ بَِٔايَٰتِي ثَمَنٗا قَلِيلٗا وَ إِيَّٰيَ فَٱتَّقُونِ
41و ايمان آريد بقرآنى كه من نازل كردهام كه كتاب شما را تصديق مىكند، و نخستين منكر آن نباشد و آيات مرا به قيمت اندك نفروشيد و فقط از من پرهيز كنيد (از عذاب من).
وَ لَا تَلۡبِسُواْ ٱلۡحَقَّ بِٱلۡبَٰطِلِ وَ تَكۡتُمُواْ ٱلۡحَقَّ وَ أَنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
42حق را به باطل مخلوط نكنيد و حق را با آنكه مىدانيد كتمان ننمائيد.
وَ أَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَ ءَاتُواْ ٱلزَّكَوٰةَ وَ ٱرۡكَعُواْ مَعَ ٱلرَّٰكِعِينَ
43نماز را بپا داريد و زكاة را بدهيد و با راكعان ركوع كنيد.
أَتَأۡمُرُونَ ٱلنَّاسَ بِٱلۡبِرِّ وَ تَنسَوۡنَ أَنفُسَكُمۡ وَ أَنتُمۡ تَتۡلُونَ ٱلۡكِتَٰبَ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ
44آيا مردم را به نيكى فرمان مىدهيد و خود را از ياد مىبريد؟ حال آنكه تورات را مىخوانيد آيا نمىفهميد!!
وَ ٱسۡتَعِينُواْ بِٱلصَّبۡرِ وَ ٱلصَّلَوٰةِ وَ إِنَّهَا لَكَبِيرَةٌ إِلَّا عَلَى ٱلۡخَٰشِعِينَ
45(در پيروى حق) از صبر و نماز مدد جوييد و آن حتما سنگين است مگر بر متواضعان.
ٱلَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلَٰقُواْ رَبِّهِمۡ وَ أَنَّهُمۡ إِلَيۡهِ رَٰجِعُونَ
46كسانى كه مىدانند خداى خويش را ملاقات خواهند كرد و بسوى او باز مىگردند.
يَٰبَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ ٱذۡكُرُواْ نِعۡمَتِيَ ٱلَّتِيٓ أَنۡعَمۡتُ عَلَيۡكُمۡ وَ أَنِّي فَضَّلۡتُكُمۡ عَلَى ٱلۡعَٰلَمِينَ
47اى پسران اسرائيل به ياد آريد نعمت مرا كه به شما دادم (و بياد آوريد) كه شما را بر مردم برترى دادم.
وَ ٱتَّقُواْ يَوۡمٗا لَّا تَجۡزِي نَفۡسٌ عَن نَّفۡسٖ شَيۡٔٗا وَ لَا يُقۡبَلُ مِنۡهَا شَفَٰعَةٞ وَ لَا يُؤۡخَذُ مِنۡهَا عَدۡلٞ وَ لَا هُمۡ يُنصَرُونَ
48و بترسيد از روزى كه كسى از طرف كسى چيزى نمىدهد و از او شفاعتى قبول نگردد و عوضى گرفته نشود و نه آنها يارى مىشوند.
وَ إِذۡ نَجَّيۡنَٰكُم مِّنۡ ءَالِ فِرۡعَوۡنَ يَسُومُونَكُمۡ سُوٓءَ ٱلۡعَذَابِ يُذَبِّحُونَ أَبۡنَآءَكُمۡ وَ يَسۡتَحۡيُونَ نِسَآءَكُمۡ وَ فِي ذَٰلِكُم بَلَآءٞ مِّن رَّبِّكُمۡ عَظِيمٞ
49و ياد آريد كه شما را از فرعونيان نجات داديم، آنها عذابى سخت به شما وارد مىكردند: پسرانتان را سر مىبريدند، دخترانتان را زنده نگه مىداشتند و در اين كار از پروردگارتان، بلاى بزرگى بود.
وَ إِذۡ فَرَقۡنَا بِكُمُ ٱلۡبَحۡرَ فَأَنجَيۡنَٰكُمۡ وَ أَغۡرَقۡنَآ ءَالَ فِرۡعَوۡنَ وَ أَنتُمۡ تَنظُرُونَ
50و ياد آريد كه دريا را براى شما باز كرديم و نجاتتان داديم و فرعونيان را غرق كرديم و شما تماشا مىكرديد.
وَ إِذۡ وَٰعَدۡنَا مُوسَىٰٓ أَرۡبَعِينَ لَيۡلَةٗ ثُمَّ ٱتَّخَذۡتُمُ ٱلۡعِجۡلَ مِنۢ بَعۡدِهِۦ وَ أَنتُمۡ ظَٰلِمُونَ
51و ياد آريد كه چهل شب را به موسى وعده كرديم، سپس گوساله را به پرستش گرفتيد و ستمكار بوديد.
ثُمَّ عَفَوۡنَا عَنكُم مِّنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ لَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ
52آن گاه از شما درگذشتيم تا سپاسگزارى كنيد.
وَ إِذۡ ءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ وَ ٱلۡفُرۡقَانَ لَعَلَّكُمۡ تَهۡتَدُونَ
53و ياد آريد كه به موسى تورات و فرقان داديم تا هدايت بپذيريد.
وَ إِذۡ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوۡمِهِۦ يَٰقَوۡمِ إِنَّكُمۡ ظَلَمۡتُمۡ أَنفُسَكُم بِٱتِّخَاذِكُمُ ٱلۡعِجۡلَ فَتُوبُوٓاْ إِلَىٰ بَارِئِكُمۡ فَٱقۡتُلُوٓاْ أَنفُسَكُمۡ ذَٰلِكُمۡ خَيۡرٞ لَّكُمۡ عِندَ بَارِئِكُمۡ فَتَابَ عَلَيۡكُمۡ إِنَّهُۥ هُوَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ
54و چون موسى به قوم خود گفت: اى قوم شما با گوسالهپرستى به خود ظلم كرديد، به خداى خود بازگرديد و خودتان را بكشيد، اين پيش خالقتان براى شما بهتر است پس خدا توبه شما را پذيرفت كه او بسيار توبهپذير و مهربانست.
وَ إِذۡ قُلۡتُمۡ يَٰمُوسَىٰ لَن نُّؤۡمِنَ لَكَ حَتَّىٰ نَرَى ٱللَّهَ جَهۡرَةٗ فَأَخَذَتۡكُمُ ٱلصَّٰعِقَةُ وَ أَنتُمۡ تَنظُرُونَ
55و ياد آريد كه گفتيد: اى موسى هرگز به تو ايمان نياوريم تا خدا را آشكار ببينيم پس صاعقه شما را در حالى كه مىديديد بگرفت.
ثُمَّ بَعَثۡنَٰكُم مِّنۢ بَعۡدِ مَوۡتِكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ
56آن گاه شما را پس از اين مرگ برانگيختيم تا شكر بگذاريد.
وَ ظَلَّلۡنَا عَلَيۡكُمُ ٱلۡغَمَامَ وَ أَنزَلۡنَا عَلَيۡكُمُ ٱلۡمَنَّ وَ ٱلسَّلۡوَىٰ كُلُواْ مِن طَيِّبَٰتِ مَا رَزَقۡنَٰكُمۡ وَ مَا ظَلَمُونَا وَ لَٰكِن كَانُوٓاْ أَنفُسَهُمۡ يَظۡلِمُونَ
57ابر را بر شما سايبان كرديم و بر شما ترنجبين و مرغ سلوى فرستاديم، بخوريد از خوش آيندهاى آنچه كه روزيتان كرديم كه به ما ستم نكردند ليكن به خود ستم مىكردند.
وَ إِذۡ قُلۡنَا ٱدۡخُلُواْ هَٰذِهِ ٱلۡقَرۡيَةَ فَكُلُواْ مِنۡهَا حَيۡثُ شِئۡتُمۡ رَغَدٗا وَ ٱدۡخُلُواْ ٱلۡبَابَ سُجَّدٗا وَ قُولُواْ حِطَّةٞ نَّغۡفِرۡ لَكُمۡ خَطَٰيَٰكُمۡ وَ سَنَزِيدُ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
58و چون گفتيم: باين شهر در آئيد و از آن در هر جا كه خواستيد به فراوانى بخوريد و از دروازه آن به حال خضوع وارد شويد و بگوئيد: گناهان ما را بريز، تا گناهانتان را بيامرزيم و لطف خويش را بر نيكوكاران مزيد مىكنيم:
فَبَدَّلَ ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ قَوۡلًا غَيۡرَ ٱلَّذِي قِيلَ لَهُمۡ فَأَنزَلۡنَا عَلَى ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ رِجۡزٗا مِّنَ ٱلسَّمَآءِ بِمَا كَانُواْ يَفۡسُقُونَ
59ظالمان اين گفته را به سخنى غير از آنچه گفته شد عوض كردند، در نتيجه به آنها كه ظلم كردند عذابى از آسمان نازل كرديم زيرا كه پيوسته در فسق بودند.
وَ إِذِ ٱسۡتَسۡقَىٰ مُوسَىٰ لِقَوۡمِهِۦ فَقُلۡنَا ٱضۡرِب بِّعَصَاكَ ٱلۡحَجَرَ فَٱنفَجَرَتۡ مِنۡهُ ٱثۡنَتَا عَشۡرَةَ عَيۡنٗا قَدۡ عَلِمَ كُلُّ أُنَاسٖ مَّشۡرَبَهُمۡ كُلُواْ وَ ٱشۡرَبُواْ مِن رِّزۡقِ ٱللَّهِ وَ لَا تَعۡثَوۡاْ فِي ٱلۡأَرۡضِ مُفۡسِدِينَ
60و چون موسى براى قوم خويش آب خواست، گفتيم: عصايت را به اين سنگ بزن، پس دوازده چشمه از آن بشكافت و جوشيد، هر گروه آبشخور خود را شناخت، گفتيم: از روزى خدا بخوريد، و بياشاميد و در زمين براى افساد تلاش نكنيد.
وَ إِذۡ قُلۡتُمۡ يَٰمُوسَىٰ لَن نَّصۡبِرَ عَلَىٰ طَعَامٖ وَٰحِدٖ فَٱدۡعُ لَنَا رَبَّكَ يُخۡرِجۡ لَنَا مِمَّا تُنۢبِتُ ٱلۡأَرۡضُ مِنۢ بَقۡلِهَا وَ قِثَّآئِهَا وَ فُومِهَا وَ عَدَسِهَا وَ بَصَلِهَا قَالَ أَتَسۡتَبۡدِلُونَ ٱلَّذِي هُوَ أَدۡنَىٰ بِٱلَّذِي هُوَ خَيۡرٌ ٱهۡبِطُواْ مِصۡرٗا فَإِنَّ لَكُم مَّا سَأَلۡتُمۡ وَ ضُرِبَتۡ عَلَيۡهِمُ ٱلذِّلَّةُ وَ ٱلۡمَسۡكَنَةُ وَ بَآءُو بِغَضَبٖ مِّنَ ٱللَّهِ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ كَانُواْ يَكۡفُرُونَ بَِٔايَٰتِ ٱللَّهِ وَ يَقۡتُلُونَ ٱلنَّبِيِّۧنَ بِغَيۡرِ ٱلۡحَقِّ ذَٰلِكَ بِمَا عَصَواْ وَّ كَانُواْ يَعۡتَدُونَ
61و چون گفتيد: اى موسى ما هرگز به يك نوع طعام اكتفاء نتوانيم كرد، از خدايت بخواه تا از آنچه زمين مىروياند: سبزى، خيار، گندم، عدس و پياز، براى ما بيرون آرد. موسى گفت: آيا مىخواهيد پستتر را با بهتر عوض كنيد؟! به شهرى فرود آئيد آنچه خواستيد در آنجا هست. ذلت و نيازمندى بر آنها حتمى شد و قرين غضب خدا گشتند. زيرا كه آيات خدا را انكار مىكردند و پيامبران را به ناروا مىكشتند، اين انكار و قتل براى آن بود كه نافرمان شده و پيوسته تعدى مىكردند.
إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَ ٱلَّذِينَ هَادُواْ وَ ٱلنَّصَٰرَىٰ وَ ٱلصَّٰبِِٔينَ مَنۡ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَ ٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَ عَمِلَ صَٰلِحٗا فَلَهُمۡ أَجۡرُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ وَ لَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَ لَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
62كسانى كه ايمان آوردهاند و آنان كه يهودى شدهاند و نصارى و صائبين، هر كه از اينها به خدا و روز قيامت ايمان آورد و كار شايسته كند، اجر آنها پيش خداست بيمى بر آنها نيست و غمگين نمىشوند.
وَ إِذۡ أَخَذۡنَا مِيثَٰقَكُمۡ وَ رَفَعۡنَا فَوۡقَكُمُ ٱلطُّورَ خُذُواْ مَآ ءَاتَيۡنَٰكُم بِقُوَّةٖ وَ ٱذۡكُرُواْ مَا فِيهِ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ
63و آن گاه كه از شما پيمان گرفتيم و كوه را بالاى سر شما بالا برديم (و گفتيم): آنچه را كه دادهايم محكم بگيريد و مطالب آن را در ياد داشته باشيد تا پرهيزكار گرديد.
ثُمَّ تَوَلَّيۡتُم مِّنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ فَلَوۡلَا فَضۡلُ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ وَ رَحۡمَتُهُۥ لَكُنتُم مِّنَ ٱلۡخَٰسِرِينَ
64سپس اعراض كرديد، اگر فضل و رحمت خدا بر شما نبود حتما از زيانكاران مىبوديد.
وَ لَقَدۡ عَلِمۡتُمُ ٱلَّذِينَ ٱعۡتَدَوۡاْ مِنكُمۡ فِي ٱلسَّبۡتِ فَقُلۡنَا لَهُمۡ كُونُواْ قِرَدَةً خَٰسِِٔينَ
65حتما دانستهايد حال آنها را كه از شما بودند و در روز شنبه تعدى كردند، به آنها گفتيم: ميمونهاى مطرود شويد.
فَجَعَلۡنَٰهَا نَكَٰلٗا لِّمَا بَيۡنَ يَدَيۡهَا وَ مَا خَلۡفَهَا وَ مَوۡعِظَةٗ لِّلۡمُتَّقِينَ
66آن بلا عقوبتى بود در مقابل اعمالى كه كردند و كرده بودند و نيز موعظهاى بود براى متقيان.
وَ إِذۡ قَالَ مُوسَىٰ لِقَوۡمِهِۦٓ إِنَّ ٱللَّهَ يَأۡمُرُكُمۡ أَن تَذۡبَحُواْ بَقَرَةٗ قَالُوٓاْ أَتَتَّخِذُنَا هُزُوٗا قَالَ أَعُوذُ بِٱللَّهِ أَنۡ أَكُونَ مِنَ ٱلۡجَٰهِلِينَ
67و آن گاه كه موسى به قوم خويش گفت: خدا دستور مىدهد گاوى را ذبح كنيد. گفتند: مگر ما را مسخره مىكنى؟! گفت: به خدا پناه مىبرم كه از جاهلان باشم.
قَالُواْ ٱدۡعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّن لَّنَا مَا هِيَ قَالَ إِنَّهُۥ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٞ لَّا فَارِضٞ وَ لَا بِكۡرٌ عَوَانُۢ بَيۡنَ ذَٰلِكَ فَٱفۡعَلُواْ مَا تُؤۡمَرُونَ
68گفتند: براى ما از خدايت بخواه تا روشن كند آن گاو چگونه است؟ گفت: خدا مىگويد: آن گاوى است نه پير و نه جوان، متوسط بين اين دو حال، پس آنچه را امر مىشويد بكنيد.
قَالُواْ ٱدۡعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّن لَّنَا مَا لَوۡنُهَا قَالَ إِنَّهُۥ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٞ صَفۡرَآءُ فَاقِعٞ لَّوۡنُهَا تَسُرُّ ٱلنَّٰظِرِينَ
69گفتند: براى ما از خدايت بخواه تا به ما روشن كند آن گاو چه رنگى دارد؟ گفت: خدا مىگويد: آن گاويست زرد پررنگ بينندگان را شاد سازد.
قَالُواْ ٱدۡعُ لَنَا رَبَّكَ يُبَيِّن لَّنَا مَا هِيَ إِنَّ ٱلۡبَقَرَ تَشَٰبَهَ عَلَيۡنَا وَ إِنَّآ إِن شَآءَ ٱللَّهُ لَمُهۡتَدُونَ
70گفتند: براى ما از خدايت بخواه تا به ما روشن كند: آن گاو چگونه است زيرا چنين گاوى بر ما مشتبه شده و ما انشاء الله هدايت پذيريم.
قَالَ إِنَّهُۥ يَقُولُ إِنَّهَا بَقَرَةٞ لَّا ذَلُولٞ تُثِيرُ ٱلۡأَرۡضَ وَ لَا تَسۡقِي ٱلۡحَرۡثَ مُسَلَّمَةٞ لَّا شِيَةَ فِيهَا قَالُواْ ٱلۡـَٰٔنَ جِئۡتَ بِٱلۡحَقِّ فَذَبَحُوهَا وَ مَا كَادُواْ يَفۡعَلُونَ
71موسى گفت: خدا مىگويد: آن گاه رام نشده كه زمين شخم زند و كشت آب دهد، از هر عيبى سالم است، خط و خالى در آن نيست. گفتند: الان حق را بيان كردى، پس گاو را ذبح كردند و نمىخواستند بكنند.
وَ إِذۡ قَتَلۡتُمۡ نَفۡسٗا فَٱدَّٰرَٰٔتُمۡ فِيهَا وَ ٱللَّهُ مُخۡرِجٞ مَّا كُنتُمۡ تَكۡتُمُونَ
72و چون كسى را كشته و در آن اختلاف مىكرديد، خدا آشكار كننده است آنچه را كه كتمان مىداشتيد.
فَقُلۡنَا ٱضۡرِبُوهُ بِبَعۡضِهَا كَذَٰلِكَ يُحۡيِ ٱللَّهُ ٱلۡمَوۡتَىٰ وَ يُرِيكُمۡ ءَايَٰتِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَعۡقِلُونَ
73پس گفتيم: مقتول را به قسمتى از گاو بزنيد، خدا مردگان را اين چنين زنده مىكند و علائم قدرت خويش را نشان مىدهد تا بفهميد.
ثُمَّ قَسَتۡ قُلُوبُكُم مِّنۢ بَعۡدِ ذَٰلِكَ فَهِيَ كَٱلۡحِجَارَةِ أَوۡ أَشَدُّ قَسۡوَةٗ وَ إِنَّ مِنَ ٱلۡحِجَارَةِ لَمَا يَتَفَجَّرُ مِنۡهُ ٱلۡأَنۡهَٰرُ وَ إِنَّ مِنۡهَا لَمَا يَشَّقَّقُ فَيَخۡرُجُ مِنۡهُ ٱلۡمَآءُ وَ إِنَّ مِنۡهَا لَمَا يَهۡبِطُ مِنۡ خَشۡيَةِ ٱللَّهِ وَ مَا ٱللَّهُ بِغَٰفِلٍ عَمَّا تَعۡمَلُونَ
74سپس دلهاى شما بعد از آنچه ديديد سخت شد. مانند سنگها يا بلكه سختتر، زيرا بعضى از سنگها هستند كه نهرها از آن شكافته و جارى مىشود و بعضى از آنها پاره شده آب از آن مىجوشد، و بعضى از آنها از ترس خدا فرود افتد (اما كلام حق در قلب شما اثرى ندارد) خدا از آنچه مىكنيد غافل نيست.
أَفَتَطۡمَعُونَ أَن يُؤۡمِنُواْ لَكُمۡ وَ قَدۡ كَانَ فَرِيقٞ مِّنۡهُمۡ يَسۡمَعُونَ كَلَٰمَ ٱللَّهِ ثُمَّ يُحَرِّفُونَهُۥ مِنۢ بَعۡدِ مَا عَقَلُوهُ وَ هُمۡ يَعۡلَمُونَ
75آيا طمع داريد كه يهود به شما (آئين شما) تسليم شوند با اينكه گروهى از آنها سخن خدا را پس از فهميدن تحريف مىكردند و مىدانستند كه تحريف مىكنند
وَ إِذَا لَقُواْ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ قَالُوٓاْ ءَامَنَّا وَ إِذَا خَلَا بَعۡضُهُمۡ إِلَىٰ بَعۡضٖ قَالُوٓاْ أَتُحَدِّثُونَهُم بِمَا فَتَحَ ٱللَّهُ عَلَيۡكُمۡ لِيُحَآجُّوكُم بِهِۦ عِندَ رَبِّكُمۡ أَفَلَا تَعۡقِلُونَ
76وقتى كه مؤمنان را ملاقات كنند گويند: ايمان آوردهايم و چون با هم خلوت كنند. (بعضى به بعضى اعتراض كرده) گويند: آيا آنچه خدا به شما بيان كرده به مسلمانان بازگو مىكنيد؟ تا پيش خدا با شما محاجه كنند آيا نمىفهميد؟!
أَ وَ لَا يَعۡلَمُونَ أَنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُ مَا يُسِرُّونَ وَ مَا يُعۡلِنُونَ
77مگر نمىدانند كه خدا آنچه را نهان مىكنند و آنچه را آشكار مىكنند، مىداند.
وَ مِنۡهُمۡ أُمِّيُّونَ لَا يَعۡلَمُونَ ٱلۡكِتَٰبَ إِلَّآ أَمَانِيَّ وَ إِنۡ هُمۡ إِلَّا يَظُنُّونَ
78گروهى از آنها بيسواد هستند، تورات را جز آرزوها نمىدانند، و فقط گمان مىكنند.
فَوَيۡلٞ لِّلَّذِينَ يَكۡتُبُونَ ٱلۡكِتَٰبَ بِأَيۡدِيهِمۡ ثُمَّ يَقُولُونَ هَٰذَا مِنۡ عِندِ ٱللَّهِ لِيَشۡتَرُواْ بِهِۦ ثَمَنٗا قَلِيلٗا فَوَيۡلٞ لَّهُم مِّمَّا كَتَبَتۡ أَيۡدِيهِمۡ وَ وَيۡلٞ لَّهُم مِّمَّا يَكۡسِبُونَ
79واى بر آنها كه كتاب را با دست خود مىنويسند سپس مىگويند: اين از جانب خداست تا آن را به بهاى اندكى بفروشند واى بر آنها از آنچه دستشان نوشته، واى بر آنها از آنچه بدست مىآورند.
وَ قَالُواْ لَن تَمَسَّنَا ٱلنَّارُ إِلَّآ أَيَّامٗا مَّعۡدُودَةٗ قُلۡ أَتَّخَذۡتُمۡ عِندَ ٱللَّهِ عَهۡدٗا فَلَن يُخۡلِفَ ٱللَّهُ عَهۡدَهُۥٓ أَمۡ تَقُولُونَ عَلَى ٱللَّهِ مَا لَا تَعۡلَمُونَ
80و گفتند: آتش دوزخ جز چند روز به ما نخواهد رسيد، بگو آيا از خدا وعدهاى گرفتهاند؟! پس خدا هرگز خلاف وعدهاش نمىكند يا درباره خدا آنچه نمىدانيد مىگوئيد.
بَلَىٰ مَن كَسَبَ سَيِّئَةٗ وَ أَحَٰطَتۡ بِهِۦ خَطِيَٓٔتُهُۥ فَأُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ
81(چنين نيست) بلكه هر كه ملكه بدى تحصيل كند و گناهش بر او احاطه نمايد آنها اهل آتش هستند و آنها در آتش جاودانانند.
وَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ أُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلۡجَنَّةِ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ
82و آنها كه ايمان آورده و اعمال شايسته انجام دادهاند، اهل بهشت هستند، و در آن جاودانانند.
وَ إِذۡ أَخَذۡنَا مِيثَٰقَ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ لَا تَعۡبُدُونَ إِلَّا ٱللَّهَ وَ بِٱلۡوَٰلِدَيۡنِ إِحۡسَانٗا وَ ذِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَ ٱلۡيَتَٰمَىٰ وَ ٱلۡمَسَٰكِينِ وَ قُولُواْ لِلنَّاسِ حُسۡنٗا وَ أَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَ ءَاتُواْ ٱلزَّكَوٰةَ ثُمَّ تَوَلَّيۡتُمۡ إِلَّا قَلِيلٗا مِّنكُمۡ وَ أَنتُم مُّعۡرِضُونَ
83و چون از بنى اسرائيل پيمان گرفتيم كه عبادت نخواهيد كرد جز خدا را، و به پدر و مادر و خويشاوند و يتيمان و فقرا نيكى كنيد، و بگوئيد به مردم نيك را، و نماز بخوانيد و زكاة بدهيد، سپس جز اندكى از شما، همه سرپيچى كرديد و روگردان شديد.
وَ إِذۡ أَخَذۡنَا مِيثَٰقَكُمۡ لَا تَسۡفِكُونَ دِمَآءَكُمۡ وَ لَا تُخۡرِجُونَ أَنفُسَكُم مِّن دِيَٰرِكُمۡ ثُمَّ أَقۡرَرۡتُمۡ وَ أَنتُمۡ تَشۡهَدُونَ
84و چون از شما پيمان گرفتيم كه خونهاى خويش را نخواهيد ريخت، و خودتان را از ديارتان بيرون نخواهيد كرد، سپس پذيرفتيد و بر آن گواه بوديد.
ثُمَّ أَنتُمۡ هَٰٓؤُلَآءِ تَقۡتُلُونَ أَنفُسَكُمۡ وَ تُخۡرِجُونَ فَرِيقٗا مِّنكُم مِّن دِيَٰرِهِمۡ تَظَٰهَرُونَ عَلَيۡهِم بِٱلۡإِثۡمِ وَ ٱلۡعُدۡوَٰنِ وَ إِن يَأۡتُوكُمۡ أُسَٰرَىٰ تُفَٰدُوهُمۡ وَ هُوَ مُحَرَّمٌ عَلَيۡكُمۡ إِخۡرَاجُهُمۡ أَفَتُؤۡمِنُونَ بِبَعۡضِ ٱلۡكِتَٰبِ وَ تَكۡفُرُونَ بِبَعۡضٖ فَمَا جَزَآءُ مَن يَفۡعَلُ ذَٰلِكَ مِنكُمۡ إِلَّا خِزۡيٞ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ يُرَدُّونَ إِلَىٰٓ أَشَدِّ ٱلۡعَذَابِ وَ مَا ٱللَّهُ بِغَٰفِلٍ عَمَّا تَعۡمَلُونَ
85پس از آن پيمان، شما آنهائيد كه خودتان را مىكشيد و گروهى از خودتان را از ديارشان بيرون مىكنيد و بر ضد آنها به گناه و ظلم هم پشتى مىكنيد، و اگر به صورت اسير از پيش شما آيند، فديه داده (آزادشان مىكنيد) حال آن كه بيرون كردنشان بر شما حرام بود، آيا به بعضى از تورات ايمان آورده و بعضى را انكار مىكنيد، نيست سزاى چنين كسى در دنيا جز خوارى و روز قيامت به شديدترين عذاب برگردانده شوند و خدا از آنچه مىكنيد، بىخبر نيست.
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ ٱشۡتَرَوُاْ ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَا بِٱلۡأٓخِرَةِ فَلَا يُخَفَّفُ عَنۡهُمُ ٱلۡعَذَابُ وَ لَا هُمۡ يُنصَرُونَ
86همان كسانند كه زندگى دنيا را به بهاى آخرت خريدند در نتيجه عذاب آنها سبك نمىشود و از كسى يارى نه بينند.
وَ لَقَدۡ ءَاتَيۡنَا مُوسَى ٱلۡكِتَٰبَ وَ قَفَّيۡنَا مِنۢ بَعۡدِهِۦ بِٱلرُّسُلِ وَ ءَاتَيۡنَا عِيسَى ٱبۡنَ مَرۡيَمَ ٱلۡبَيِّنَٰتِ وَ أَيَّدۡنَٰهُ بِرُوحِ ٱلۡقُدُسِ أَفَكُلَّمَا جَآءَكُمۡ رَسُولُۢ بِمَا لَا تَهۡوَىٰٓ أَنفُسُكُمُ ٱسۡتَكۡبَرۡتُمۡ فَفَرِيقٗا كَذَّبۡتُمۡ وَ فَرِيقٗا تَقۡتُلُونَ
87همانا به موسى كتاب داديم و بعد از او پى در پى پيامبران فرستاديم و به عيسى بن مريم دلائل روشن داديم و او را به وسيله جبرئيل تأييد نموديم، پس چرا هر وقت پيامبرى با دستورى كه مايل نبوديد سوى شما آمد تكبر كرديد و در نتيجه، گروهى را تكذيب نموده و گروهى را مىكشتيد؟!
وَ قَالُواْ قُلُوبُنَا غُلۡفُۢ بَل لَّعَنَهُمُ ٱللَّهُ بِكُفۡرِهِمۡ فَقَلِيلٗا مَّا يُؤۡمِنُونَ
88و گفتند: دلهاى ما در غلاف است (فهم كردن نتوانيم چنين نيست) بلكه خدا به خاطر انكارشان طردشان كرده پس بسيار كم ايمان مىآورند.
وَ لَمَّا جَآءَهُمۡ كِتَٰبٞ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِ مُصَدِّقٞ لِّمَا مَعَهُمۡ وَ كَانُواْ مِن قَبۡلُ يَسۡتَفۡتِحُونَ عَلَى ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ فَلَمَّا جَآءَهُم مَّا عَرَفُواْ كَفَرُواْ بِهِۦ فَلَعۡنَةُ ٱللَّهِ عَلَى ٱلۡكَٰفِرِينَ
89و چون كتابى از خدا به آنها رسيد و توراتشان را تصديق مىكرد و قبلا بوسيله آن بر كافران اميد پيروزى داشتند، (با اين همه) چون آنچه شناخته بودند آمد به آن كافر شدند، لعنت خدا بر منكران باد.
بِئۡسَمَا ٱشۡتَرَوۡاْ بِهِۦٓ أَنفُسَهُمۡ أَن يَكۡفُرُواْ بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ بَغۡيًا أَن يُنَزِّلَ ٱللَّهُ مِن فَضۡلِهِۦ عَلَىٰ مَن يَشَآءُ مِنۡ عِبَادِهِۦ فَبَآءُو بِغَضَبٍ عَلَىٰ غَضَبٖ وَ لِلۡكَٰفِرِينَ عَذَابٞ مُّهِينٞ
90بد است آنچه خود را بدان فروختند به آنچه خدا نازل كرده از روى حسد كافر مىشوند كه چرا خدا از فضل خويش به هر كس از بندگانش مىخواهد وحى مىكند؟ (و آن را از بنى اسرائيل مىگيرد) لذا به غضبى از پس غضبى گرفتار شدند، كافران عذاب خوار كنندهاى دارند.
وَ إِذَا قِيلَ لَهُمۡ ءَامِنُواْ بِمَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ قَالُواْ نُؤۡمِنُ بِمَآ أُنزِلَ عَلَيۡنَا وَ يَكۡفُرُونَ بِمَا وَرَآءَهُۥ وَ هُوَ ٱلۡحَقُّ مُصَدِّقٗا لِّمَا مَعَهُمۡ قُلۡ فَلِمَ تَقۡتُلُونَ أَنۢبِيَآءَ ٱللَّهِ مِن قَبۡلُ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ
91و چون به آنها گفته شود: به آنچه خدا نازل كرده تسليم شويد، گويند: فقط به آنچه بر خودمان نازل شده ايمان داريم و آن را كه حق است و كتابشان را تصديق مىكند و از بعد آمده، منكر مىشوند. بگو: (اگر به دين خود ايمان داريد و راست مىگوئيد) پس چرا در گذشته پيامبران خدا را مىكشتيد؟!!
وَ لَقَدۡ جَآءَكُم مُّوسَىٰ بِٱلۡبَيِّنَٰتِ ثُمَّ ٱتَّخَذۡتُمُ ٱلۡعِجۡلَ مِنۢ بَعۡدِهِۦ وَ أَنتُمۡ ظَٰلِمُونَ
92موسى دلائل روشن را به شما آورد، پس از او گوساله را به پرستش گرفتيد و ستمكار بوديد:
وَ إِذۡ أَخَذۡنَا مِيثَٰقَكُمۡ وَ رَفَعۡنَا فَوۡقَكُمُ ٱلطُّورَ خُذُواْ مَآ ءَاتَيۡنَٰكُم بِقُوَّةٖ وَ ٱسۡمَعُواْ قَالُواْ سَمِعۡنَا وَ عَصَيۡنَا وَ أُشۡرِبُواْ فِي قُلُوبِهِمُ ٱلۡعِجۡلَ بِكُفۡرِهِمۡ قُلۡ بِئۡسَمَا يَأۡمُرُكُم بِهِۦٓ إِيمَٰنُكُمۡ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ
93و آن گاه كه از شما پيمان اطاعت گرفتيم، و طور را بالاى سر شما برداشتيم گفتيم: آنچه به شما دادهايم محكم بگيريد و بشنويد، گفتند شنيديم و مخالفت كرديم و در اثر كفرشان به محبت گوساله دل بستند بگو اگر اهل ايمانيد، ايمانتان بشما بد فرمان مىدهد.
قُلۡ إِن كَانَتۡ لَكُمُ ٱلدَّارُ ٱلۡأٓخِرَةُ عِندَ ٱللَّهِ خَالِصَةٗ مِّن دُونِ ٱلنَّاسِ فَتَمَنَّوُاْ ٱلۡمَوۡتَ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
94بگو اگر خانه آخرت نزد خدا مخصوص شما است و ديگران در آن حقى ندارند، پس آرزوى مردن كنيد (تا به خانه خود برويد) اگر راستگو هستيد.
وَ لَن يَتَمَنَّوۡهُ أَبَدَۢا بِمَا قَدَّمَتۡ أَيۡدِيهِمۡ وَ ٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِٱلظَّٰلِمِينَ
95ولى هرگز به سبب آنچه كردهاند آرزوى مرگ نخواهند كرد، خدا به حال ستمكاران دانا است.
وَ لَتَجِدَنَّهُمۡ أَحۡرَصَ ٱلنَّاسِ عَلَىٰ حَيَوٰةٖ وَ مِنَ ٱلَّذِينَ أَشۡرَكُواْ يَوَدُّ أَحَدُهُمۡ لَوۡ يُعَمَّرُ أَلۡفَ سَنَةٖ وَ مَا هُوَ بِمُزَحۡزِحِهِۦ مِنَ ٱلۡعَذَابِ أَن يُعَمَّرَ وَ ٱللَّهُ بَصِيرُۢ بِمَا يَعۡمَلُونَ
96يهودان را از همه مردم حتى مشركان، بر زندگى حريصتر خواهى يافت هر يكى دوست دارد كه اى كاش هزار سال زندگى كند ولى اين زندگى او را از عذاب خدا به دور نمىكند، خدا به آنچه مىكنند بينا است.
قُلۡ مَن كَانَ عَدُوّٗا لِّـجِبۡرِيلَ فَإِنَّهُۥ نَزَّلَهُۥ عَلَىٰ قَلۡبِكَ بِإِذۡنِ ٱللَّهِ مُصَدِّقٗا لِّمَا بَيۡنَ يَدَيۡهِ وَ هُدٗى وَ بُشۡرَىٰ لِلۡمُؤۡمِنِينَ
97بگو هر كه براى جبرئيل دشمن باشد (بخدا دشمن است) زيرا كه او قرآن را به اذن خدا بر قلب تو نازل كرده، قرآنى كه مصدق كتابهاى گذشته و هدايت براى همه و بشارت براى مؤمنان است.
مَن كَانَ عَدُوّٗا لِّلَّهِ وَ مَلَٰٓئِكَتِهِۦ وَ رُسُلِهِۦ وَ جِبۡرِيلَ وَ مِيكَىٰلَ فَإِنَّ ٱللَّهَ عَدُوّٞ لِّلۡكَٰفِرِينَ
98هر كه به خدا و ملائكه و پيامبران خدا و به جبرئيل و ميكال دشمن باشد (كافر است) و خدا همه كافران را دشمن دارد.
وَ لَقَدۡ أَنزَلۡنَآ إِلَيۡكَ ءَايَٰتِۢ بَيِّنَٰتٖ وَ مَا يَكۡفُرُ بِهَآ إِلَّا ٱلۡفَٰسِقُونَ
99حقا ما به تو آيههاى واضح نازل كردهايم، كه كسى جز بدكاران به آنها منكر نمىشود.
أَ وَ كُلَّمَا عَٰهَدُواْ عَهۡدٗا نَّبَذَهُۥ فَرِيقٞ مِّنۡهُم بَلۡ أَكۡثَرُهُمۡ لَا يُؤۡمِنُونَ
100چرا هر وقت يهودان پيمانى بستند گروهى از آنها آن را پشت سر انداختند، (نه تنها اين گروه) بلكه بيشترشان ايمان نمىآورند.
وَ لَمَّا جَآءَهُمۡ رَسُولٞ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِ مُصَدِّقٞ لِّمَا مَعَهُمۡ نَبَذَ فَرِيقٞ مِّنَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ كِتَٰبَ ٱللَّهِ وَرَآءَ ظُهُورِهِمۡ كَأَنَّهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ
101و چون پيامبرى از طرف خدا پيش آنها آمد و توراتشان را تصديق مىكرد، گروهى از اهل، كتاب خدا را پشت سر انداختند گويا كه نمىدانستند.
وَ ٱتَّبَعُواْ مَا تَتۡلُواْ ٱلشَّيَٰطِينُ عَلَىٰ مُلۡكِ سُلَيۡمَٰنَ وَ مَا كَفَرَ سُلَيۡمَٰنُ وَ لَٰكِنَّ ٱلشَّيَٰطِينَ كَفَرُواْ يُعَلِّمُونَ ٱلنَّاسَ ٱلسِّحۡرَ وَ مَآ أُنزِلَ عَلَى ٱلۡمَلَكَيۡنِ بِبَابِلَ هَٰرُوتَ وَ مَٰرُوتَ وَ مَا يُعَلِّمَانِ مِنۡ أَحَدٍ حَتَّىٰ يَقُولَآ إِنَّمَا نَحۡنُ فِتۡنَةٞ فَلَا تَكۡفُرۡ فَيَتَعَلَّمُونَ مِنۡهُمَا مَا يُفَرِّقُونَ بِهِۦ بَيۡنَ ٱلۡمَرۡءِ وَ زَوۡجِهِۦ وَ مَا هُم بِضَآرِّينَ بِهِۦ مِنۡ أَحَدٍ إِلَّا بِإِذۡنِ ٱللَّهِ وَ يَتَعَلَّمُونَ مَا يَضُرُّهُمۡ وَ لَا يَنفَعُهُمۡ وَ لَقَدۡ عَلِمُواْ لَمَنِ ٱشۡتَرَىٰهُ مَا لَهُۥ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ مِنۡ خَلَٰقٖ وَ لَبِئۡسَ مَا شَرَوۡاْ بِهِۦٓ أَنفُسَهُمۡ لَوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ
102يهود پيروى كردند از آنچه (سحر) بدكاران راجع به حكومت سليمان مىگفتند با آنكه سليمان كافر و (جادوگر) نبود، بلكه بدكاران كافر شدند كه به مردم جادو مىآموختند. و نيز پيروى كردند از گفته بدكاران درباره آنچه بر دو فرشته بابل هاروت و ماروت نازل شده بود. با آنكه آن دو به كسى سحر تعليم نمىكردند مگر آنكه بگويند: ما وسيله امتحانيم، تو كافر مباش (و جادوگرى مكن) ولى آنها از آن دو سحرى مىآموختند كه بوسيله آن ميان مرد و همسرش جدايى مىانداختند، با آنكه جز باذن خدا نمىتوانستند به كسى صدمه زنند، چيزهايى ياد مىگرفتند كه به آنها زيان مىزد و سودى نمىداد و مىدانستند كه هر كه خريدار سحر شود او را در اجر آخرت سهمى نيست، چه زشت است آنچه خود را بدان فروختند، اى كاش مىدانستند.
وَ لَوۡ أَنَّهُمۡ ءَامَنُواْ وَ ٱتَّقَوۡاْ لَمَثُوبَةٞ مِّنۡ عِندِ ٱللَّهِ خَيۡرٞ لَّوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ
103و اگر آنها ايمان آورده و پرهيزكار شده بودند پاداشى كه از پيش خدا مىيافتند بهتر بود، اى كاش مىدانستند.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَقُولُواْ رَٰعِنَا وَ قُولُواْ ٱنظُرۡنَا وَ ٱسۡمَعُواْ وَ لِلۡكَٰفِرِينَ عَذَابٌ أَلِيمٞ
104اى كسانى كه ايمان آورديد نگوئيد: «راعنا» و بگوئيد: «انظرنا» و بشنويد، براى كافران عذابى است دردناك.
مَّا يَوَدُّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ مِنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ وَ لَا ٱلۡمُشۡرِكِينَ أَن يُنَزَّلَ عَلَيۡكُم مِّنۡ خَيۡرٖ مِّن رَّبِّكُمۡ وَ ٱللَّهُ يَخۡتَصُّ بِرَحۡمَتِهِۦ مَن يَشَآءُ وَ ٱللَّهُ ذُو ٱلۡفَضۡلِ ٱلۡعَظِيمِ
105كفار اهل كتاب و مشركان خوش ندارند كه خيرى از خدا به شما نازل شود ولى خدا رحمتش را به هر كه خواهد اختصاص دهد، خدا داراى كرم بزرگى است.
مَا نَنسَخۡ مِنۡ ءَايَةٍ أَوۡ نُنسِهَا نَأۡتِ بِخَيۡرٖ مِّنۡهَآ أَوۡ مِثۡلِهَآ أَلَمۡ تَعۡلَمۡ أَنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٌ
106هر گاه حكمى را نسخ كنيم و يا يادآورى آن را به تأخير اندازيم، بهتر از آن يا نظير آن را مىآوريم، آيا ندانستهاى كه خدا به هر چيز توانا است؟
أَلَمۡ تَعۡلَمۡ أَنَّ ٱللَّهَ لَهُۥ مُلۡكُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَ ٱلۡأَرۡضِ وَ مَا لَكُم مِّن دُونِ ٱللَّهِ مِن وَلِيّٖ وَ لَا نَصِيرٍ
107آيا ندانستهاى كه حكومت آسمانها و زمين براى خداست و جز خدا براى شما سرپرستى و يارى نيست؟
أَمۡ تُرِيدُونَ أَن تَسَۡٔلُواْ رَسُولَكُمۡ كَمَا سُئِلَ مُوسَىٰ مِن قَبۡلُ وَ مَن يَتَبَدَّلِ ٱلۡكُفۡرَ بِٱلۡإِيمَٰنِ فَقَدۡ ضَلَّ سَوَآءَ ٱلسَّبِيلِ
108آيا مىخواهيد از پيامبرتان بپرسيد چنان كه در گذشته از موسى پرسيده شد، هر كه كفر را با ايمان عوض كند، محققا از راه راست منحرف شده است.
وَدَّ كَثِيرٞ مِّنۡ أَهۡلِ ٱلۡكِتَٰبِ لَوۡ يَرُدُّونَكُم مِّنۢ بَعۡدِ إِيمَٰنِكُمۡ كُفَّارًا حَسَدٗا مِّنۡ عِندِ أَنفُسِهِم مِّنۢ بَعۡدِ مَا تَبَيَّنَ لَهُمُ ٱلۡحَقُّ فَٱعۡفُواْ وَ ٱصۡفَحُواْ حَتَّىٰ يَأۡتِيَ ٱللَّهُ بِأَمۡرِهِۦٓ إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
109بسيارى از اهل كتاب دوست دارند كه اى كاش شما را پس از ايمان آوردن بكفر باز گردانند، اين در اثر حسدى است كه دارند، با آنكه بر آنها روشن شده است، پس بگذريد و ناديده بگيريد تا خدا فرمان خويش را بياورد كه خدا به همه چيز تواناست.
وَ أَقِيمُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَ ءَاتُواْ ٱلزَّكَوٰةَ وَ مَا تُقَدِّمُواْ لِأَنفُسِكُم مِّنۡ خَيۡرٖ تَجِدُوهُ عِندَ ٱللَّهِ إِنَّ ٱللَّهَ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِيرٞ
110و نماز بخوانيد و زكاة را بدهيد و هر چه از خير پيش از خود مىفرستيد آن را نزد خدا خواهيد يافت زيرا كه خدا به آنچه مىكنيد داناست.
وَ قَالُواْ لَن يَدۡخُلَ ٱلۡجَنَّةَ إِلَّا مَن كَانَ هُودًا أَوۡ نَصَٰرَىٰ تِلۡكَ أَمَانِيُّهُمۡ قُلۡ هَاتُواْ بُرۡهَٰنَكُمۡ إِن كُنتُمۡ صَٰدِقِينَ
111و گفتند: هرگز به بهشت داخل نخواهد شد مگر آنكه يهودى يا مسيحى باشد. اين آرزوهاى خود ساخته آنهاست بگو: اگر راست مىگوئيد دليلتان را بياوريد.
بَلَىٰ مَنۡ أَسۡلَمَ وَجۡهَهُۥ لِلَّهِ وَ هُوَ مُحۡسِنٞ فَلَهُۥٓ أَجۡرُهُۥ عِندَ رَبِّهِۦ وَ لَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَ لَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
112آرى هر كه روى خود را تسليم خدا كند و نيكوكار باشد پاداش او پيش خداى اوست، بيمى بر آنها نيست و غمگين نشوند.
وَ قَالَتِ ٱلۡيَهُودُ لَيۡسَتِ ٱلنَّصَٰرَىٰ عَلَىٰ شَيۡءٖ وَ قَالَتِ ٱلنَّصَٰرَىٰ لَيۡسَتِ ٱلۡيَهُودُ عَلَىٰ شَيۡءٖ وَ هُمۡ يَتۡلُونَ ٱلۡكِتَٰبَ كَذَٰلِكَ قَالَ ٱلَّذِينَ لَا يَعۡلَمُونَ مِثۡلَ قَوۡلِهِمۡ فَٱللَّهُ يَحۡكُمُ بَيۡنَهُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ فِيمَا كَانُواْ فِيهِ يَخۡتَلِفُونَ
113يهودان گفتند: نصارى بر چيزى از حق نيستند. و نصارى گفتند: يهود بر چيزى از حق نيستند، با آنكه هر دو گروه كتاب را مىخوانند، آنان كه دانا نيستند سخنى نظير آنها گفتند، خدا روز قيامت در آنچه اختلاف مىكردند ميان آنها حكومت خواهد كرد.
وَ مَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّن مَّنَعَ مَسَٰجِدَ ٱللَّهِ أَن يُذۡكَرَ فِيهَا ٱسۡمُهُۥ وَ سَعَىٰ فِي خَرَابِهَآ أُوْلَٰٓئِكَ مَا كَانَ لَهُمۡ أَن يَدۡخُلُوهَآ إِلَّا خَآئِفِينَ لَهُمۡ فِي ٱلدُّنۡيَا خِزۡيٞ وَ لَهُمۡ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ عَذَابٌ عَظِيمٞ
114كيست ظالمتر از آنكه نگذارد در مساجد خدا، نام او ياد شود و در ويرانى آنها بكوشد، بر اين گروه نيست كه به مساجد داخل شوند جز به حال ترس، براى آنها در دنيا خوارى و در آخرت عذابى بزرگ هست.
وَ لِلَّهِ ٱلۡمَشۡرِقُ وَ ٱلۡمَغۡرِبُ فَأَيۡنَمَا تُوَلُّواْ فَثَمَّ وَجۡهُ ٱللَّهِ إِنَّ ٱللَّهَ وَٰسِعٌ عَلِيمٞ
115مشرق و مغرب مال خداست، پس به هر جا رو كنيد خدا در آنجاست، خدا فراگير و داناست.
وَ قَالُواْ ٱتَّخَذَ ٱللَّهُ وَلَدٗا سُبۡحَٰنَهُۥ بَل لَّهُۥ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَ ٱلۡأَرۡضِ كُلّٞ لَّهُۥ قَٰنِتُونَ
116گويند: خدا براى خود فرزندى گرفته، پاك است او (از اين نسبت) بلكه هر چه در آسمانها و زمين هست از آن اوست و همه مطيع او هستند.
بَدِيعُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَ ٱلۡأَرۡضِ وَ إِذَا قَضَىٰٓ أَمۡرٗا فَإِنَّمَا يَقُولُ لَهُۥ كُن فَيَكُونُ
117آفريننده آسمانها و زمين است، و چون چيزى را اراده كند به آن گويد: موجود باش پس وجود يابد.
وَ قَالَ ٱلَّذِينَ لَا يَعۡلَمُونَ لَوۡلَا يُكَلِّمُنَا ٱللَّهُ أَوۡ تَأۡتِينَآ ءَايَةٞ كَذَٰلِكَ قَالَ ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِهِم مِّثۡلَ قَوۡلِهِمۡۘ تَشَٰبَهَتۡ قُلُوبُهُمۡ قَدۡ بَيَّنَّا ٱلۡأٓيَٰتِ لِقَوۡمٖ يُوقِنُونَ
118آنها كه (به وضع جهان) دانا نيستند مىگويند: چرا خدا با ما سخن نمىگويد؟ يا آيهاى به ما نمىآيد؟ اسلاف آنها نيز چنين گفتهاند، دلها و اندازه درك آنها همانند است، ما آيات خويش را با آنكه در پى يقين مىباشند بيان كردهايم. با شايستگى مژده دهنده و ترساننده.
إِنَّآ أَرۡسَلۡنَٰكَ بِٱلۡحَقِّ بَشِيرٗا وَ نَذِيرٗا وَ لَا تُسَۡٔلُ عَنۡ أَصۡحَٰبِ ٱلۡجَحِيمِ
119ما تو را فرستادهايم و تو از اهل جهنم مسئول نيستى.
وَ لَن تَرۡضَىٰ عَنكَ ٱلۡيَهُودُ وَ لَا ٱلنَّصَٰرَىٰ حَتَّىٰ تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمۡ قُلۡ إِنَّ هُدَى ٱللَّهِ هُوَ ٱلۡهُدَىٰ وَ لَئِنِ ٱتَّبَعۡتَ أَهۡوَآءَهُم بَعۡدَ ٱلَّذِي جَآءَكَ مِنَ ٱلۡعِلۡمِ مَا لَكَ مِنَ ٱللَّهِ مِن وَلِيّٖ وَ لَا نَصِيرٍ
120يهود و نصارى هرگز از تو راضى نخواهند شد مگر آنكه پيرو دين آنها شوى بگو: هدايت خدا هدايت واقعى است. و اگر بعد از اين دانش كه سوى تو آمده تابع اميال آنها شوى از جانب خدا نه سرپرستى خواهى يافت و نه ياورى.
ٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ يَتۡلُونَهُۥ حَقَّ تِلَاوَتِهِۦٓ أُوْلَٰٓئِكَ يُؤۡمِنُونَ بِهِۦ وَ مَن يَكۡفُرۡ بِهِۦ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡخَٰسِرُونَ
121آنان كه به آنها تورات و انجيل دادهايم و آن را چنان كه بايد مىخوانند، چنين كسان به قرآن ايمان مىآورند و آنها كه آن را انكار كنند زيانكارانند.
يَٰبَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ ٱذۡكُرُواْ نِعۡمَتِيَ ٱلَّتِيٓ أَنۡعَمۡتُ عَلَيۡكُمۡ وَ أَنِّي فَضَّلۡتُكُمۡ عَلَى ٱلۡعَٰلَمِينَ
122اى فرزندان يعقوب بياد آريد نعمت مرا كه به شما دادم و شما را بر مردمان برترى دادم.
وَ ٱتَّقُواْ يَوۡمٗا لَّا تَجۡزِي نَفۡسٌ عَن نَّفۡسٖ شَيۡٔٗا وَ لَا يُقۡبَلُ مِنۡهَا عَدۡلٞ وَ لَا تَنفَعُهَا شَفَٰعَةٞ وَ لَا هُمۡ يُنصَرُونَ
123بترسيد از روزى كه كسى از طرف كسى چيزى نمىدهد و از او عوضى قبول نگردد و به او شفاعتى نفع ندهد و آنها يارى نشوند.
وَ إِذِ ٱبۡتَلَىٰٓ إِبۡرَٰهِۧمَ رَبُّهُۥ بِكَلِمَٰتٖ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامٗا قَالَ وَ مِن ذُرِّيَّتِي قَالَ لَا يَنَالُ عَهۡدِي ٱلظَّٰلِمِينَ
124و چون ابراهيم را خداى او با تكاليفى امتحان كرد و او آنها را انجام داد خدا فرمود من تو را امام و مقتداى مردم مىكنم ابراهيم گفت: آيا از فرزندان من هم؟ خدا فرمود: عهد من (امامت) به ظالمان نمىرسد.
وَ إِذۡ جَعَلۡنَا ٱلۡبَيۡتَ مَثَابَةٗ لِّلنَّاسِ وَ أَمۡنٗا وَ ٱتَّخِذُواْ مِن مَّقَامِ إِبۡرَٰهِۧمَ مُصَلّٗى وَ عَهِدۡنَآ إِلَىٰٓ إِبۡرَٰهِۧمَ وَ إِسۡمَٰعِيلَ أَن طَهِّرَا بَيۡتِيَ لِلطَّآئِفِينَ وَ ٱلۡعَٰكِفِينَ وَ ٱلرُّكَّعِ ٱلسُّجُودِ
125ياد كن كه خانه كعبه را محل رفت و آمد مردم و جاى امن قرار داديم، از مقام ابراهيم نماز گاه بگيريد، به ابراهيم و اسماعيل دستور داديم كه خانه مرا براى زائران و ساكنان و راكعان و ساجدان آماده و پاكيزه داريد.
وَ إِذۡ قَالَ إِبۡرَٰهِۧمُ رَبِّ ٱجۡعَلۡ هَٰذَا بَلَدًا ءَامِنٗا وَ ٱرۡزُقۡ أَهۡلَهُۥ مِنَ ٱلثَّمَرَٰتِ مَنۡ ءَامَنَ مِنۡهُم بِٱللَّهِ وَ ٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ قَالَ وَ مَن كَفَرَ فَأُمَتِّعُهُۥ قَلِيلٗا ثُمَّ أَضۡطَرُّهُۥٓ إِلَىٰ عَذَابِ ٱلنَّارِ وَ بِئۡسَ ٱلۡمَصِيرُ
126ياد كن كه ابراهيم گفت: پروردگارا اين مكان را ديار امن گردان و از اهل آن هر كس را كه به خدا و قيامت ايمان آورد، از ميوهها روزى ده، خدا گفت: (مؤمنان را روزى دهم) و آنكه كافر شود اندكى بهرهمند كرده سپس او را به عذاب آتش مىكشانم كه بد سرانجامى است.
وَ إِذۡ يَرۡفَعُ إِبۡرَٰهِۧمُ ٱلۡقَوَاعِدَ مِنَ ٱلۡبَيۡتِ وَ إِسۡمَٰعِيلُ رَبَّنَا تَقَبَّلۡ مِنَّآ إِنَّكَ أَنتَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ
127آن گاه كه ابراهيم با اسماعيل پايههاى خانه را بالا مىبرد (هر دو مىگفتند) خدايا از ما قبول كن كه تو واقعا شنوا و دانایی
رَبَّنَا وَ ٱجۡعَلۡنَا مُسۡلِمَيۡنِ لَكَ وَ مِن ذُرِّيَّتِنَآ أُمَّةٗ مُّسۡلِمَةٗ لَّكَ وَ أَرِنَا مَنَاسِكَنَا وَ تُبۡ عَلَيۡنَآ إِنَّكَ أَنتَ ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ
128پروردگارا ما دو تن را مسلمان ما فوق گردان و از فرزندان ما گروهى را مسلمان كامل كن و ما را در عبادتهايمان اهل بصيرت گردان، و بر ما عنايت كن كه تو عنايتگر مهربانى.
رَبَّنَا وَ ٱبۡعَثۡ فِيهِمۡ رَسُولٗا مِّنۡهُمۡ يَتۡلُواْ عَلَيۡهِمۡ ءَايَٰتِكَ وَ يُعَلِّمُهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَ ٱلۡحِكۡمَةَ وَ يُزَكِّيهِمۡ إِنَّكَ أَنتَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ
129پروردگارا در فرزندان ما پيامبرى از خودشان مبعوث كن كه آيات تو را بر آنها بخواند و شريعت و كمال را بر آنها بياموزد، و پاكشان كند كه تو توانا و حكمت كردارى.
وَ مَن يَرۡغَبُ عَن مِّلَّةِ إِبۡرَٰهِۧمَ إِلَّا مَن سَفِهَ نَفۡسَهُۥ وَ لَقَدِ ٱصۡطَفَيۡنَٰهُ فِي ٱلدُّنۡيَا وَ إِنَّهُۥ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ لَمِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ
130از دين ابراهيم روگردان نمىشود مگر آنكه بىخرد باشد، ما او را در دنيا برگزيديم و در آخرت از شايستگان است.
إِذۡ قَالَ لَهُۥ رَبُّهُۥٓ أَسۡلِمۡ قَالَ أَسۡلَمۡتُ لِرَبِّ ٱلۡعَٰلَمِينَ
131چون خدا به او گفت تسليم و مطيع باش گفت تسليم پروردگار عالميان شدم.
وَ وَصَّىٰ بِهَآ إِبۡرَٰهِۧمُ بَنِيهِ وَ يَعۡقُوبُ يَٰبَنِيَّ إِنَّ ٱللَّهَ ٱصۡطَفَىٰ لَكُمُ ٱلدِّينَ فَلَا تَمُوتُنَّ إِلَّا وَ أَنتُم مُّسۡلِمُونَ
132ابراهيم و يعقوب اين دين را به فرزندان خود سفارش كردند «و هر دو گفتند»: اى فرزندان من خدا اين دين را براى شما برگزيده است نميريد مگر آنكه مسلمان باشيد.
أَمۡ كُنتُمۡ شُهَدَآءَ إِذۡ حَضَرَ يَعۡقُوبَ ٱلۡمَوۡتُ إِذۡ قَالَ لِبَنِيهِ مَا تَعۡبُدُونَ مِنۢ بَعۡدِي قَالُواْ نَعۡبُدُ إِلَٰهَكَ وَ إِلَٰهَ ءَابَآئِكَ إِبۡرَٰهِۧمَ وَ إِسۡمَٰعِيلَ وَ إِسۡحَٰقَ إِلَٰهٗا وَٰحِدٗا وَ نَحۡنُ لَهُۥ مُسۡلِمُونَ
133مگر آن وقت كه مرگ يعقوب در رسيد حاضر بوديد كه به پسران خود گفت پس از من چه چيز را پرستش خواهيد كرد گفتند: خداى تو و خداى پدرانت ابراهيم اسماعيل و اسحق را مىپرستيم و تسليم او هستيم.
تِلۡكَ أُمَّةٞ قَدۡ خَلَتۡ لَهَا مَا كَسَبَتۡ وَ لَكُم مَّا كَسَبۡتُمۡ وَ لَا تُسَۡٔلُونَ عَمَّا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
134آنها جماعتى بودند كه درگذشتند آنچه كردهاند براى خودشان است و آنچه شما كرديد براى خودتان است و شما از آنچه آنها مىكردند بازخواست نمىشويد.
وَ قَالُواْ كُونُواْ هُودًا أَوۡ نَصَٰرَىٰ تَهۡتَدُواْ قُلۡ بَلۡ مِلَّةَ إِبۡرَٰهِۧمَ حَنِيفٗا وَ مَا كَانَ مِنَ ٱلۡمُشۡرِكِينَ
135گفتند: يهودى يا نصرانى شويد تا هدايت يابيد، بگو: نه بلكه از دين ابراهيم پيروى مىكنيم كه پيرو حق بود و از مشركان نبود.
قُولُوٓاْ ءَامَنَّا بِٱللَّهِ وَ مَآ أُنزِلَ إِلَيۡنَا وَ مَآ أُنزِلَ إِلَىٰٓ إِبۡرَٰهِۧمَ وَ إِسۡمَٰعِيلَ وَ إِسۡحَٰقَ وَ يَعۡقُوبَ وَ ٱلۡأَسۡبَاطِ وَ مَآ أُوتِيَ مُوسَىٰ وَ عِيسَىٰ وَ مَآ أُوتِيَ ٱلنَّبِيُّونَ مِن رَّبِّهِمۡ لَا نُفَرِّقُ بَيۡنَ أَحَدٖ مِّنۡهُمۡ وَ نَحۡنُ لَهُۥ مُسۡلِمُونَ
136بگوئيد: به خدا و به آنچه به ما نازل شده ايمان داريم و نيز به آنچه به ابراهيم و اسماعيل و اسحاق و يعقوب و اسباط نازل گشته و آنچه به موسى و عيسى داده شده و آنچه به پيامبران ديگر از خدايشان داده شده ايمان داريم و ميان هيچ يك از آنها فرقى نمىگذاريم و به خدا تسليم هستيم.
فَإِنۡ ءَامَنُواْ بِمِثۡلِ مَآ ءَامَنتُم بِهِۦ فَقَدِ ٱهۡتَدَواْ وَّ إِن تَوَلَّوۡاْ فَإِنَّمَا هُمۡ فِي شِقَاقٖ فَسَيَكۡفِيكَهُمُ ٱللَّهُ وَ هُوَ ٱلسَّمِيعُ ٱلۡعَلِيمُ
137پس اگر يهود و نصارى نيز مانند شما ايمان آوردند حقا كه هدايت يافتهاند و اگر روى برتافتند بر عناد و لجاج هستند، خدا تو را از شر آنها كفايت مىكند و او شنوا و دانا است.
صِبۡغَةَ ٱللَّهِ وَ مَنۡ أَحۡسَنُ مِنَ ٱللَّهِ صِبۡغَةٗ وَ نَحۡنُ لَهُۥ عَٰبِدُونَ
138دين ابراهيم رنگ خدايى است و كيست كه رنگش از رنگ خدايى بهتر باشد و ما او را عبادت كنندگانيم.
قُلۡ أَتُحَآجُّونَنَا فِي ٱللَّهِ وَ هُوَ رَبُّنَا وَ رَبُّكُمۡ وَ لَنَآ أَعۡمَٰلُنَا وَ لَكُمۡ أَعۡمَٰلُكُمۡ وَ نَحۡنُ لَهُۥ مُخۡلِصُونَ
139بگو آيا با ما درباره خدا محاجه مىكنيد با آنكه او خداى ما و خداى شماست و اعمال ما براى ما و اعمال شما براى شماست و ما به خدا اخلاص گريم.
أَمۡ تَقُولُونَ إِنَّ إِبۡرَٰهِۧمَ وَ إِسۡمَٰعِيلَ وَ إِسۡحَٰقَ وَ يَعۡقُوبَ وَ ٱلۡأَسۡبَاطَ كَانُواْ هُودًا أَوۡ نَصَٰرَىٰ قُلۡ ءَأَنتُمۡ أَعۡلَمُ أَمِ ٱللَّهُ وَ مَنۡ أَظۡلَمُ مِمَّن كَتَمَ شَهَٰدَةً عِندَهُۥ مِنَ ٱللَّهِ وَ مَا ٱللَّهُ بِغَٰفِلٍ عَمَّا تَعۡمَلُونَ
140يا مىگوئيد: ابراهيم و اسماعيل و اسحاق و يعقوب و اسباط يهودى يا نصرانى بودند؟ بگو آيا شما داناتريد يا خدا؟ كيست ظالمتر از آنكه خبر قاطع خدا را كه در نزد او است كتمان كند، خدا از اعمالى كه مىكنيد غافل نيست.
تِلۡكَ أُمَّةٞ قَدۡ خَلَتۡ لَهَا مَا كَسَبَتۡ وَ لَكُم مَّا كَسَبۡتُمۡ وَ لَا تُسَۡٔلُونَ عَمَّا كَانُواْ يَعۡمَلُونَ
141آن جماعتى است كه در گذشته، آنچه كردند براى خودشان است و آنچه شما كردهايد براى خودتان است و شما از اعمالى كه آنها مىكردهاند مسئول نمىشويد.
سَيَقُولُ ٱلسُّفَهَآءُ مِنَ ٱلنَّاسِ مَا وَلَّىٰهُمۡ عَن قِبۡلَتِهِمُ ٱلَّتِي كَانُواْ عَلَيۡهَا قُل لِّلَّهِ ٱلۡمَشۡرِقُ وَ ٱلۡمَغۡرِبُ يَهۡدِي مَن يَشَآءُ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٖ
142حتما ابلهان از مردم، خواهند گفت: چه چيز آنها را از قبلهاى كه در آن بودند برگردانيد بگو: مشرق و مغرب مال خداست، هر كه را بخواهد به راه راست هدايت كند.
وَ كَذَٰلِكَ جَعَلۡنَٰكُمۡ أُمَّةٗ وَسَطٗا لِّتَكُونُواْ شُهَدَآءَ عَلَى ٱلنَّاسِ وَ يَكُونَ ٱلرَّسُولُ عَلَيۡكُمۡ شَهِيدٗا وَ مَا جَعَلۡنَا ٱلۡقِبۡلَةَ ٱلَّتِي كُنتَ عَلَيۡهَآ إِلَّا لِنَعۡلَمَ مَن يَتَّبِعُ ٱلرَّسُولَ مِمَّن يَنقَلِبُ عَلَىٰ عَقِبَيۡهِ وَ إِن كَانَتۡ لَكَبِيرَةً إِلَّا عَلَى ٱلَّذِينَ هَدَى ٱللَّهُ وَ مَا كَانَ ٱللَّهُ لِيُضِيعَ إِيمَٰنَكُمۡ إِنَّ ٱللَّهَ بِٱلنَّاسِ لَرَءُوفٞ رَّحِيمٞ
143و اين چنين شما را (مسلمانان كامل را) جماعت ميانه و معتدل قرار داديم تا حجت و نمونه بر مردم باشيد و پيامبر حجت و نمونه بر شما باشد و ما آن قبله را كه قبلا بر آن بودى، فقط براى اين قرار داديم تا معلوم كنيم آنكه را كه تابع رسول است از آن كه به عقب بر مىگردد، حقا كه اين كار دشوار بود مگر بر كسانى كه خدا هدايتشان كرده، و خدا ايمان (نمازى كه قبلا خواندهايد) شما را ضايع نمىكند، زيرا خدا به مردم رءوف و مهربان است.
قَدۡ نَرَىٰ تَقَلُّبَ وَجۡهِكَ فِي ٱلسَّمَآءِ فَلَنُوَلِّيَنَّكَ قِبۡلَةٗ تَرۡضَىٰهَا فَوَلِّ وَجۡهَكَ شَطۡرَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ وَ حَيۡثُ مَا كُنتُمۡ فَوَلُّواْ وُجُوهَكُمۡ شَطۡرَهُۥ وَ إِنَّ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ لَيَعۡلَمُونَ أَنَّهُ ٱلۡحَقُّ مِن رَّبِّهِمۡ وَ مَا ٱللَّهُ بِغَٰفِلٍ عَمَّا يَعۡمَلُونَ
144گردش روى تو را به طرف آسمان مىبينم (كه روى به آسمان دوخته منتظر تغيير قبله هستى) تو را به قبلهاى كه دوست دارى مىگردانيم. روى خود را به جانب مسجد الحرام كن و هر كجا بوده باشيد روى خود را به طرف آن كنيد آنها كه اهل كتابند (و تغيير قبله را در كتاب خواندهاند) مىدانند، كه اين كار حق و از جانب خداست و خدا از آنچه مىكنند بىخبر نيست.
وَ لَئِنۡ أَتَيۡتَ ٱلَّذِينَ أُوتُواْ ٱلۡكِتَٰبَ بِكُلِّ ءَايَةٖ مَّا تَبِعُواْ قِبۡلَتَكَ وَ مَآ أَنتَ بِتَابِعٖ قِبۡلَتَهُمۡ وَ مَا بَعۡضُهُم بِتَابِعٖ قِبۡلَةَ بَعۡضٖ وَ لَئِنِ ٱتَّبَعۡتَ أَهۡوَآءَهُم مِّنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَكَ مِنَ ٱلۡعِلۡمِ إِنَّكَ إِذٗا لَّمِنَ ٱلظَّٰلِمِينَ
145اگر هر دليلى براى اهل كتاب بياورى از قبله تو پيروى نخواهند كرد و تو پيرو قبله آنها نخواهى شد (تغيير مجدد قبله غير ممكن است) آنها نيز پيرو قبله يكديگر نخواهند بود و اگر تو بعد از اين دانش كه به تو آمده، از هوسهاى آنها پيروى كنى، حتما از ستمگران خواهى بود.
ٱلَّذِينَ ءَاتَيۡنَٰهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ يَعۡرِفُونَهُۥ كَمَا يَعۡرِفُونَ أَبۡنَآءَهُمۡ وَ إِنَّ فَرِيقٗا مِّنۡهُمۡ لَيَكۡتُمُونَ ٱلۡحَقَّ وَ هُمۡ يَعۡلَمُونَ
146آنان كه به آنها كتاب دادهايم پيامبر را مىشناسند چنان كه پسرانشان را مىشناسند ولى گروهى از آنها حق را با آنكه مىدانند كتمان مىكنند.
ٱلۡحَقُّ مِن رَّبِّكَ فَلَا تَكُونَنَّ مِنَ ٱلۡمُمۡتَرِينَ
147فرمان حق (تغيير قبله) از جانب خداى تو است، فلذا از دو دلان مباش (و در آن شكى نكن).
وَ لِكُلّٖ وِجۡهَةٌ هُوَ مُوَلِّيهَا فَٱسۡتَبِقُواْ ٱلۡخَيۡرَٰتِ أَيۡنَ مَا تَكُونُواْ يَأۡتِ بِكُمُ ٱللَّهُ جَمِيعًا إِنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
148براى هر قوم (به اقتضاء مصلحت) قبلهاى است كه قوم به آن رو مىكند، شما در كارهاى خير سبقت جوييد، (زيرا) هر كجا كه بوده باشيد خدا شما را (براى حساب) حاضر مىكند كه خدا به هر چيز تواناست.
وَ مِنۡ حَيۡثُ خَرَجۡتَ فَوَلِّ وَجۡهَكَ شَطۡرَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ وَ إِنَّهُۥ لَلۡحَقُّ مِن رَّبِّكَ وَ مَا ٱللَّهُ بِغَٰفِلٍ عَمَّا تَعۡمَلُونَ
149هر كجا كه باشى روى خود را به طرف مسجد الحرام كن، اين دستور حق و از جانب خداست و خدا از آنچه مىكنيد بىخبر نيست.
وَ مِنۡ حَيۡثُ خَرَجۡتَ فَوَلِّ وَجۡهَكَ شَطۡرَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ وَ حَيۡثُ مَا كُنتُمۡ فَوَلُّواْ وُجُوهَكُمۡ شَطۡرَهُۥ لِئَلَّا يَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَيۡكُمۡ حُجَّةٌ إِلَّا ٱلَّذِينَ ظَلَمُواْ مِنۡهُمۡ فَلَا تَخۡشَوۡهُمۡ وَ ٱخۡشَوۡنِي وَ لِأُتِمَّ نِعۡمَتِي عَلَيۡكُمۡ وَ لَعَلَّكُمۡ تَهۡتَدُونَ
150هر كجا رفتى روى خود را به سوى مسجد الحرام كن و هر جا كه بوديد (به وقت نماز) رو به سوى آن كنيد تا مردم بر ضد شما دليلى نداشته باشند، مگر آنها كه ظالمند (و نخواهند پذيرفت) از آنها نترسيد و از من به ترسيد، و تا نعمتم را بر شما تمام كنم و تا هدايت يابيد.
كَمَآ أَرۡسَلۡنَا فِيكُمۡ رَسُولٗا مِّنكُمۡ يَتۡلُواْ عَلَيۡكُمۡ ءَايَٰتِنَا وَ يُزَكِّيكُمۡ وَ يُعَلِّمُكُمُ ٱلۡكِتَٰبَ وَ ٱلۡحِكۡمَةَ وَ يُعَلِّمُكُم مَّا لَمۡ تَكُونُواْ تَعۡلَمُونَ
151(قبله را به شما نعمت داديم) همان طور كه در ميان شما پيامبرى از خودتان فرستاديم، كه او آيات ما را بر شما مىخواند و پاكتان مىكند و احكام و اخلاق به شما تعليم مىدهد و آنچه ندانستهايد مىآموزد.
فَٱذۡكُرُونِيٓ أَذۡكُرۡكُمۡ وَ ٱشۡكُرُواْ لِي وَ لَا تَكۡفُرُونِ
152(حالا كه اين را دانستيد) پس مرا ياد كنيد تا شما را ياد كنم و به من شكر و سپاس گوئيد و كفران نعمت من نكنيد.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱسۡتَعِينُواْ بِٱلصَّبۡرِ وَ ٱلصَّلَوٰةِ إِنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلصَّٰبِرِينَ
153اى اهل ايمان از استقامت و نماز مدد جوييد (و بدانيد) كه خدا با صابران است.
وَ لَا تَقُولُواْ لِمَن يُقۡتَلُ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ أَمۡوَٰتُۢ بَلۡ أَحۡيَآءٞ وَ لَٰكِن لَّا تَشۡعُرُونَ
154به آنها كه در راه خدا كشته مىشوند مردگان مگوييد، بلكه آنها زندگانند ولى شما نمىفهميد.
وَ لَنَبۡلُوَنَّكُم بِشَيۡءٖ مِّنَ ٱلۡخَوۡفِ وَ ٱلۡجُوعِ وَ نَقۡصٖ مِّنَ ٱلۡأَمۡوَٰلِ وَ ٱلۡأَنفُسِ وَ ٱلثَّمَرَٰتِ وَ بَشِّرِ ٱلصَّٰبِرِينَ
155قطعا شما را به مقدارى از ترس، گرسنگى، كاهش اموال و نفوس و كمبود محصولات امتحان خواهيم كرد، صابران را مژده بده (كه پيروزى در پى آنهاست).
ٱلَّذِينَ إِذَآ أَصَٰبَتۡهُم مُّصِيبَةٞ قَالُوٓاْ إِنَّا لِلَّهِ وَ إِنَّآ إِلَيۡهِ رَٰجِعُونَ
156(همان) صابران كه چون مصيبتى به آنها رسد گويند ما متعلق به خدائيم و به سوى او باز مىگرديم.
أُوْلَٰٓئِكَ عَلَيۡهِمۡ صَلَوَٰتٞ مِّن رَّبِّهِمۡ وَ رَحۡمَةٞ وَ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُهۡتَدُونَ
157آنها همانها هستند كه رحمتهاى عمومى و خصوصى خدا بر آنهاست و آنها هدايت يافتگانند.
إِنَّ ٱلصَّفَا وَ ٱلۡمَرۡوَةَ مِن شَعَآئِرِ ٱللَّهِ فَمَنۡ حَجَّ ٱلۡبَيۡتَ أَوِ ٱعۡتَمَرَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡهِ أَن يَطَّوَّفَ بِهِمَا وَ مَن تَطَوَّعَ خَيۡرٗا فَإِنَّ ٱللَّهَ شَاكِرٌ عَلِيمٌ
158صفا و مروه از علامتهاى خدا هستند (بدست خدا تعيين شدهاند) پس هر كه حج خانه خدا كند يا عمل عمره انجام بدهد، مانعى ندارد ميان آن دو طواف (سعى) كند، و هر كه نيكى را به رغبت كند، خدا بر او شكرگزار و آگاه است.
إِنَّ ٱلَّذِينَ يَكۡتُمُونَ مَآ أَنزَلۡنَا مِنَ ٱلۡبَيِّنَٰتِ وَ ٱلۡهُدَىٰ مِنۢ بَعۡدِ مَا بَيَّنَّٰهُ لِلنَّاسِ فِي ٱلۡكِتَٰبِ أُوْلَٰٓئِكَ يَلۡعَنُهُمُ ٱللَّهُ وَ يَلۡعَنُهُمُ ٱللَّٰعِنُونَ
159آنان كه دلائل روشن و هدايت ما را كه نازل كرده و براى مردم در دستور آسمانى توضيح دادهايم، كتمان مىكنند چنين كسان را خدا و لعنتگران لعن مىكنند.
إِلَّا ٱلَّذِينَ تَابُواْ وَ أَصۡلَحُواْ وَ بَيَّنُواْ فَأُوْلَٰٓئِكَ أَتُوبُ عَلَيۡهِمۡ وَ أَنَا ٱلتَّوَّابُ ٱلرَّحِيمُ
160مگر آنها كه توبه كردند و به اصلاح پرداختند و كتمان شده را توضيح دادند، من به سوى آنها باز مىگردم كه من تواب و رحيمم.
إِنَّ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ وَ مَاتُواْ وَ هُمۡ كُفَّارٌ أُوْلَٰٓئِكَ عَلَيۡهِمۡ لَعۡنَةُ ٱللَّهِ وَ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ وَ ٱلنَّاسِ أَجۡمَعِينَ
161آنان كه حق را انكار كردند و در حال انكار بمردند لعنت خدا و فرشتگان و همه مردم بر آنهاست.
خَٰلِدِينَ فِيهَا لَا يُخَفَّفُ عَنۡهُمُ ٱلۡعَذَابُ وَ لَا هُمۡ يُنظَرُونَ
162در آن لعنت پيوستهاند، عذابشان سبك نمىشود و مهلتى نخواهند داشت.
وَ إِلَٰهُكُمۡ إِلَٰهٞ وَٰحِدٞ لَّآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلرَّحۡمَٰنُ ٱلرَّحِيمُ
163خدا و معبود شما يكى است جز او خدايى و معبودى نيست، رحمت او عالمگير و ثابت است.
إِنَّ فِي خَلۡقِ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَ ٱلۡأَرۡضِ وَ ٱخۡتِلَٰفِ ٱلَّيۡلِ وَ ٱلنَّهَارِ وَ ٱلۡفُلۡكِ ٱلَّتِي تَجۡرِي فِي ٱلۡبَحۡرِ بِمَا يَنفَعُ ٱلنَّاسَ وَ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ مِنَ ٱلسَّمَآءِ مِن مَّآءٖ فَأَحۡيَا بِهِ ٱلۡأَرۡضَ بَعۡدَ مَوۡتِهَا وَ بَثَّ فِيهَا مِن كُلِّ دَآبَّةٖ وَ تَصۡرِيفِ ٱلرِّيَٰحِ وَ ٱلسَّحَابِ ٱلۡمُسَخَّرِ بَيۡنَ ٱلسَّمَآءِ وَ ٱلۡأَرۡضِ لَأٓيَٰتٖ لِّقَوۡمٖ يَعۡقِلُونَ
164حقا كه در آفرينش آسمانها و زمين و پى در پى آمدن شب و روز و در كشتىهايى كه به سود مردم در دريا روانند در آبى كه خدا از آسمان نازل كرد و زمين را پس از مرده بودن با آن زنده نمود و از همه جنبندگان در آن پراكند، در گرداندن بادها و در ابر رام شده ميان آسمان و زمين آياتى است (بر توحيد و يگانگى خدا) بر گروهى كه تعقل مىكنند.
وَ مِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَتَّخِذُ مِن دُونِ ٱللَّهِ أَندَادٗا يُحِبُّونَهُمۡ كَحُبِّ ٱللَّهِ وَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَشَدُّ حُبّٗا لِّلَّهِ وَ لَوۡ يَرَى ٱلَّذِينَ ظَلَمُوٓاْ إِذۡ يَرَوۡنَ ٱلۡعَذَابَ أَنَّ ٱلۡقُوَّةَ لِلَّهِ جَمِيعٗا وَ أَنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلۡعَذَابِ
165بعضى از مردم جز خدا شريكانى (خدايانى) مىگيرند آنها را مانند دوستى كه به خدا لايق است، دوست مىدارند كاش آن ظالمان به وقت ديدن عذاب (دنيوى) مىدانستند كه تمام قدرتها متعلق به خداست و خدا داراى مجازات شديد است.
إِذۡ تَبَرَّأَ ٱلَّذِينَ ٱتُّبِعُواْ مِنَ ٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُواْ وَ رَأَوُاْ ٱلۡعَذَابَ وَ تَقَطَّعَتۡ بِهِمُ ٱلۡأَسۡبَابُ
166آن گاه كه پيشوايان از پيروان خود بيزارى كردند و عذاب را ديدند و روابطشان قطع شد (خواهند دانست كه قدرتها همه متعلق به خداست).
وَ قَالَ ٱلَّذِينَ ٱتَّبَعُواْ لَوۡ أَنَّ لَنَا كَرَّةٗ فَنَتَبَرَّأَ مِنۡهُمۡ كَمَا تَبَرَّءُواْ مِنَّا كَذَٰلِكَ يُرِيهِمُ ٱللَّهُ أَعۡمَٰلَهُمۡ حَسَرَٰتٍ عَلَيۡهِمۡ وَ مَا هُم بِخَٰرِجِينَ مِنَ ٱلنَّارِ
167(آن وقت) پيروان گويند اى كاش ما را بازگشتى (و امكانى) بود تا از آنها بيزارى مىكرديم چنان كه از ما بيزارى كردند بدينسان خدا اعمالشان را به صورت پشيمانيها، نشانشان مىدهد از آتش بيرون شدن ندارند.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ كُلُواْ مِمَّا فِي ٱلۡأَرۡضِ حَلَٰلٗا طَيِّبٗا وَ لَا تَتَّبِعُواْ خُطُوَٰتِ ٱلشَّيۡطَٰنِ إِنَّهُۥ لَكُمۡ عَدُوّٞ مُّبِينٌ
168اى مردم از آنچه در زمين است در صورت حلال و پاكيزه بودن، بخوريد و از اوهام شيطان پيروى نكنيد كه او دشمن آشكار شماست.
إِنَّمَا يَأۡمُرُكُم بِٱلسُّوٓءِ وَ ٱلۡفَحۡشَآءِ وَ أَن تَقُولُواْ عَلَى ٱللَّهِ مَا لَا تَعۡلَمُونَ
169او فقط شما را بكار بد و گناه بدتر فرمان مىدهد و امر مىكنند: آنچه را كه نمىدانيد بخدا نسبت دهيد.
وَ إِذَا قِيلَ لَهُمُ ٱتَّبِعُواْ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ قَالُواْ بَلۡ نَتَّبِعُ مَآ أَلۡفَيۡنَا عَلَيۡهِ ءَابَآءَنَآ أَ وَ لَوۡ كَانَ ءَابَآؤُهُمۡ لَا يَعۡقِلُونَ شَيۡٔٗا وَ لَا يَهۡتَدُونَ
170وقتى كه به مشركان گويند: از آنچه خدا نازل كرده پيروى كنيد گويند: بلكه از آئينى كه پدران خويش را بر آن يافتهايم پيروى مىكنيم آيا گرچه پدرانشان چيزى نفهميده و هدايت نيافته بودند؟!!
وَ مَثَلُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ كَمَثَلِ ٱلَّذِي يَنۡعِقُ بِمَا لَا يَسۡمَعُ إِلَّا دُعَآءٗ وَ نِدَآءٗ صُمُّۢ بُكۡمٌ عُمۡيٞ فَهُمۡ لَا يَعۡقِلُونَ
171حكايت كافران (با تو) حكايت كسى است كه صدا مىزند. بحيوانى كه جز صدايى و آوايى نمىشنود، آنها كران و گنگان و كورانند لذا چيزى نمىفهمند.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ كُلُواْ مِن طَيِّبَٰتِ مَا رَزَقۡنَٰكُمۡ وَ ٱشۡكُرُواْ لِلَّهِ إِن كُنتُمۡ إِيَّاهُ تَعۡبُدُونَ
172اى اهل ايمان از چيزهاى پاكيزه كه به شما روزى دادهايم، بخوريد، و خدا را شكر كنيد اگر خدا را به پرستيد.
إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيۡكُمُ ٱلۡمَيۡتَةَ وَ ٱلدَّمَ وَ لَحۡمَ ٱلۡخِنزِيرِ وَ مَآ أُهِلَّ بِهِۦ لِغَيۡرِ ٱللَّهِ فَمَنِ ٱضۡطُرَّ غَيۡرَ بَاغٖ وَ لَا عَادٖ فَلَآ إِثۡمَ عَلَيۡهِ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٌ
173خداوند فقط خوردن ميته و خون و گوشت خوك و آنچه به وقت ذبح نام غير خدا بر آن برده شود، بر شما حرام كرده (ولى) كسى كه مجبور شود بىآنكه طالب لذت باشد و بىآنكه در خوردن افراط كند گناهى بر او نيست، كه خدا غفور و مهربان است.
إِنَّ ٱلَّذِينَ يَكۡتُمُونَ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ مِنَ ٱلۡكِتَٰبِ وَ يَشۡتَرُونَ بِهِۦ ثَمَنٗا قَلِيلًا أُوْلَٰٓئِكَ مَا يَأۡكُلُونَ فِي بُطُونِهِمۡ إِلَّا ٱلنَّارَ وَ لَا يُكَلِّمُهُمُ ٱللَّهُ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ وَ لَا يُزَكِّيهِمۡ وَ لَهُمۡ عَذَابٌ أَلِيمٌ
174آنان كه آنچه را خدا از كتاب نازل كرده كتمان مىكنند و آن را به بهاى كمى مىفروشند، در شكمهاى خود فقط آتش مىخورند، خدا روز قيامت با آنها سخن نمىگويد و از گناهان پاكشان نمىكند و براى آنها عذابى دردناك است.
أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ ٱشۡتَرَوُاْ ٱلضَّلَٰلَةَ بِٱلۡهُدَىٰ وَ ٱلۡعَذَابَ بِٱلۡمَغۡفِرَةِ فَمَآ أَصۡبَرَهُمۡ عَلَى ٱلنَّارِ
175آنها همانها هستند كه ضلالت را به هدايت و عذاب را به مغفرت خدا خريدند، چه چيز آنها را بر آتش شكيبا كرده است؟!!
ذَٰلِكَ بِأَنَّ ٱللَّهَ نَزَّلَ ٱلۡكِتَٰبَ بِٱلۡحَقِّ وَ إِنَّ ٱلَّذِينَ ٱخۡتَلَفُواْ فِي ٱلۡكِتَٰبِ لَفِي شِقَاقِۢ بَعِيدٖ
176اين وعده عذاب بدان جهت است كه خدا كتاب را به حق (و براى وحدت) نازل كرده (ولى) آنها كه در زمينه كتاب اختلاف كردند در تفرقه شديدى هستند.
لَّيۡسَ ٱلۡبِرَّ أَن تُوَلُّواْ وُجُوهَكُمۡ قِبَلَ ٱلۡمَشۡرِقِ وَ ٱلۡمَغۡرِبِ وَ لَٰكِنَّ ٱلۡبِرَّ مَنۡ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَ ٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةِ وَ ٱلۡكِتَٰبِ وَ ٱلنَّبِيِّۧنَ وَ ءَاتَى ٱلۡمَالَ عَلَىٰ حُبِّهِۦ ذَوِي ٱلۡقُرۡبَىٰ وَ ٱلۡيَتَٰمَىٰ وَ ٱلۡمَسَٰكِينَ وَ ٱبۡنَ ٱلسَّبِيلِ وَ ٱلسَّآئِلِينَ وَ فِي ٱلرِّقَابِ وَ أَقَامَ ٱلصَّلَوٰةَ وَ ءَاتَى ٱلزَّكَوٰةَ وَ ٱلۡمُوفُونَ بِعَهۡدِهِمۡ إِذَا عَٰهَدُواْ وَ ٱلصَّٰبِرِينَ فِي ٱلۡبَأۡسَآءِ وَ ٱلضَّرَّآءِ وَ حِينَ ٱلۡبَأۡسِ أُوْلَٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ صَدَقُواْ وَ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُتَّقُونَ
177نيكى آن نيست كه صورت خود را به سوى مشرق و مغرب كنيد، بلكه نيك آن كس است كه به خدا و روز قيامت و فرشتگان و كتابهاى آسمانى و پيامبران ايمان آورده است، و مال خويش را با آنكه دوست مىدارد به خويشاوندان و يتيمان و فقراء و درمانده دور از وطن و سائلان و در آزادى بردگان مىدهد، و نماز مىخواند و زكاة مىدهد، و بعهد خود وقتى كه مىبندد وفادار مىماند و در برابر محروميت و مرض و به وقت جنگ استقامت دارند، اينها كسانى هستند كه راست گفتهاند و فقط اينها پرهيزكاران كاملند.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ كُتِبَ عَلَيۡكُمُ ٱلۡقِصَاصُ فِي ٱلۡقَتۡلَى ٱلۡحُرُّ بِٱلۡحُرِّ وَ ٱلۡعَبۡدُ بِٱلۡعَبۡدِ وَ ٱلۡأُنثَىٰ بِٱلۡأُنثَىٰ فَمَنۡ عُفِيَ لَهُۥ مِنۡ أَخِيهِ شَيۡءٞ فَٱتِّبَاعُۢ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَ أَدَآءٌ إِلَيۡهِ بِإِحۡسَٰنٖ ذَٰلِكَ تَخۡفِيفٞ مِّن رَّبِّكُمۡ وَ رَحۡمَةٞ فَمَنِ ٱعۡتَدَىٰ بَعۡدَ ذَٰلِكَ فَلَهُۥ عَذَابٌ أَلِيمٞ
178اى اهل ايمان بر شما درباره كشته شدگان قصاص مقرر شده آزاد در برابر آزاد، عبد در برابر عبد، زن در برابر زن هر كس چيزى از برادرش به او گذشت شود و قصاص به خونبها تبديل گردد بر خونخواه است كه بطور شايسته خونبها را تعقيب كند و بر قاتل است كه آن را به خوبى به پردازد اين تخفيف و مرحمتى است از جانب خدا و هر كه بعد از عفو، تجاوز كند و قاتل را بكشد عذابى دردناك دارد.
وَ لَكُمۡ فِي ٱلۡقِصَاصِ حَيَوٰةٞ يَٰٓأُوْلِي ٱلۡأَلۡبَٰبِ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ
179اى خردمندان براى شما در قصاص زندگى هست تا از آدمكشى به پرهيزيد.
كُتِبَ عَلَيۡكُمۡ إِذَا حَضَرَ أَحَدَكُمُ ٱلۡمَوۡتُ إِن تَرَكَ خَيۡرًا ٱلۡوَصِيَّةُ لِلۡوَٰلِدَيۡنِ وَ ٱلۡأَقۡرَبِينَ بِٱلۡمَعۡرُوفِ حَقًّا عَلَى ٱلۡمُتَّقِينَ
180بر شما مقرر شده وقتى كه يكى از شما را مرگ فرا رسد اگر مالى از خود بجا گذارد، وصيت براى پدر و مادر و خويشان به طور شايسته. اين حقى است بر پرهيزكاران.
فَمَنۢ بَدَّلَهُۥ بَعۡدَ مَا سَمِعَهُۥ فَإِنَّمَآ إِثۡمُهُۥ عَلَى ٱلَّذِينَ يُبَدِّلُونَهُۥٓ إِنَّ ٱللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٞ
181هر كه پس از شنيدن (و دانستن) وصيت را تغيير دهد گناه آن فقط بر كسانى است كه آن را تغيير مىدهد، خدا شنوا و دانا است.
فَمَنۡ خَافَ مِن مُّوصٖ جَنَفًا أَوۡ إِثۡمٗا فَأَصۡلَحَ بَيۡنَهُمۡ فَلَآ إِثۡمَ عَلَيۡهِ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
182كسى كه از انحراف موصى (ميل ببعض ورثه) و يا از گناه او (وصيت به خلاف شرع) بترسد و ميان آنها را اصلاح دهد گناهى بر او نيست خدا بخشنده و مهربان است.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ كُتِبَ عَلَيۡكُمُ ٱلصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِكُمۡ لَعَلَّكُمۡ تَتَّقُونَ
183اى اهل ايمان بر شما روزه نوشته شده چنان كه به گذشتگان نوشته شده بود تا پرهيزكارى كنيد (و پرهيزكار باشيد).
أَيَّامٗا مَّعۡدُودَٰتٖ فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِيضًا أَوۡ عَلَىٰ سَفَرٖ فَعِدَّةٞ مِّنۡ أَيَّامٍ أُخَرَ وَ عَلَى ٱلَّذِينَ يُطِيقُونَهُۥ فِدۡيَةٞ طَعَامُ مِسۡكِينٖ فَمَن تَطَوَّعَ خَيۡرٗا فَهُوَ خَيۡرٞ لَّهُۥ وَ أَن تَصُومُواْ خَيۡرٞ لَّكُمۡ إِن كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
184(آن روزه) در روزهاى معدودى است هر كه از شما مريض يا در مسافرت باشد همان اندازه در روزهاى ديگر روزه بگيرد و بر كسانى كه تاب روزه ندارند (مانند پيران و غيره) لازم است عوض بدهند، مسكينى را اطعام كنند هر كه كار خوب را با رغبت انجام دهد براى او بهتر است، روزه براى شما بهتر است اگر بدانيد.
شَهۡرُ رَمَضَانَ ٱلَّذِيٓ أُنزِلَ فِيهِ ٱلۡقُرۡءَانُ هُدٗى لِّلنَّاسِ وَ بَيِّنَٰتٖ مِّنَ ٱلۡهُدَىٰ وَ ٱلۡفُرۡقَانِ فَمَن شَهِدَ مِنكُمُ ٱلشَّهۡرَ فَلۡيَصُمۡهُ وَ مَن كَانَ مَرِيضًا أَوۡ عَلَىٰ سَفَرٖ فَعِدَّةٞ مِّنۡ أَيَّامٍ أُخَرَ يُرِيدُ ٱللَّهُ بِكُمُ ٱلۡيُسۡرَ وَ لَا يُرِيدُ بِكُمُ ٱلۡعُسۡرَ وَ لِتُكۡمِلُواْ ٱلۡعِدَّةَ وَ لِتُكَبِّرُواْ ٱللَّهَ عَلَىٰ مَا هَدَىٰكُمۡ وَ لَعَلَّكُمۡ تَشۡكُرُونَ
185(آن چند روز) ماه رمضان است كه قرآن به عنوان هدايت مردم در آن نازل شده قرآن آيات روشنى است از جنس هدايت و فرقانى كه بر پيامبر نازل گشته. هر كه از شما در اين ماه در حضر باشد آن را روزه بدارد و هر كه مريض يا در سفر باشد همان قدر از روزهاى ديگر روزه بگيرد، خدا براى شما راحتى مىخواهد نه زحمت. و تا تعداد روزه را كامل كنيد و خدا را در برابر آنكه هدايتتان كرده تعظيم نمائيد (يا تكبير گوئيد) و تا سپاسگزار باشيد.
وَ إِذَا سَأَلَكَ عِبَادِي عَنِّي فَإِنِّي قَرِيبٌ أُجِيبُ دَعۡوَةَ ٱلدَّاعِ إِذَا دَعَانِ فَلۡيَسۡتَجِيبُواْ لِي وَ لۡيُؤۡمِنُواْ بِي لَعَلَّهُمۡ يَرۡشُدُونَ
186(اى پيامبر) وقتى كه بندگان من، مرا از تو پرسند، من به آنها نزديك هستم، دعاى دعا كننده را وقتى كه مرا بخواند اجابت مىكنم، از من اين سخن را بپذيرند و به من ايمان آورند تا كمال يابند.
أُحِلَّ لَكُمۡ لَيۡلَةَ ٱلصِّيَامِ ٱلرَّفَثُ إِلَىٰ نِسَآئِكُمۡ هُنَّ لِبَاسٞ لَّكُمۡ وَ أَنتُمۡ لِبَاسٞ لَّهُنَّ عَلِمَ ٱللَّهُ أَنَّكُمۡ كُنتُمۡ تَخۡتَانُونَ أَنفُسَكُمۡ فَتَابَ عَلَيۡكُمۡ وَ عَفَا عَنكُمۡ فَٱلۡـَٰٔنَ بَٰشِرُوهُنَّ وَ ٱبۡتَغُواْ مَا كَتَبَ ٱللَّهُ لَكُمۡ وَ كُلُواْ وَ ٱشۡرَبُواْ حَتَّىٰ يَتَبَيَّنَ لَكُمُ ٱلۡخَيۡطُ ٱلۡأَبۡيَضُ مِنَ ٱلۡخَيۡطِ ٱلۡأَسۡوَدِ مِنَ ٱلۡفَجۡرِ ثُمَّ أَتِمُّواْ ٱلصِّيَامَ إِلَى ٱلَّيۡلِ وَ لَا تُبَٰشِرُوهُنَّ وَ أَنتُمۡ عَٰكِفُونَ فِي ٱلۡمَسَٰجِدِ تِلۡكَ حُدُودُ ٱللَّهِ فَلَا تَقۡرَبُوهَا كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ ءَايَٰتِهِۦ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمۡ يَتَّقُونَ
187آميزش با زنان در شب روزه بر شما حلال شده آنها لباس شما هستند و شما لباس آنهائيد، خدا مىدانست كه شما بر خودتان خيانت خواهيد كرد لذا به شما برگشت و از شما اغماض نمود، اكنون با آنها آميزش كنيد و آنچه (اولاد) براى شما نوشته بطلبيد، و بخوريد و بياشاميد تا رشته سفيد صبح از رشته تاريك شب نمايان شود سپس روزه را تا شب به پايان بريد. و آن گاه كه در مساجد به اعتكاف مشغوليد با زنان آميزش نكنيد، اينهاست مرزهاى خدا، به مرزهاى خدا نزديك نشويد، همين طور آيات خويش را به مردم بيان مىكند تا پرهيزكار شوند.
وَ لَا تَأۡكُلُوٓاْ أَمۡوَٰلَكُم بَيۡنَكُم بِٱلۡبَٰطِلِ وَ تُدۡلُواْ بِهَآ إِلَى ٱلۡحُكَّامِ لِتَأۡكُلُواْ فَرِيقٗا مِّنۡ أَمۡوَٰلِ ٱلنَّاسِ بِٱلۡإِثۡمِ وَ أَنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
188اموال يكديگر را در ميان خود به ناحق نخوريد و آن را به حكام و قضات ندهيد تا بدان وسيله قسمتى از اموال مردم را به ناحق و دانسته بخوريد.
يَسَۡٔلُونَكَ عَنِ ٱلۡأَهِلَّةِ قُلۡ هِيَ مَوَٰقِيتُ لِلنَّاسِ وَ ٱلۡحَجِّ وَ لَيۡسَ ٱلۡبِرُّ بِأَن تَأۡتُواْ ٱلۡبُيُوتَ مِن ظُهُورِهَا وَ لَٰكِنَّ ٱلۡبِرَّ مَنِ ٱتَّقَىٰ وَ أۡتُواْ ٱلۡبُيُوتَ مِنۡ أَبۡوَٰبِهَا وَ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ لَعَلَّكُمۡ تُفۡلِحُونَ
189از تو از هلالهاى ماه مىپرسند بگو آنها اوقاتند براى (نظام زندگى) مردم و براى عمل حج، نيكى آن نيست كه به خانه از پشت آنها در آئيد بلكه نيك آنست كه تقوى پيشه كنيد، به خانهها از درهاى آنها درآئيد و از خدا بترسيد تا رستگار شويد.
وَ قَٰتِلُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ ٱلَّذِينَ يُقَٰتِلُونَكُمۡ وَ لَا تَعۡتَدُوٓاْ إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُحِبُّ ٱلۡمُعۡتَدِينَ
190بجنگيد در راه خدا با كسانى كه با شما مىجنگند، (ولى در اين راه) تجاوز نكنيد كه خدا تجاوزكاران را دوست نمىدارد.
وَ ٱقۡتُلُوهُمۡ حَيۡثُ ثَقِفۡتُمُوهُمۡ وَ أَخۡرِجُوهُم مِّنۡ حَيۡثُ أَخۡرَجُوكُمۡ وَ ٱلۡفِتۡنَةُ أَشَدُّ مِنَ ٱلۡقَتۡلِ وَ لَا تُقَٰتِلُوهُمۡ عِندَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ حَتَّىٰ يُقَٰتِلُوكُمۡ فِيهِ فَإِن قَٰتَلُوكُمۡ فَٱقۡتُلُوهُمۡ كَذَٰلِكَ جَزَآءُ ٱلۡكَٰفِرِينَ
191مشركان را هر جا كه يافتيد بكشيد و آنها را از مكه برانيد همانطور كه شما را راندهاند، فتنه (كه آنها مىكنند) از كشتن (كه شما مىكنيد) بدتر است، ولى با آنها در كنار مسجد الحرام جنگ نكنيد مگر اينكه در آنجا با شما بجنگند در اين صورت آنها را بكشيد، سزاى كافرين همين است.
فَإِنِ ٱنتَهَوۡاْ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
192اگر از جنگ در كنار مسجد الحرام دست برداشتند خدا آمرزنده و مهربان است (يعنى شما نيز دست برداريد).
وَ قَٰتِلُوهُمۡ حَتَّىٰ لَا تَكُونَ فِتۡنَةٞ وَ يَكُونَ ٱلدِّينُ لِلَّهِ فَإِنِ ٱنتَهَوۡاْ فَلَا عُدۡوَٰنَ إِلَّا عَلَى ٱلظَّٰلِمِينَ
193با آنها كارزار كنيد تا فتنه (شرك) از بين برود و دين همهاش مخصوص خدا شود، پس اگر از كفر باز ايستادند، تجاوز جز بر ستمكاران روا نيست.
ٱلشَّهۡرُ ٱلۡحَرَامُ بِٱلشَّهۡرِ ٱلۡحَرَامِ وَ ٱلۡحُرُمَٰتُ قِصَاصٞ فَمَنِ ٱعۡتَدَىٰ عَلَيۡكُمۡ فَٱعۡتَدُواْ عَلَيۡهِ بِمِثۡلِ مَا ٱعۡتَدَىٰ عَلَيۡكُمۡ وَ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَ ٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ مَعَ ٱلۡمُتَّقِينَ
194ماه حرام در برابر ماه حرام است و در تمام محترمها قصاص هست، پس هر كه به شما تجاوز كرد همانطور به او تجاوز كنيد (ولى) از خدا به ترسيد (و زياده روى نكنيد) و بدانيد كه خدا با پرهيزكاران است.
وَ أَنفِقُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَ لَا تُلۡقُواْ بِأَيۡدِيكُمۡ إِلَى ٱلتَّهۡلُكَةِ وَ أَحۡسِنُوٓاْ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلۡمُحۡسِنِينَ
195در راه خدا انفاق كنيد (و با ترك انفاق) خود را به هلاكت نيفكنيد و احسان كنيد كه خدا احسان كنندگان را دوست دارد.
وَ أَتِمُّواْ ٱلۡحَجَّ وَ ٱلۡعُمۡرَةَ لِلَّهِ فَإِنۡ أُحۡصِرۡتُمۡ فَمَا ٱسۡتَيۡسَرَ مِنَ ٱلۡهَدۡيِ وَ لَا تَحۡلِقُواْ رُءُوسَكُمۡ حَتَّىٰ يَبۡلُغَ ٱلۡهَدۡيُ مَحِلَّهُۥ فَمَن كَانَ مِنكُم مَّرِيضًا أَوۡ بِهِۦٓ أَذٗى مِّن رَّأۡسِهِۦ فَفِدۡيَةٞ مِّن صِيَامٍ أَوۡ صَدَقَةٍ أَوۡ نُسُكٖ فَإِذَآ أَمِنتُمۡ فَمَن تَمَتَّعَ بِٱلۡعُمۡرَةِ إِلَى ٱلۡحَجِّ فَمَا ٱسۡتَيۡسَرَ مِنَ ٱلۡهَدۡيِ فَمَن لَّمۡ يَجِدۡ فَصِيَامُ ثَلَٰثَةِ أَيَّامٖ فِي ٱلۡحَجِّ وَ سَبۡعَةٍ إِذَا رَجَعۡتُمۡ تِلۡكَ عَشَرَةٞ كَامِلَةٞ ذَٰلِكَ لِمَن لَّمۡ يَكُنۡ أَهۡلُهُۥ حَاضِرِي ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ وَ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَ ٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلۡعِقَابِ
196حج و عمره را براى خدا انجام دهيد، و اگر محصور شديد (و موانعى از ورود به مكه پيش آمد) آنچه ميسر شود قربانى كنيد. و سرهاى خود متراشيد (از احرام خارج نشويد) تا قربانى به قربانگاه رسد، هر كه از شما مريض بود يا آزارى در سر داشت (و بتراشيد) عوض آن روزهاى يا صدقهاى يا ذبح گوسفندى است. و چون امان يافتيد، هر كه پس از عمره حج را شروع كرده آنچه ميسر است قربان كند، و هر كه پيدا نكرد سه روز در موسم حج و هفت روز بعد از برگشتن روزه بگيرد، اين ده روز كامل است، حج تمتع وظيفه كسى است كه خانوادهاش مقيم مسجد الحرام نباشد، از خدا به ترسيد و بدانيد كه مجازات خدا سخت است.
ٱلۡحَجُّ أَشۡهُرٞ مَّعۡلُومَٰتٞ فَمَن فَرَضَ فِيهِنَّ ٱلۡحَجَّ فَلَا رَفَثَ وَ لَا فُسُوقَ وَ لَا جِدَالَ فِي ٱلۡحَجِّ وَ مَا تَفۡعَلُواْ مِنۡ خَيۡرٖ يَعۡلَمۡهُ ٱللَّهُ وَ تَزَوَّدُواْ فَإِنَّ خَيۡرَ ٱلزَّادِ ٱلتَّقۡوَىٰ وَ ٱتَّقُونِ يَٰٓأُوْلِي ٱلۡأَلۡبَٰبِ
197عمل حج در ماههاى معينى است، هر كه در آنها عمل حج را (با شروع) بر خود واجب كند (بداند كه) در اثناى حج جماع و گناه و جدال نيست، آنچه كار خوب بكنيد خدا مىداند، توشه گيريد كه بهترين توشه پرهيزكارى است و اى صاحبان خرد از من به ترسيد.
لَيۡسَ عَلَيۡكُمۡ جُنَاحٌ أَن تَبۡتَغُواْ فَضۡلٗا مِّن رَّبِّكُمۡ فَإِذَآ أَفَضۡتُم مِّنۡ عَرَفَٰتٖ فَٱذۡكُرُواْ ٱللَّهَ عِندَ ٱلۡمَشۡعَرِ ٱلۡحَرَامِ وَ ٱذۡكُرُوهُ كَمَا هَدَىٰكُمۡ وَ إِن كُنتُم مِّن قَبۡلِهِۦ لَمِنَ ٱلضَّآلِّينَ
198گناهى بر شما نيست كه فضلى از خدا به طلبيد (اثناى حج داد و ستد كنيد) چون از عرفات كوچ كرديد، در مشعر الحرام خدا را ياد كنيد، وى را ياد كنيد نظير آنكه شما را هدايت نمود حقا كه پيش از آن از گمراهان بوديد.
ثُمَّ أَفِيضُواْ مِنۡ حَيۡثُ أَفَاضَ ٱلنَّاسُ وَ ٱسۡتَغۡفِرُواْ ٱللَّهَ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
199سپس (به منى) كوچ كنيد از آنجا كه مردم كوچ مىكنند و از خدا طلب آمرزش كنيد كه خدا آمرزنده و مهربان است.
فَإِذَا قَضَيۡتُم مَّنَٰسِكَكُمۡ فَٱذۡكُرُواْ ٱللَّهَ كَذِكۡرِكُمۡ ءَابَآءَكُمۡ أَوۡ أَشَدَّ ذِكۡرٗا فَمِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَقُولُ رَبَّنَآ ءَاتِنَا فِي ٱلدُّنۡيَا وَ مَا لَهُۥ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ مِنۡ خَلَٰقٖ
200وقتى كه عبادتهاى خود را تمام كرديد خدا را ياد كنيد همانطور كه پدران خود را ياد مىكنيد يا خوبتر از آن، از جمله مردم كسى است كه مىگويد: پروردگارا به ما در دنيا (از دنيا) عطا كن. او را در آخرت نصيبى نيست.
وَ مِنۡهُم مَّن يَقُولُ رَبَّنَآ ءَاتِنَا فِي ٱلدُّنۡيَا حَسَنَةٗ وَ فِي ٱلۡأٓخِرَةِ حَسَنَةٗ وَ قِنَا عَذَابَ ٱلنَّارِ
201و از جمله آنها كسى است كه مىگويد خدايا به ما در دنيا نعمت خوب و در آخرت نعمت خوب عطا فرما و ما را از عذاب آتش نگاهدار.
أُوْلَٰٓئِكَ لَهُمۡ نَصِيبٞ مِّمَّا كَسَبُواْ وَ ٱللَّهُ سَرِيعُ ٱلۡحِسَابِ
202آنها از آنچه كردهاند نصيبى دارند و خدا در حساب كردن سريع است.
وَ ٱذۡكُرُواْ ٱللَّهَ فِيٓ أَيَّامٖ مَّعۡدُودَٰتٖ فَمَن تَعَجَّلَ فِي يَوۡمَيۡنِ فَلَآ إِثۡمَ عَلَيۡهِ وَ مَن تَأَخَّرَ فَلَآ إِثۡمَ عَلَيۡهِ لِمَنِ ٱتَّقَىٰ وَ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَ ٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّكُمۡ إِلَيۡهِ تُحۡشَرُونَ
203خدا را در روزهايى چند ياد كنيد هر كه در دو روز (در كوچ از منى) تعجيل كند گناهى بر او نيست و هر كه تأخير نمايد گناهى بر او نيست در مورد آن كس كه پرهيز كرده است از خدا بترسيد و بدانيد كه به سوى او جمع مىشويد.
وَ مِنَ ٱلنَّاسِ مَن يُعۡجِبُكَ قَوۡلُهُۥ فِي ٱلۡحَيَوٰةِ ٱلدُّنۡيَا وَ يُشۡهِدُ ٱللَّهَ عَلَىٰ مَا فِي قَلۡبِهِۦ وَ هُوَ أَلَدُّ ٱلۡخِصَامِ
204از جمله مردم كسى كه گفتار او درباره زندگى دنيا باعث اعجاب تو مىشود و خدا را بر آنچه در دل دارد گواه مىگيرد حال آنكه او سختترين دشمنان است:
وَ إِذَا تَوَلَّىٰ سَعَىٰ فِي ٱلۡأَرۡضِ لِيُفۡسِدَ فِيهَا وَ يُهۡلِكَ ٱلۡحَرۡثَ وَ ٱلنَّسۡلَ وَ ٱللَّهُ لَا يُحِبُّ ٱلۡفَسَادَ
205و چون به حكومت رسد تلاش مىكند كه در زمين افساد كند و زراعت و نسل را تباه سازد (با آنكه) خدا فساد را دوست نمىدارد.
وَ إِذَا قِيلَ لَهُ ٱتَّقِ ٱللَّهَ أَخَذَتۡهُ ٱلۡعِزَّةُ بِٱلۡإِثۡمِ فَحَسۡبُهُۥ جَهَنَّمُ وَ لَبِئۡسَ ٱلۡمِهَادُ
206و چون به او گفته شود: از خدا به ترس غرور و تعصب او را در اثر گناهى كه كرده است مىگيرد، جهنم او را بس است و البته جايگاه بدى است.
وَ مِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَشۡرِي نَفۡسَهُ ٱبۡتِغَآءَ مَرۡضَاتِ ٱللَّهِ وَ ٱللَّهُ رَءُوفُۢ بِٱلۡعِبَادِ
207و از جمله مردم كسى است كه جان خويش را براى كسب رضاى خدا مىفروشد و خدا به بندگان مهربان است.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱدۡخُلُواْ فِي ٱلسِّلۡمِ كَآفَّةٗ وَ لَا تَتَّبِعُواْ خُطُوَٰتِ ٱلشَّيۡطَٰنِ إِنَّهُۥ لَكُمۡ عَدُوّٞ مُّبِينٞ
208اى كسانى كه ايمان آوردهايد همه تسليم نام خدا شويد و از وسوسههاى شيطان پيروى نكنيد كه او براى شما دشمنى آشكار است.
فَإِن زَلَلۡتُم مِّنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَتۡكُمُ ٱلۡبَيِّنَٰتُ فَٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٌ
209اگر بعد از اين همه حجتها كه به شما آمده به خطا رفتيد بدانيد كه خدا توانا و حكمت كردار است (و به حساب شما مىرسد).
هَلۡ يَنظُرُونَ إِلَّآ أَن يَأۡتِيَهُمُ ٱللَّهُ فِي ظُلَلٖ مِّنَ ٱلۡغَمَامِ وَ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ وَ قُضِيَ ٱلۡأَمۡرُ وَ إِلَى ٱللَّهِ تُرۡجَعُ ٱلۡأُمُورُ
210(اينان) منتظر نيستند مگر آن را كه عذاب خدا و ملائكه در تودههاى ابر به سوى آنها بيايد و كار تمام شود، كارها به سوى خدا بازگشت داده مىشوند.
سَلۡ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ كَمۡ ءَاتَيۡنَٰهُم مِّنۡ ءَايَةِۢ بَيِّنَةٖ وَ مَن يُبَدِّلۡ نِعۡمَةَ ٱللَّهِ مِنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَتۡهُ فَإِنَّ ٱللَّهَ شَدِيدُ ٱلۡعِقَابِ
211بپرس از بنى اسرائيل كه چقدر به آنها دليل روشن داديم (ولى آنها بىاعتنا شده و مبتلا گشتند) هر كه نعمت خدا را پس از آمدن تغيير بدهد (به عقوبت رسد) كه خدا شديد العقاب است.
زُيِّنَ لِلَّذِينَ كَفَرُواْ ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَا وَ يَسۡخَرُونَ مِنَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْۘ وَ ٱلَّذِينَ ٱتَّقَوۡاْ فَوۡقَهُمۡ يَوۡمَ ٱلۡقِيَٰمَةِ وَ ٱللَّهُ يَرۡزُقُ مَن يَشَآءُ بِغَيۡرِ حِسَابٖ
212براى ناسپاسان زندگى دنيا آرايش يافته و آنان افراد با ايمان را مسخره مىكنند، حال آنكه اهل تقوى در روز قيامت برتر از آنان هستند، خدا هر كه را خواهد رزق بىحساب مىدهد.
كَانَ ٱلنَّاسُ أُمَّةٗ وَٰحِدَةٗ فَبَعَثَ ٱللَّهُ ٱلنَّبِيِّۧنَ مُبَشِّرِينَ وَ مُنذِرِينَ وَ أَنزَلَ مَعَهُمُ ٱلۡكِتَٰبَ بِٱلۡحَقِّ لِيَحۡكُمَ بَيۡنَ ٱلنَّاسِ فِيمَا ٱخۡتَلَفُواْ فِيهِ وَ مَا ٱخۡتَلَفَ فِيهِ إِلَّا ٱلَّذِينَ أُوتُوهُ مِنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَتۡهُمُ ٱلۡبَيِّنَٰتُ بَغۡيَۢا بَيۡنَهُمۡ فَهَدَى ٱللَّهُ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لِمَا ٱخۡتَلَفُواْ فِيهِ مِنَ ٱلۡحَقِّ بِإِذۡنِهِۦ وَ ٱللَّهُ يَهۡدِي مَن يَشَآءُ إِلَىٰ صِرَٰطٖ مُّسۡتَقِيمٍ
213مردم (در اول) گروهى يك نواخت بودند، پس از آن خدا پيامبران بشارت دهنده و انذار كننده را مبعوث كرد و با آنها كتاب حق نازل نمود تا ميان مردم در آنچه اختلاف داشتند داورى كند درباره كتاب اختلاف نكرد مگر آنان كه از اول آن را دريافت كرده بودند (اين اختلاف) بعد از آن همه دلائل روشن در اثر حسد ورزيدن به همديگر بود، خدا به اراده خود اهل ايمان را به حقى كه در آن اختلاف كرده بودند هدايت نمود، خدا هر كه را بخواهد براه راست هدايت مىكند.
أَمۡ حَسِبۡتُمۡ أَن تَدۡخُلُواْ ٱلۡجَنَّةَ وَ لَمَّا يَأۡتِكُم مَّثَلُ ٱلَّذِينَ خَلَوۡاْ مِن قَبۡلِكُم مَّسَّتۡهُمُ ٱلۡبَأۡسَآءُ وَ ٱلضَّرَّآءُ وَ زُلۡزِلُواْ حَتَّىٰ يَقُولَ ٱلرَّسُولُ وَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مَعَهُۥ مَتَىٰ نَصۡرُ ٱللَّهِ أَلَآ إِنَّ نَصۡرَ ٱللَّهِ قَرِيبٞ
214يا گمان كردهايد كه داخل بهشت شويد، حال آنكه نظير حوادثى كه گذشتگان ديدهاند به شما نرسيده آنها گرفتارى و مرض ديدند و متزلزل شدند تا آنجا كه پيامبر و مؤمنان كه با او بودند گفتند: يارى خدا كى خواهد رسيد، بدانيد كه يارى خدا نزديك است.
يَسَۡٔلُونَكَ مَاذَا يُنفِقُونَ قُلۡ مَآ أَنفَقۡتُم مِّنۡ خَيۡرٖ فَلِلۡوَٰلِدَيۡنِ وَ ٱلۡأَقۡرَبِينَ وَ ٱلۡيَتَٰمَىٰ وَ ٱلۡمَسَٰكِينِ وَ ٱبۡنِ ٱلسَّبِيلِ وَ مَا تَفۡعَلُواْ مِنۡ خَيۡرٖ فَإِنَّ ٱللَّهَ بِهِۦ عَلِيمٞ
215از تو مىپرسند چه چيز انفاق كنند؟ بگو آنچه از مال انفاق مىكنيد براى پدر و مادر، اقربا يتيمان، مستمندان و درمانده است و آنچه از مال انفاق مىكنيد خدا به آن دانا است.
كُتِبَ عَلَيۡكُمُ ٱلۡقِتَالُ وَ هُوَ كُرۡهٞ لَّكُمۡ وَ عَسَىٰٓ أَن تَكۡرَهُواْ شَيۡٔٗا وَ هُوَ خَيۡرٞ لَّكُمۡ وَ عَسَىٰٓ أَن تُحِبُّواْ شَيۡٔٗا وَ هُوَ شَرّٞ لَّكُمۡ وَ ٱللَّهُ يَعۡلَمُ وَ أَنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ
216بر شما جهاد نوشته شد حال آنكه شما را ناپسند است شايد چيزى را ناپسند داريد حال آنكه براى شما خوب است و شايد چيزى را دوست بداريد حال آنكه براى شما بد است خدا مىداند و شما نمىدانيد.
يَسَۡٔلُونَكَ عَنِ ٱلشَّهۡرِ ٱلۡحَرَامِ قِتَالٖ فِيهِ قُلۡ قِتَالٞ فِيهِ كَبِيرٞ وَ صَدٌّ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ وَ كُفۡرُۢ بِهِۦ وَ ٱلۡمَسۡجِدِ ٱلۡحَرَامِ وَ إِخۡرَاجُ أَهۡلِهِۦ مِنۡهُ أَكۡبَرُ عِندَ ٱللَّهِ وَ ٱلۡفِتۡنَةُ أَكۡبَرُ مِنَ ٱلۡقَتۡلِ وَ لَا يَزَالُونَ يُقَٰتِلُونَكُمۡ حَتَّىٰ يَرُدُّوكُمۡ عَن دِينِكُمۡ إِنِ ٱسۡتَطَٰعُواْ وَ مَن يَرۡتَدِدۡ مِنكُمۡ عَن دِينِهِۦ فَيَمُتۡ وَ هُوَ كَافِرٞ فَأُوْلَٰٓئِكَ حَبِطَتۡ أَعۡمَٰلُهُمۡ فِي ٱلدُّنۡيَا وَ ٱلۡأٓخِرَةِ وَ أُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ
217از تو از ماه حرام و جنگ در آن، مىپرسند، بگو: جنگ در آن (گناه) بزرگى است و نتيجهاش جلوگيرى از عبادت خدا و كفر ورزيدن به او و جلوگيرى (از رفتن مردم) به مسجد الحرام است، (ولى) اخراج مردم از مسجد، نزد خدا مهمتر از جنگ در ماه حرام است و فتنه (و آزار مردم كه از دين خود برگردند) از آدمكشى بدتر مىباشد، مشركان پيوسته با شما جنگ مىكنند تا اگر بتوانند شما را از دينتان برگردانند، هر كه از دينش برگردد و در حال كفر بميرد چنين كسانى اعمالشان در دنيا و آخرت باطل گشته، آنها اهل دوزخند و در آن جاودان خواهند بود.
إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَ ٱلَّذِينَ هَاجَرُواْ وَ جَٰهَدُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ أُوْلَٰٓئِكَ يَرۡجُونَ رَحۡمَتَ ٱللَّهِ وَ ٱللَّهُ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
218كسانى كه ايمان آورده و كسانى كه هجرت كرده و در راه خدا جهاد كردهاند آنها اميد رحمت خدا را دارند و خدا آمرزنده و مهربان است.
يَسَۡٔلُونَكَ عَنِ ٱلۡخَمۡرِ وَ ٱلۡمَيۡسِرِ قُلۡ فِيهِمَآ إِثۡمٞ كَبِيرٞ وَ مَنَٰفِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثۡمُهُمَآ أَكۡبَرُ مِن نَّفۡعِهِمَا وَ يَسَۡٔلُونَكَ مَاذَا يُنفِقُونَ قُلِ ٱلۡعَفۡوَ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمُ ٱلۡأٓيَٰتِ لَعَلَّكُمۡ تَتَفَكَّرُونَ
219از تو از شراب و قمار مىپرسند بگو در آن دو ضررى بزرگ و (نيز) منافعى براى مردم هست. (ولى) ضرر آن دو از نفعشان بيشتر است. و از تو مىپرسند، چقدر انفاق كنند؟ بگو معتدل. همين طور خدا آيات خويش را به شما بيان مىكند تا بيانديشيد.
فِي ٱلدُّنۡيَا وَ ٱلۡأٓخِرَةِ وَ يَسَۡٔلُونَكَ عَنِ ٱلۡيَتَٰمَىٰ قُلۡ إِصۡلَاحٞ لَّهُمۡ خَيۡرٞ وَ إِن تُخَالِطُوهُمۡ فَإِخۡوَٰنُكُمۡ وَ ٱللَّهُ يَعۡلَمُ ٱلۡمُفۡسِدَ مِنَ ٱلۡمُصۡلِحِ وَ لَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ لَأَعۡنَتَكُمۡ إِنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٞ
220درباره دنيا و آخرت. و از تو از (كفالت) يتيمان مىپرسند؟ بگو: اصلاح كارشان نيكو است و اگر (در مال و زندگى) با آنها بياميزيد برادران شما هستند (برادروار زندگى كنيد) خدا مفسد را از مصلح مىشناسد، اگر خدا مىخواست شما را به مشقت مىانداخت، خدا توانا و حكمت كردار است.
وَ لَا تَنكِحُواْ ٱلۡمُشۡرِكَٰتِ حَتَّىٰ يُؤۡمِنَّ وَ لَأَمَةٞ مُّؤۡمِنَةٌ خَيۡرٞ مِّن مُّشۡرِكَةٖ وَ لَوۡ أَعۡجَبَتۡكُمۡ وَ لَا تُنكِحُواْ ٱلۡمُشۡرِكِينَ حَتَّىٰ يُؤۡمِنُواْ وَ لَعَبۡدٞ مُّؤۡمِنٌ خَيۡرٞ مِّن مُّشۡرِكٖ وَ لَوۡ أَعۡجَبَكُمۡ أُوْلَٰٓئِكَ يَدۡعُونَ إِلَى ٱلنَّارِ وَ ٱللَّهُ يَدۡعُوٓاْ إِلَى ٱلۡجَنَّةِ وَ ٱلۡمَغۡفِرَةِ بِإِذۡنِهِۦ وَ يُبَيِّنُ ءَايَٰتِهِۦ لِلنَّاسِ لَعَلَّهُمۡ يَتَذَكَّرُونَ
221با زنان مشرك ازدواج نكنيد تا وقتى كه ايمان بياورند، كنيز مؤمن از زن مشرك بهتر است گرچه (زيبايى او) شما را به شگفت آورد. به مردان مشرك زن ندهيد تا وقتى كه ايمان بياورند، غلام مؤمن از مرد (آزاد مشرك بهتر است) گرچه (زيبايى و مقام و مال او) شما را به شگفت آورد، آنها به آتش دعوت مىكنند و خدا به دستور خود به بهشت و مغفرت دعوت مىكند و آياتش را براى مردم روشن مىكند تا بيدار گردند.
وَ يَسَۡٔلُونَكَ عَنِ ٱلۡمَحِيضِ قُلۡ هُوَ أَذٗى فَٱعۡتَزِلُواْ ٱلنِّسَآءَ فِي ٱلۡمَحِيضِ وَ لَا تَقۡرَبُوهُنَّ حَتَّىٰ يَطۡهُرۡنَ فَإِذَا تَطَهَّرۡنَ فَأۡتُوهُنَّ مِنۡ حَيۡثُ أَمَرَكُمُ ٱللَّهُ إِنَّ ٱللَّهَ يُحِبُّ ٱلتَّوَّٰبِينَ وَ يُحِبُّ ٱلۡمُتَطَهِّرِينَ
222و از تو از خون حيض سؤال مىكنند؟ بگو: آن چيز ناپسندى است، هنگام حيض از زنان كنارهگيرى كنيد و به آنها نزديك نشويد تا پاك شوند و چون پاك شدند (غسل كردند) از محلى كه خدا امر كرده بر آنها در آئيد كه خدا توبهكاران و پاك شوندگان را دوست دارد.
نِسَآؤُكُمۡ حَرۡثٞ لَّكُمۡ فَأۡتُواْ حَرۡثَكُمۡ أَنَّىٰ شِئۡتُمۡ وَ قَدِّمُواْ لِأَنفُسِكُمۡ وَ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَ ٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّكُم مُّلَٰقُوهُ وَ بَشِّرِ ٱلۡمُؤۡمِنِينَ
223زنان شما كشتزار شما هستند، هر زمان كه خواستيد به كشت خويش درآئيد (جماع كنيد) و (فرزندان صالح) را براى خود ذخيره كنيد و از خدا بترسيد و بدانيد كه او را ملاقات خواهيد كرد و بشارت بده مؤمنان را.
وَ لَا تَجۡعَلُواْ ٱللَّهَ عُرۡضَةٗ لِّأَيۡمَٰنِكُمۡ أَن تَبَرُّواْ وَ تَتَّقُواْ وَ تُصۡلِحُواْ بَيۡنَ ٱلنَّاسِ وَ ٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٞ
224خدا را در معرض سوگندهاى خود قرار ندهيد از اينكه نيكى و پرهيزگارى و ميان مردم اصلاح كنيد، خدا شنوا و دانا است.
لَّا يُؤَاخِذُكُمُ ٱللَّهُ بِٱللَّغۡوِ فِيٓ أَيۡمَٰنِكُمۡ وَ لَٰكِن يُؤَاخِذُكُم بِمَا كَسَبَتۡ قُلُوبُكُمۡ وَ ٱللَّهُ غَفُورٌ حَلِيمٞ
225خدا شما را به قسمتهايى كه بدون قصد ياد مىكنيد بازخواست نمىكند، ولى به آنچه دلهايتان كسب كرده (و از روى اراده قسم مىخوريد) بازخواست مىكند خدا آمرزنده و بردبار است.
لِّلَّذِينَ يُؤۡلُونَ مِن نِّسَآئِهِمۡ تَرَبُّصُ أَرۡبَعَةِ أَشۡهُرٖ فَإِن فَآءُو فَإِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٞ رَّحِيمٞ
226آنان را كه به سوگند از زنانشان دور مىشوند، چهار ماه انتظار و فرصت هست، پس از آن اگر به زنان خود بازگشتند خدا آمرزنده و مهربان است (چيزى بر آنها نيست).
وَ إِنۡ عَزَمُواْ ٱلطَّلَٰقَ فَإِنَّ ٱللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٞ
227و اگر قصد طلاق كردند خدا شنوا و دانا است (بايد مقررات خدا را رعايت كنند).
وَ ٱلۡمُطَلَّقَٰتُ يَتَرَبَّصۡنَ بِأَنفُسِهِنَّ ثَلَٰثَةَ قُرُوٓءٖ وَ لَا يَحِلُّ لَهُنَّ أَن يَكۡتُمۡنَ مَا خَلَقَ ٱللَّهُ فِيٓ أَرۡحَامِهِنَّ إِن كُنَّ يُؤۡمِنَّ بِٱللَّهِ وَ ٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ وَ بُعُولَتُهُنَّ أَحَقُّ بِرَدِّهِنَّ فِي ذَٰلِكَ إِنۡ أَرَادُوٓاْ إِصۡلَٰحٗا وَ لَهُنَّ مِثۡلُ ٱلَّذِي عَلَيۡهِنَّ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَ لِلرِّجَالِ عَلَيۡهِنَّ دَرَجَةٞ وَ ٱللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٌ
228زنان مطلقه (براى ازدواج خود) سه پاكى منتظر مىمانند، و اگر به خدا و قيامت ايمان دارند حلال نيست آنچه را خدا در رحمهايشان آفريده كتمان كنند، شوهرانشان به رجوع بر آنها در آن مدت سزاوارترند اگر به فكر اصلاح باشند، براى زنان نظير وظيفهاى كه بر عهده دارند حقوقى بر عهده (شوهران) است، مردان را بر زنان درجه و مرتبتى هست، خدا توانا و حكمت كردار است.
ٱلطَّلَٰقُ مَرَّتَانِ فَإِمۡسَاكُۢ بِمَعۡرُوفٍ أَوۡ تَسۡرِيحُۢ بِإِحۡسَٰنٖ وَ لَا يَحِلُّ لَكُمۡ أَن تَأۡخُذُواْ مِمَّآ ءَاتَيۡتُمُوهُنَّ شَيًۡٔا إِلَّآ أَن يَخَافَآ أَلَّا يُقِيمَا حُدُودَ ٱللَّهِ فَإِنۡ خِفۡتُمۡ أَلَّا يُقِيمَا حُدُودَ ٱللَّهِ فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡهِمَا فِيمَا ٱفۡتَدَتۡ بِهِۦ تِلۡكَ حُدُودُ ٱللَّهِ فَلَا تَعۡتَدُوهَا وَ مَن يَتَعَدَّ حُدُودَ ٱللَّهِ فَأُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ
229طلاق (طلاقى كه مىشود بعد از آن رجوع كرد) دو بار است، پس از هر دو يا به نيكى نگاه داشتن است و يا به خوبى رها كردن. حلال نيست از آنچه به زنان دادهايد چيزى بگيريد مگر آنكه زن و شوهر بترسند كه حدود بپا ندارند و اگر بترسيد كه حدود الهى را بپا ندارند، مانعى بر آن دو نيست در آنچه زن بپردازد (و طلاق بگيرد) اينها حدود خداست از آن تجاوز نكنيد، هر كس از حدود خدا تجاوز كند آنها ستمكارانند.
فَإِن طَلَّقَهَا فَلَا تَحِلُّ لَهُۥ مِنۢ بَعۡدُ حَتَّىٰ تَنكِحَ زَوۡجًا غَيۡرَهُۥ فَإِن طَلَّقَهَا فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡهِمَآ أَن يَتَرَاجَعَآ إِن ظَنَّآ أَن يُقِيمَا حُدُودَ ٱللَّهِ وَ تِلۡكَ حُدُودُ ٱللَّهِ يُبَيِّنُهَا لِقَوۡمٖ يَعۡلَمُونَ
230پس اگر (بار سوم) طلاق بدهد، زن بر او حلال نخواهد بود تا با مردى غير از وى ازدواج كند، و اگر دومى او را طلاق دهد، بر آن دو مانعى نيست كه به همديگر بازگردند اگر گمان كنند كه حدود خدا بپا مىدارند، اينها حدود خداست بر كسانى كه آگاهند بيان مىكند.
وَ إِذَا طَلَّقۡتُمُ ٱلنِّسَآءَ فَبَلَغۡنَ أَجَلَهُنَّ فَأَمۡسِكُوهُنَّ بِمَعۡرُوفٍ أَوۡ سَرِّحُوهُنَّ بِمَعۡرُوفٖ وَ لَا تُمۡسِكُوهُنَّ ضِرَارٗا لِّتَعۡتَدُواْ وَ مَن يَفۡعَلۡ ذَٰلِكَ فَقَدۡ ظَلَمَ نَفۡسَهُۥ وَ لَا تَتَّخِذُوٓاْ ءَايَٰتِ ٱللَّهِ هُزُوٗا وَ ٱذۡكُرُواْ نِعۡمَتَ ٱللَّهِ عَلَيۡكُمۡ وَ مَآ أَنزَلَ عَلَيۡكُم مِّنَ ٱلۡكِتَٰبِ وَ ٱلۡحِكۡمَةِ يَعِظُكُم بِهِۦ وَ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَ ٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٞ
231و چون به زنان طلاق داديد و به آخر مدت خويش (آخر عده) رسيدند، به شايستگى نگاهشان داريد (و رجوع كنيد) و يا بشايستگى رها كنيد، براى ضرر زدن رجوع نكنيد كه ستم نمائيد، هر كه چنين كند به خود ستم كرده است، آيات خدا را مسخره نگيريد، نعمت خدا را و آنچه از كتاب و حكمت بر شما نازل كرده ياد آوريد، شما را با آن پند مىدهد، از خدا بترسيد و بدانيد كه خدا به هر چيز دانا است.
وَ إِذَا طَلَّقۡتُمُ ٱلنِّسَآءَ فَبَلَغۡنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا تَعۡضُلُوهُنَّ أَن يَنكِحۡنَ أَزۡوَٰجَهُنَّ إِذَا تَرَٰضَوۡاْ بَيۡنَهُم بِٱلۡمَعۡرُوفِ ذَٰلِكَ يُوعَظُ بِهِۦ مَن كَانَ مِنكُمۡ يُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ وَ ٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ ذَٰلِكُمۡ أَزۡكَىٰ لَكُمۡ وَ أَطۡهَرُ وَ ٱللَّهُ يَعۡلَمُ وَ أَنتُمۡ لَا تَعۡلَمُونَ
232و چون زنان را طلاق داديد و به مدت خويش رسيدند (عدهشان تمام شد) منعشان نكنيد از اينكه با همسران (سابق) خود ازدواج كنند، اگر به طرز شايسته رضايت بدهند، با اين دستور موعظه مىشود آنكه از شما به خدا و روز جزا ايمان دارد، اين، عمل بابركتتر و پاكيزهتر است خدا مىداند و شما نمىدانيد.
وَ ٱلۡوَٰلِدَٰتُ يُرۡضِعۡنَ أَوۡلَٰدَهُنَّ حَوۡلَيۡنِ كَامِلَيۡنِ لِمَنۡ أَرَادَ أَن يُتِمَّ ٱلرَّضَاعَةَ وَ عَلَى ٱلۡمَوۡلُودِ لَهُۥ رِزۡقُهُنَّ وَ كِسۡوَتُهُنَّ بِٱلۡمَعۡرُوفِ لَا تُكَلَّفُ نَفۡسٌ إِلَّا وُسۡعَهَا لَا تُضَآرَّ وَٰلِدَةُۢ بِوَلَدِهَا وَ لَا مَوۡلُودٞ لَّهُۥ بِوَلَدِهِۦ وَ عَلَى ٱلۡوَارِثِ مِثۡلُ ذَٰلِكَ فَإِنۡ أَرَادَا فِصَالًا عَن تَرَاضٖ مِّنۡهُمَا وَ تَشَاوُرٖ فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡهِمَا وَ إِنۡ أَرَدتُّمۡ أَن تَسۡتَرۡضِعُوٓاْ أَوۡلَٰدَكُمۡ فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡكُمۡ إِذَا سَلَّمۡتُم مَّآ ءَاتَيۡتُم بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَ ٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِيرٞ
233مادران به فرزندان خود دو سال تمام شير مىدهند براى كسى كه بخواهد شير خوردن طفل را تكميل كند، بر عهده پدر است كه خوراك و پوشاك مادر را (در مدت رضاع) بطور شايسته بدهد هيچكس بيش از تواناييش مكلف نمىشود، مادر بوسيله فرزندش (به پدر) ضرر نزنند و نه پدر (به مادر)، وارث (پدر) نيز مثل اين وظيفه را بر عهده دارد، و اگر بخواهند با تراضى و مشورت، كودك را از شير باز گيرند مانعى نيست، و اگر خواستيد براى فرزندان خود دايه گيريد مانعى نيست هر گاه مزدى را كه در نظر مىگيريد به شايستگى بدهيد، از خدا بترسيد و بدانيد كه خدا به آنچه مىكنيد بينا است.
وَ ٱلَّذِينَ يُتَوَفَّوۡنَ مِنكُمۡ وَ يَذَرُونَ أَزۡوَٰجٗا يَتَرَبَّصۡنَ بِأَنفُسِهِنَّ أَرۡبَعَةَ أَشۡهُرٖ وَ عَشۡرٗا فَإِذَا بَلَغۡنَ أَجَلَهُنَّ فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡكُمۡ فِيمَا فَعَلۡنَ فِيٓ أَنفُسِهِنَّ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَ ٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِيرٞ
234كسانى كه از شما مىميرند و همسرانى باقى مىگذارند، زنان چهار ماه و ده روز منتظر مىمانند (و عده نگه مىدارند) و چون به مدت خويش رسيدند، گناهى بر شما نيست در آنچه بطور شايسته درباره خويش انجام بدهند (و ازدواج كنند) خدا به آنچه مىكنيد آگاه است.
وَ لَا جُنَاحَ عَلَيۡكُمۡ فِيمَا عَرَّضۡتُم بِهِۦ مِنۡ خِطۡبَةِ ٱلنِّسَآءِ أَوۡ أَكۡنَنتُمۡ فِيٓ أَنفُسِكُمۡ عَلِمَ ٱللَّهُ أَنَّكُمۡ سَتَذۡكُرُونَهُنَّ وَ لَٰكِن لَّا تُوَاعِدُوهُنَّ سِرًّا إِلَّآ أَن تَقُولُواْ قَوۡلٗا مَّعۡرُوفٗا وَ لَا تَعۡزِمُواْ عُقۡدَةَ ٱلنِّكَاحِ حَتَّىٰ يَبۡلُغَ ٱلۡكِتَٰبُ أَجَلَهُۥ وَ ٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُ مَا فِيٓ أَنفُسِكُمۡ فَٱحۡذَرُوهُ وَ ٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ غَفُورٌ حَلِيمٞ
235گناهى بر شما نيست در آنجا به كنايه از زنان (در عده) خواستگارى كنيد يا در دل خويش آن تصميم را پنهان داريد، خدا مىداند كه (بالاخره) به ياد آنها خواهيد افتاد، ولى در پنهانى با آنها وعده ازدواج نكنيد مگر آنكه سخنى شايسته (و با كنايه) گوئيد، و قصد عقد ازدواج نكنيد تا مدت مقرر به سر آيد، بدانيد كه خدا آنچه در دل داريد مىداند، از او بترسيد: و بدانيد كه خدا آمرزنده و بردبار است.
لَّا جُنَاحَ عَلَيۡكُمۡ إِن طَلَّقۡتُمُ ٱلنِّسَآءَ مَا لَمۡ تَمَسُّوهُنَّ أَوۡ تَفۡرِضُواْ لَهُنَّ فَرِيضَةٗ وَ مَتِّعُوهُنَّ عَلَى ٱلۡمُوسِعِ قَدَرُهُۥ وَ عَلَى ٱلۡمُقۡتِرِ قَدَرُهُۥ مَتَٰعَۢا بِٱلۡمَعۡرُوفِ حَقًّا عَلَى ٱلۡمُحۡسِنِينَ
236مانعى بر شما نيست اگر زنان را طلاق دهيد با آنكه به آنها نزديكى نكرده و يا مهرى معين نكردهايد ولى به آنها متاع و عطيهاى بدهيد ثروتمند به قدر خويش و تنگدست به قدر خويش، عطيهاى كه شايسته باشد، اين حقى است بر نيكوكاران.
وَ إِن طَلَّقۡتُمُوهُنَّ مِن قَبۡلِ أَن تَمَسُّوهُنَّ وَ قَدۡ فَرَضۡتُمۡ لَهُنَّ فَرِيضَةٗ فَنِصۡفُ مَا فَرَضۡتُمۡ إِلَّآ أَن يَعۡفُونَ أَوۡ يَعۡفُوَاْ ٱلَّذِي بِيَدِهِۦ عُقۡدَةُ ٱلنِّكَاحِ وَ أَن تَعۡفُوٓاْ أَقۡرَبُ لِلتَّقۡوَىٰ وَ لَا تَنسَوُاْ ٱلۡفَضۡلَ بَيۡنَكُمۡ إِنَّ ٱللَّهَ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِيرٌ
237و اگر پيش از آنكه نزديكى كنيد طلاقشان داديد با آنكه براى آنها مهرى مقرر داشتهايد، پس نصف آنچه را كه مقرر داشتهايد بدهيد مگر آنكه گذشت كنند و يا آنكه عقد نكاح در دست او است گذشت كند، و اينكه گذشت كنيد به تقوى نزديكتر است، بزرگوارى را ميان خودتان فراموش نكنيد. خدا به آنچه مىكنيد دانا است.
حَٰفِظُواْ عَلَى ٱلصَّلَوَٰتِ وَ ٱلصَّلَوٰةِ ٱلۡوُسۡطَىٰ وَ قُومُواْ لِلَّهِ قَٰنِتِينَ
238بر نمازها و نماز وسطى (نماز ظهر) مواظبت كنيد و براى خدا مطيعانه به پاخيزيد
فَإِنۡ خِفۡتُمۡ فَرِجَالًا أَوۡ رُكۡبَانٗا فَإِذَآ أَمِنتُمۡ فَٱذۡكُرُواْ ٱللَّهَ كَمَا عَلَّمَكُم مَّا لَمۡ تَكُونُواْ تَعۡلَمُونَ
239اگر (از خطرى) بترسيد در حال پياده رفتن يا سواره انجام دهيد، و چون ايمن شديد خدا را ياد كنيد همانطور كه شما را تعليم داده از احكام نماز آنچه را كه نمىدانستيد.
وَ ٱلَّذِينَ يُتَوَفَّوۡنَ مِنكُمۡ وَ يَذَرُونَ أَزۡوَٰجٗا وَصِيَّةٗ لِّأَزۡوَٰجِهِم مَّتَٰعًا إِلَى ٱلۡحَوۡلِ غَيۡرَ إِخۡرَاجٖ فَإِنۡ خَرَجۡنَ فَلَا جُنَاحَ عَلَيۡكُمۡ فِي مَا فَعَلۡنَ فِيٓ أَنفُسِهِنَّ مِن مَّعۡرُوفٖ وَ ٱللَّهُ عَزِيزٌ حَكِيمٞ
240كسانى كه از شما مىميرند و همسرانى بجا مىگذارند، براى همسران خويش معاشى تا يك سال بدون بيرون كردن از خانه وصيت كنند، و اگر خود خارج شوند گناهى بر شما نيست در آنچه (ازدواج) بطور شايسته براى خود مىكنند، خدا توانا و حكمت كردار است.
وَ لِلۡمُطَلَّقَٰتِ مَتَٰعُۢ بِٱلۡمَعۡرُوفِ حَقًّا عَلَى ٱلۡمُتَّقِينَ
241براى زنان طلاق داده شده هديهاى شايسته (در عده مردان است) اين حقى است بر تقوىكاران.
كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمۡ ءَايَٰتِهِۦ لَعَلَّكُمۡ تَعۡقِلُونَ
242بدينسان خدا آيات خويش را براى شما بيان مىكند تا بفهميد.
أَلَمۡ تَرَ إِلَى ٱلَّذِينَ خَرَجُواْ مِن دِيَٰرِهِمۡ وَ هُمۡ أُلُوفٌ حَذَرَ ٱلۡمَوۡتِ فَقَالَ لَهُمُ ٱللَّهُ مُوتُواْ ثُمَّ أَحۡيَٰهُمۡ إِنَّ ٱللَّهَ لَذُو فَضۡلٍ عَلَى ٱلنَّاسِ وَ لَٰكِنَّ أَكۡثَرَ ٱلنَّاسِ لَا يَشۡكُرُونَ
243آيا نديدى آنان را كه از ديار خود از ترس مرگ بيرون شدند و آنها هزارها نفر بودند، خدا به آنها گفت بميريد، سپس آنها را زنده كرد، خدا بر مردم صاحب كرم است ولى بيشتر مردم سپاس بجا نمىآورند.
وَ قَٰتِلُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَ ٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ سَمِيعٌ عَلِيمٞ
244در راه خدا بجنگيد و بدانيد كه خدا شنوا و داناست:
مَّن ذَا ٱلَّذِي يُقۡرِضُ ٱللَّهَ قَرۡضًا حَسَنٗا فَيُضَٰعِفَهُۥ لَهُۥٓ أَضۡعَافٗا كَثِيرَةٗ وَ ٱللَّهُ يَقۡبِضُ وَ يَبۡصُۜطُ وَ إِلَيۡهِ تُرۡجَعُونَ
245كيست كه خدا را قرضى نيكو دهد تا آن را براى او برابرهاى بسيار افزون كند، خداست كه (روزى را) محدود و گسترده مىكند و به سوى او برمىگرديد.
أَلَمۡ تَرَ إِلَى ٱلۡمَلَإِ مِنۢ بَنِيٓ إِسۡرَٰٓءِيلَ مِنۢ بَعۡدِ مُوسَىٰٓ إِذۡ قَالُواْ لِنَبِيّٖ لَّهُمُ ٱبۡعَثۡ لَنَا مَلِكٗا نُّقَٰتِلۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ قَالَ هَلۡ عَسَيۡتُمۡ إِن كُتِبَ عَلَيۡكُمُ ٱلۡقِتَالُ أَلَّا تُقَٰتِلُواْ قَالُواْ وَ مَا لَنَآ أَلَّا نُقَٰتِلَ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ وَ قَدۡ أُخۡرِجۡنَا مِن دِيَٰرِنَا وَ أَبۡنَآئِنَا فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيۡهِمُ ٱلۡقِتَالُ تَوَلَّوۡاْ إِلَّا قَلِيلٗا مِّنۡهُمۡ وَ ٱللَّهُ عَلِيمُۢ بِٱلظَّٰلِمِينَ
246آيا نديدى آن گروه از بنى اسرائيل را بعد از موسى كه به پيامبر خويش گفتند: زمامدارى براى ما انتخاب كن تا (تحت فرمان او) در راه خدا بجنگيم. گفت شايد شما اگر جنگ واجب شود نجنگيد؟ گفتند: چرا در راه خدا نمىجنگيم حال آنكه از ديارمان و فرزندانمان رانده شدهايم پس چون جنگ بر آنها مقرر شد، جز عده كمى همه سرپيچى كردند، خدا به كار ستمكاران دانا است.
وَ قَالَ لَهُمۡ نَبِيُّهُمۡ إِنَّ ٱللَّهَ قَدۡ بَعَثَ لَكُمۡ طَالُوتَ مَلِكٗا قَالُوٓاْ أَنَّىٰ يَكُونُ لَهُ ٱلۡمُلۡكُ عَلَيۡنَا وَ نَحۡنُ أَحَقُّ بِٱلۡمُلۡكِ مِنۡهُ وَ لَمۡ يُؤۡتَ سَعَةٗ مِّنَ ٱلۡمَالِ قَالَ إِنَّ ٱللَّهَ ٱصۡطَفَىٰهُ عَلَيۡكُمۡ وَ زَادَهُۥ بَسۡطَةٗ فِي ٱلۡعِلۡمِ وَ ٱلۡجِسۡمِ وَ ٱللَّهُ يُؤۡتِي مُلۡكَهُۥ مَن يَشَآءُ وَ ٱللَّهُ وَٰسِعٌ عَلِيمٞ
247پيغمبرشان به آنها گفت: خدا طالوت را به زمامدارى شما نصب كرده، گفتند چگونه او را بر ما حكومت باشد با آنكه ما به حكومت از او شايستهتريم وانگهى ثروتى ندارد! گفت: خدا او را بر شما برگزيده و در دانش و بدن او را وسعت بخشيده، خدا زمامدارى (از جانب) خويش بهر كه خواهد بدهد، خدا (بر احوال همه) محيط و دانا است.
وَ قَالَ لَهُمۡ نَبِيُّهُمۡ إِنَّ ءَايَةَ مُلۡكِهِۦٓ أَن يَأۡتِيَكُمُ ٱلتَّابُوتُ فِيهِ سَكِينَةٞ مِّن رَّبِّكُمۡ وَ بَقِيَّةٞ مِّمَّا تَرَكَ ءَالُ مُوسَىٰ وَ ءَالُ هَٰرُونَ تَحۡمِلُهُ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةُ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَةٗ لَّكُمۡ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ
248باز پيغمبرشان به آنها گفت: نشان حكومت او آنست كه صندوق (معلوم) پيش شما خواهد آمد (همان صندوقى كه) در آن براى شما آرامشى است از خدا و باقى ماندهايست از آنچه خاندان موسى و هارون گذاشتهاند، صندوق را ملائكه حمل مىكنند در آمدن آن، نشانه روشنى است از خدا اگر مؤمن باشيد.
فَلَمَّا فَصَلَ طَالُوتُ بِٱلۡجُنُودِ قَالَ إِنَّ ٱللَّهَ مُبۡتَلِيكُم بِنَهَرٖ فَمَن شَرِبَ مِنۡهُ فَلَيۡسَ مِنِّي وَ مَن لَّمۡ يَطۡعَمۡهُ فَإِنَّهُۥ مِنِّيٓ إِلَّا مَنِ ٱغۡتَرَفَ غُرۡفَةَۢ بِيَدِهِۦ فَشَرِبُواْ مِنۡهُ إِلَّا قَلِيلٗا مِّنۡهُمۡ فَلَمَّا جَاوَزَهُۥ هُوَ وَ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ مَعَهُۥ قَالُواْ لَا طَاقَةَ لَنَا ٱلۡيَوۡمَ بِجَالُوتَ وَ جُنُودِهِۦ قَالَ ٱلَّذِينَ يَظُنُّونَ أَنَّهُم مُّلَٰقُواْ ٱللَّهِ كَم مِّن فِئَةٖ قَلِيلَةٍ غَلَبَتۡ فِئَةٗ كَثِيرَةَۢ بِإِذۡنِ ٱللَّهِ وَ ٱللَّهُ مَعَ ٱلصَّٰبِرِينَ
249و چون طالوت با لشكريان بيرون شد گفت: خدا شما را با نهر آبى امتحان مىكند، هر كه از آن بنوشد از من نيست و هر كه از آن نخورد از من است، مگر آن كس كه كفى با دست خويش برگيرد، پس همگى جز عده قليلى از آن نوشيدند چون طالوت با ياران مؤمن خود از آن نهر گذشت گفتند: امروز ما را طاقت مقابله با جالوت و سپاهيان او نيست، اما آنان كه باميد لقاء الله بودند گفتند: بسيار شده كه گروهى كم بخواست خدا بر گروهى بسيار پيروز شدهاند خدا با استقامت ورزان است.
وَ لَمَّا بَرَزُواْ لِجَالُوتَ وَ جُنُودِهِۦ قَالُواْ رَبَّنَآ أَفۡرِغۡ عَلَيۡنَا صَبۡرٗا وَ ثَبِّتۡ أَقۡدَامَنَا وَ ٱنصُرۡنَا عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡكَٰفِرِينَ
250و چون با جالوت و سپاهيانش روبرو شدند گفتند: پروردگارا بر ما استقامت فرو ريز و قدمهايمان را استوار گردان. و ما را بر گروه كافران پيروز كن.
فَهَزَمُوهُم بِإِذۡنِ ٱللَّهِ وَ قَتَلَ دَاوُۥدُ جَالُوتَ وَ ءَاتَىٰهُ ٱللَّهُ ٱلۡمُلۡكَ وَ ٱلۡحِكۡمَةَ وَ عَلَّمَهُۥ مِمَّا يَشَآءُ وَ لَوۡلَا دَفۡعُ ٱللَّهِ ٱلنَّاسَ بَعۡضَهُم بِبَعۡضٖ لَّفَسَدَتِ ٱلۡأَرۡضُ وَ لَٰكِنَّ ٱللَّهَ ذُو فَضۡلٍ عَلَى ٱلۡعَٰلَمِينَ
251پس بخواست خدا آنها را شكست دادند و داود جالوت را بكشت و خدا به او حكومت و حكمت بخشيد و از آنچه مىخواست به او تعليم كرد، اگر خدا بعض مردم را ببعض ديگر دفع نمىكرد زمين تباه مىشد ولى خدا بر جهانيان صاحب كرم است.
تِلۡكَ ءَايَٰتُ ٱللَّهِ نَتۡلُوهَا عَلَيۡكَ بِٱلۡحَقِّ وَ إِنَّكَ لَمِنَ ٱلۡمُرۡسَلِينَ
252اينهاست آيات خدا كه به حق بر تو مىخوانيم و حقا كه تو از پيامبرانى.
تِلۡكَ ٱلرُّسُلُ فَضَّلۡنَا بَعۡضَهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖۘ مِّنۡهُم مَّن كَلَّمَ ٱللَّهُ وَ رَفَعَ بَعۡضَهُمۡ دَرَجَٰتٖ وَ ءَاتَيۡنَا عِيسَى ٱبۡنَ مَرۡيَمَ ٱلۡبَيِّنَٰتِ وَ أَيَّدۡنَٰهُ بِرُوحِ ٱلۡقُدُسِ وَ لَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَا ٱقۡتَتَلَ ٱلَّذِينَ مِنۢ بَعۡدِهِم مِّنۢ بَعۡدِ مَا جَآءَتۡهُمُ ٱلۡبَيِّنَٰتُ وَ لَٰكِنِ ٱخۡتَلَفُواْ فَمِنۡهُم مَّنۡ ءَامَنَ وَ مِنۡهُم مَّن كَفَرَ وَ لَوۡ شَآءَ ٱللَّهُ مَا ٱقۡتَتَلُواْ وَ لَٰكِنَّ ٱللَّهَ يَفۡعَلُ مَا يُرِيدُ
253آن پيامبران، بعضى را بر بعضى برترى داديم، از آنها كسى بود كه خدا با او سخن گفت، و بعضى را مرتبههايى بالا برد، و عيسى پسر مريم را معجزهها داديم و با روح القدس تأييدش كرديم، اگر خدا مىخواست كسانى كه بعد از پيامبران بودند با آن همه حجتها كه بسويشان آمد، با هم جنگ نمىكردند ولى اختلاف كردند، بعضى ايمان آوردند و بعضى كافر شدند، اگر خدا مىخواست (در صورت اختلاف نيز) جنگ نمىكردند ولى خدا هر چه را بخواهد مىكند.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَنفِقُواْ مِمَّا رَزَقۡنَٰكُم مِّن قَبۡلِ أَن يَأۡتِيَ يَوۡمٞ لَّا بَيۡعٞ فِيهِ وَ لَا خُلَّةٞ وَ لَا شَفَٰعَةٞ وَ ٱلۡكَٰفِرُونَ هُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ
254اى كسانى كه ايمان آوردهايد، از آنچه روزيتان دادهايم انفاق كنيد، پيش از آنكه روزى بيايد كه در آن نه معاملهاى هست، نه دوستى و نه شفاعت، انكار كنندگان (انفاق) ستمگرانند.
ٱللَّهُ لَآ إِلَٰهَ إِلَّا هُوَ ٱلۡحَيُّ ٱلۡقَيُّومُ لَا تَأۡخُذُهُۥ سِنَةٞ وَ لَا نَوۡمٞ لَّهُۥ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَ مَا فِي ٱلۡأَرۡضِ مَن ذَا ٱلَّذِي يَشۡفَعُ عِندَهُۥٓ إِلَّا بِإِذۡنِهِۦ يَعۡلَمُ مَا بَيۡنَ أَيۡدِيهِمۡ وَ مَا خَلۡفَهُمۡ وَ لَا يُحِيطُونَ بِشَيۡءٖ مِّنۡ عِلۡمِهِۦٓ إِلَّا بِمَا شَآءَ وَسِعَ كُرۡسِيُّهُ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَ ٱلۡأَرۡضَ وَ لَا ئَُودُهُۥ حِفۡظُهُمَا وَ هُوَ ٱلۡعَلِيُّ ٱلۡعَظِيمُ
255خدا معبودى جز او نيست، زنده و نگهدارنده است، خواب سبك و سنگين او را نمىگيرد، هر چه در آسمانها و زمين هست از آن او است، كيست كه پيش او شفاعت كند جز باذن او، گذشته و آينده شفاعتگران را مىداند، آنها به چيزى از علم وى احاطه ندارند مگر به آنچه خودش خواسته حكومت و تدبير او همه آسمانها و زمين را فرا گرفته، نگهدارى آسمانها و زمين به او سنگينى نمىكند، و او خداى والا مقام و عظيم الشأن است.
لَآ إِكۡرَاهَ فِي ٱلدِّينِ قَد تَّبَيَّنَ ٱلرُّشۡدُ مِنَ ٱلۡغَيِّ فَمَن يَكۡفُرۡ بِٱلطَّٰغُوتِ وَ يُؤۡمِنۢ بِٱللَّهِ فَقَدِ ٱسۡتَمۡسَكَ بِٱلۡعُرۡوَةِ ٱلۡوُثۡقَىٰ لَا ٱنفِصَامَ لَهَا وَ ٱللَّهُ سَمِيعٌ عَلِيمٌ
256در دين تحميلى نيست (كه) هدايت از هلاكت شناخته شده. پس هر كه به طاغوت كفر ورزد و به خدا ايمان آورد، به وسيلهاى چنگ زده كه گسستن ندارد و خدا شنوا و دانا است.
ٱللَّهُ وَلِيُّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ يُخۡرِجُهُم مِّنَ ٱلظُّلُمَٰتِ إِلَى ٱلنُّورِ وَ ٱلَّذِينَ كَفَرُوٓاْ أَوۡلِيَآؤُهُمُ ٱلطَّٰغُوتُ يُخۡرِجُونَهُم مِّنَ ٱلنُّورِ إِلَى ٱلظُّلُمَٰتِ أُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ
257خدا سرپرست كسانى است كه ايمان آوردهاند آنها را از تاريكيها به طرف نور خارج مىكند، آنها كه كافر شدهاند سرپرستشان طاغوتها هستند، (طاغوتها) آنها را از نور به سوى تاريكيها بيرون مىكنند، چنان كسان اهل آتشاند و در آن جاويدان خواهند بود.
أَلَمۡ تَرَ إِلَى ٱلَّذِي حَآجَّ إِبۡرَٰهِۧمَ فِي رَبِّهِۦٓ أَنۡ ءَاتَىٰهُ ٱللَّهُ ٱلۡمُلۡكَ إِذۡ قَالَ إِبۡرَٰهِۧمُ رَبِّيَ ٱلَّذِي يُحۡيِۦ وَ يُمِيتُ قَالَ أَنَا۠ أُحۡيِۦ وَ أُمِيتُ قَالَ إِبۡرَٰهِۧمُ فَإِنَّ ٱللَّهَ يَأۡتِي بِٱلشَّمۡسِ مِنَ ٱلۡمَشۡرِقِ فَأۡتِ بِهَا مِنَ ٱلۡمَغۡرِبِ فَبُهِتَ ٱلَّذِي كَفَرَ وَ ٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلظَّٰلِمِينَ
258آيا نگاه نكردى به آنكه با ابراهيم درباره پروردگار او محاجه كرد زيرا كه خدا به او ملك عطا كرده بود، ابراهيم گفت: خداى من آنست كه زنده مىكند و مىميراند گفت: من زنده مىكنم و مىميرانم، ابراهيم گفت: خدا خورشيد را از مشرق مىآورد تو او را از مغرب بياور، (در اين حال) آنكه كفر مىورزيد مبهوت شد، خدا گروه ظالمان را هدايت نمىكند.
أَوۡ كَٱلَّذِي مَرَّ عَلَىٰ قَرۡيَةٖ وَ هِيَ خَاوِيَةٌ عَلَىٰ عُرُوشِهَا قَالَ أَنَّىٰ يُحۡيِۦ هَٰذِهِ ٱللَّهُ بَعۡدَ مَوۡتِهَا فَأَمَاتَهُ ٱللَّهُ مِاْئَةَ عَامٖ ثُمَّ بَعَثَهُۥ قَالَ كَمۡ لَبِثۡتَ قَالَ لَبِثۡتُ يَوۡمًا أَوۡ بَعۡضَ يَوۡمٖ قَالَ بَل لَّبِثۡتَ مِاْئَةَ عَامٖ فَٱنظُرۡ إِلَىٰ طَعَامِكَ وَ شَرَابِكَ لَمۡ يَتَسَنَّهۡ وَ ٱنظُرۡ إِلَىٰ حِمَارِكَ وَ لِنَجۡعَلَكَ ءَايَةٗ لِّلنَّاسِ وَ ٱنظُرۡ إِلَى ٱلۡعِظَامِ كَيۡفَ نُنشِزُهَا ثُمَّ نَكۡسُوهَا لَحۡمٗا فَلَمَّا تَبَيَّنَ لَهُۥ قَالَ أَعۡلَمُ أَنَّ ٱللَّهَ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٞ
259يا مانند كسى كه بر آبادى گذر كرد كه از سكنه خالى و فقط بناها داشت، گفت: خدا چگونه مردم اين آبادى را بعد از مرگشان زنده مىكند؟! خدا او را صد سال بميرانيد سپس زندهاش كرد، و گفت چقدر در اينجا ماندهاى؟ گفت: يك روز يا مقدارى از روز. گفت: بلكه صد سال ماندهاى. به طعام و شرابت نگاه كن كه تغيير نيافته، به الاغت نگاه كن، تا ترا براى مردم نمونهاى گردانيم، استخوانها را بنگر چگونه بلندشان مىكنيم، سپس آنها را گوشت مىپوشانيم، وقتى كه (اين امر) بر او روشن شد گفت: مىدانم كه خدا به هر چيز توانا است.
وَ إِذۡ قَالَ إِبۡرَٰهِۧمُ رَبِّ أَرِنِي كَيۡفَ تُحۡيِ ٱلۡمَوۡتَىٰ قَالَ أَ وَ لَمۡ تُؤۡمِن قَالَ بَلَىٰ وَ لَٰكِن لِّيَطۡمَئِنَّ قَلۡبِي قَالَ فَخُذۡ أَرۡبَعَةٗ مِّنَ ٱلطَّيۡرِ فَصُرۡهُنَّ إِلَيۡكَ ثُمَّ ٱجۡعَلۡ عَلَىٰ كُلِّ جَبَلٖ مِّنۡهُنَّ جُزۡءٗا ثُمَّ ٱدۡعُهُنَّ يَأۡتِينَكَ سَعۡيٗا وَ ٱعۡلَمۡ أَنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٞ
260و چون ابراهيم گفت: خدايا به من بنما كه مردگان را چگونه زنده مىكنى؟ گفت مگر ايمان نياوردهاى؟ گفت: بلى ولى براى اينكه قلبم آرام گيرد: گفت: پس چهار پرنده برگير و آنها را پاره پاره كن ... سپس بر هر كوهى تكهاى از آنها را بگذار، آن گاه آنها را صدا كن كه شتابان سوى تو آيند و بدان كه خدا توانا و حكمت كردار است.
مَّثَلُ ٱلَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمۡوَٰلَهُمۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ كَمَثَلِ حَبَّةٍ أَنۢبَتَتۡ سَبۡعَ سَنَابِلَ فِي كُلِّ سُنۢبُلَةٖ مِّاْئَةُ حَبَّةٖ وَ ٱللَّهُ يُضَٰعِفُ لِمَن يَشَآءُ وَ ٱللَّهُ وَٰسِعٌ عَلِيمٌ
261حكايت آنها كه اموال خويش را در راه خدا خرج مىكنند، همانند دانهايست كه هفت سنبل رويانيده و در هر سنبل صد دانه هست، خدا براى كسى كه بخواهد چند برابر مىكند، خدا وسعت بخش و دانا است.
ٱلَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمۡوَٰلَهُمۡ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ ثُمَّ لَا يُتۡبِعُونَ مَآ أَنفَقُواْ مَنّٗا وَ لَآ أَذٗى لَّهُمۡ أَجۡرُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ وَ لَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَ لَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
262آنان كه اموال خويش را در راه خدا انفاق مىكند سپس انفاق خود را با منت و اذيتى دنبال نمىكنند، پاداش آنها پيش پروردگارشان است، (در اين پاداش) نه بيمى دارند و نه غمگين مىشوند.
قَوۡلٞ مَّعۡرُوفٞ وَ مَغۡفِرَةٌ خَيۡرٞ مِّن صَدَقَةٖ يَتۡبَعُهَآ أَذٗى وَ ٱللَّهُ غَنِيٌّ حَلِيمٞ
263گفتار خوب در برابر محتاج و عفو (در مقابل خشونت او) بهتر است از صدقهاى كه اذيت به دنبال دارد خدا بىنياز و بردبار است.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تُبۡطِلُواْ صَدَقَٰتِكُم بِٱلۡمَنِّ وَ ٱلۡأَذَىٰ كَٱلَّذِي يُنفِقُ مَالَهُۥ رِئَآءَ ٱلنَّاسِ وَ لَا يُؤۡمِنُ بِٱللَّهِ وَ ٱلۡيَوۡمِ ٱلۡأٓخِرِ فَمَثَلُهُۥ كَمَثَلِ صَفۡوَانٍ عَلَيۡهِ تُرَابٞ فَأَصَابَهُۥ وَابِلٞ فَتَرَكَهُۥ صَلۡدٗا لَّا يَقۡدِرُونَ عَلَىٰ شَيۡءٖ مِّمَّا كَسَبُواْ وَ ٱللَّهُ لَا يَهۡدِي ٱلۡقَوۡمَ ٱلۡكَٰفِرِينَ
264اى كسانى كه ايمان آوردهايد صدقات خويش را با منت و اذيت باطل نكنيد همچون كسى كه مال خويش را براى ريا (تظاهر) خرج مىكند و به خدا و معاد ايمان نمىآورد، حكايت او مانند سنگ صافى است كه بر آن خاكى هست باران تندى به آن رسيده و آن را صاف و سخت رها كرده آنها از آنچه كردهاند چيزى نمىبرند، خدا گروه كافران را هدايت نمىكند.
وَ مَثَلُ ٱلَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمۡوَٰلَهُمُ ٱبۡتِغَآءَ مَرۡضَاتِ ٱللَّهِ وَ تَثۡبِيتٗا مِّنۡ أَنفُسِهِمۡ كَمَثَلِ جَنَّةِۢ بِرَبۡوَةٍ أَصَابَهَا وَابِلٞ فََٔاتَتۡ أُكُلَهَا ضِعۡفَيۡنِ فَإِن لَّمۡ يُصِبۡهَا وَابِلٞ فَطَلّٞ وَ ٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ بَصِيرٌ
265و حكايت آنان كه اموال خويش را براى طلب رضاى خدا و با استوارى نفس، انفاق مىكنند مانند باغى است در نقطه بلندى كه باران تندى به آن برسد و ميوهاش را دو چندان بدهد و اگر باران تندى به آن نرسد باران خفيفى (در ثمر دادن آن) كافى است، خدا به آنچه مىكنيد بيناست.
أَيَوَدُّ أَحَدُكُمۡ أَن تَكُونَ لَهُۥ جَنَّةٞ مِّن نَّخِيلٖ وَ أَعۡنَابٖ تَجۡرِي مِن تَحۡتِهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ لَهُۥ فِيهَا مِن كُلِّ ٱلثَّمَرَٰتِ وَ أَصَابَهُ ٱلۡكِبَرُ وَ لَهُۥ ذُرِّيَّةٞ ضُعَفَآءُ فَأَصَابَهَآ إِعۡصَارٞ فِيهِ نَارٞ فَٱحۡتَرَقَتۡ كَذَٰلِكَ يُبَيِّنُ ٱللَّهُ لَكُمُ ٱلۡأٓيَٰتِ لَعَلَّكُمۡ تَتَفَكَّرُونَ
266آيا يكى از شما خوش دارد كه باغى از نخلها و تاكها داشته باشد و از زير درختان آن نهرها جارى شوند و در آن باغ از هر ميوه موجود باشد، در حالى كه او پير شده و فرزندان ضعيف و ناتوان دارد. (ناگاه) گردبادى آتشدار به آن باغ برسد و بسوزد؟ اين چنين خدا آيات خويش را براى شما بيان مىكند تا بينديشيد.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَنفِقُواْ مِن طَيِّبَٰتِ مَا كَسَبۡتُمۡ وَ مِمَّآ أَخۡرَجۡنَا لَكُم مِّنَ ٱلۡأَرۡضِ وَ لَا تَيَمَّمُواْ ٱلۡخَبِيثَ مِنۡهُ تُنفِقُونَ وَ لَسۡتُم بَِٔاخِذِيهِ إِلَّآ أَن تُغۡمِضُواْ فِيهِ وَ ٱعۡلَمُوٓاْ أَنَّ ٱللَّهَ غَنِيٌّ حَمِيدٌ
267اى كسانى كه ايمان آوردهايد از خوبهاى آنچه كسب كردهايد و از آنچه از زمين براى شما بيرون آوردهايم انفاق كنيد، و پست آن را در نظر نگيريد كه انفاق كنيد حال آنكه خود آن را نمىگيريد مگر آنكه در گرفتن چشمپوشى كنيد و بدانيد كه خدا بىنياز و پسنديده است.
ٱلشَّيۡطَٰنُ يَعِدُكُمُ ٱلۡفَقۡرَ وَ يَأۡمُرُكُم بِٱلۡفَحۡشَآءِ وَ ٱللَّهُ يَعِدُكُم مَّغۡفِرَةٗ مِّنۡهُ وَ فَضۡلٗا وَ ٱللَّهُ وَٰسِعٌ عَلِيمٞ
268شيطان به شما وعده تنگدستى مىدهد و به زشت (بخل) دعوت مىكند (ولى) خدا به شما از جانب خود وعده آمرزش و فزونى مىدهد، خدا وسعت بخش و داناست.
يُؤۡتِي ٱلۡحِكۡمَةَ مَن يَشَآءُ وَ مَن يُؤۡتَ ٱلۡحِكۡمَةَ فَقَدۡ أُوتِيَ خَيۡرٗا كَثِيرٗا وَ مَا يَذَّكَّرُ إِلَّآ أُوْلُواْ ٱلۡأَلۡبَٰبِ
269معرفت و درك را به هر كه بخواهد مىدهد و به هر كه معرفت (و بينش) داده شد خير فراوانى داده شده است و جز خردمندان (درك نمىكنند) و متذكر نمىگردند.
وَ مَآ أَنفَقۡتُم مِّن نَّفَقَةٍ أَوۡ نَذَرۡتُم مِّن نَّذۡرٖ فَإِنَّ ٱللَّهَ يَعۡلَمُهُۥ وَ مَا لِلظَّٰلِمِينَ مِنۡ أَنصَارٍ
270آنچه انفاق كردهايد و يا نذرى كه ملتزم شدهايد خدا آن را مىداند، ستمگر آن را يارانى نيست.
إِن تُبۡدُواْ ٱلصَّدَقَٰتِ فَنِعِمَّا هِيَ وَ إِن تُخۡفُوهَا وَ تُؤۡتُوهَا ٱلۡفُقَرَآءَ فَهُوَ خَيۡرٞ لَّكُمۡ وَ يُكَفِّرُ عَنكُم مِّن سَئَِّاتِكُمۡ وَ ٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِيرٞ
271اگر صدقات را آشكار بدهيد آن خوبست و اگر آن را مخفى داشته و به فقراء بدهيد، آن براى شما بهتر است (خدا) قسمتى از گناهانتان را مىپوشاند (محو مىكند) خدا به آنچه مىكنيد داناست.
لَّيۡسَ عَلَيۡكَ هُدَىٰهُمۡ وَ لَٰكِنَّ ٱللَّهَ يَهۡدِي مَن يَشَآءُ وَ مَا تُنفِقُواْ مِنۡ خَيۡرٖ فَلِأَنفُسِكُمۡ وَ مَا تُنفِقُونَ إِلَّا ٱبۡتِغَآءَ وَجۡهِ ٱللَّهِ وَ مَا تُنفِقُواْ مِنۡ خَيۡرٖ يُوَفَّ إِلَيۡكُمۡ وَ أَنتُمۡ لَا تُظۡلَمُونَ
272هدايت آنها (كه درست انفاق بكنند) بر عهده تو نيست، بلكه خدا هر كه را بخواهد هدايت مىكند آنچه از مال انفاق مىكنيد براى خودتان است، جز براى طلب رضاى خدا انفاق نمىكنيد، هر چه از مال انفاق بكنيد به شما داده مىشود و مظلوم نمىشويد.
لِلۡفُقَرَآءِ ٱلَّذِينَ أُحۡصِرُواْ فِي سَبِيلِ ٱللَّهِ لَا يَسۡتَطِيعُونَ ضَرۡبٗا فِي ٱلۡأَرۡضِ يَحۡسَبُهُمُ ٱلۡجَاهِلُ أَغۡنِيَآءَ مِنَ ٱلتَّعَفُّفِ تَعۡرِفُهُم بِسِيمَٰهُمۡ لَا يَسَۡٔلُونَ ٱلنَّاسَ إِلۡحَافٗا وَ مَا تُنفِقُواْ مِنۡ خَيۡرٖ فَإِنَّ ٱللَّهَ بِهِۦ عَلِيمٌ
273(صدقه) براى فقيرانى است كه در راه خدا (از مال خود) ممنوع و آواره شدهاند قدرتى به تلاش و سفر ندارند، شخص بىاطلاع از جهت عفتشان آنها را ثروتمند مىپندارد، تو آنها را از چهرهشان مىشناسى از مردم به اصرار سؤال نمىكنند، آنچه از مال انفاق مىكنيد خدا به آن دانا است.
ٱلَّذِينَ يُنفِقُونَ أَمۡوَٰلَهُم بِٱلَّيۡلِ وَ ٱلنَّهَارِ سِرّٗا وَ عَلَانِيَةٗ فَلَهُمۡ أَجۡرُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ وَ لَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَ لَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
274آنان كه اموال خويش را شب و روز نهان و آشكار انفاق مىكنند، مزدشان نزد پروردگارشان است، نه ترسى دارند و نه محزون مى شوند.
ٱلَّذِينَ يَأۡكُلُونَ ٱلرِّبَوٰاْ لَا يَقُومُونَ إِلَّا كَمَا يَقُومُ ٱلَّذِي يَتَخَبَّطُهُ ٱلشَّيۡطَٰنُ مِنَ ٱلۡمَسِّ ذَٰلِكَ بِأَنَّهُمۡ قَالُوٓاْ إِنَّمَا ٱلۡبَيۡعُ مِثۡلُ ٱلرِّبَوٰاْ وَ أَحَلَّ ٱللَّهُ ٱلۡبَيۡعَ وَ حَرَّمَ ٱلرِّبَوٰاْ فَمَن جَآءَهُۥ مَوۡعِظَةٞ مِّن رَّبِّهِۦ فَٱنتَهَىٰ فَلَهُۥ مَا سَلَفَ وَ أَمۡرُهُۥٓ إِلَى ٱللَّهِ وَ مَنۡ عَادَ فَأُوْلَٰٓئِكَ أَصۡحَٰبُ ٱلنَّارِ هُمۡ فِيهَا خَٰلِدُونَ
275كسانى كه ربا مىخورند، زندگى نمىكنند مگر مانند كسى كه شيطان در اثر تماس او را مختل الحواس كرده است، اين براى آنست كه مىگويند: داد و ستد هم مثل ربا است، حال آنكه خدا داد و ستد را حلال و ربا را حرام كرده است، پس هر كه موعظهاى از خدايش به او برسد و (از ربا) دست بكشد آنچه گذشته (نسبت به گناه) براى اوست و كارش به خدا موكول است و هر كه بازگردد آنها اهل آتشند و در آنجا هميشه خواهند بود.
يَمۡحَقُ ٱللَّهُ ٱلرِّبَوٰاْ وَ يُرۡبِي ٱلصَّدَقَٰتِ وَ ٱللَّهُ لَا يُحِبُّ كُلَّ كَفَّارٍ أَثِيمٍ
276خدا ربا را به تدريج كاهش مىدهد (ولى) صدقات را افزون مىكند، خدا هيچ ناسپاس گناهكار را دوست نمىدارد.
إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ وَ أَقَامُواْ ٱلصَّلَوٰةَ وَ ءَاتَوُاْ ٱلزَّكَوٰةَ لَهُمۡ أَجۡرُهُمۡ عِندَ رَبِّهِمۡ وَ لَا خَوۡفٌ عَلَيۡهِمۡ وَ لَا هُمۡ يَحۡزَنُونَ
277كسانى كه ايمان آورده و كارهاى خوب انجام داده و نماز را برپا داشته و زكاة دادهاند، پاداش آنها نزد پروردگارشان است، (در حتمى بودن پاداش) نه بيمى دارند و نه غمگين مىشوند.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَ ذَرُواْ مَا بَقِيَ مِنَ ٱلرِّبَوٰٓاْ إِن كُنتُم مُّؤۡمِنِينَ
278اى كسانى كه ايمان آوردهايد از خدا بترسيد و آنچه (از مطالبات) ربا باقى مانده ترك كنيد اگر مؤمن هستيد.
فَإِن لَّمۡ تَفۡعَلُواْ فَأۡذَنُواْ بِحَرۡبٖ مِّنَ ٱللَّهِ وَ رَسُولِهِۦ وَ إِن تُبۡتُمۡ فَلَكُمۡ رُءُوسُ أَمۡوَٰلِكُمۡ لَا تَظۡلِمُونَ وَ لَا تُظۡلَمُونَ
279پس اگر (ترك) نكرديد يقين كنيد به جنگى از خدا و رسول، و اگر توبه كرديد، سرمايههايتان براى شماست نه ستم مىكنيد و نه ستم كرده مىشويد.
وَ إِن كَانَ ذُو عُسۡرَةٖ فَنَظِرَةٌ إِلَىٰ مَيۡسَرَةٖ وَ أَن تَصَدَّقُواْ خَيۡرٞ لَّكُمۡ إِن كُنتُمۡ تَعۡلَمُونَ
280و اگر بدهكار تنگدست باشد (وظيفه) مهلت دادنست تا وقت توانايى، و اگر ببخشيد براى شما بهتر است اگر بدانيد.
وَ ٱتَّقُواْ يَوۡمٗا تُرۡجَعُونَ فِيهِ إِلَى ٱللَّهِ ثُمَّ تُوَفَّىٰ كُلُّ نَفۡسٖ مَّا كَسَبَتۡ وَ هُمۡ لَا يُظۡلَمُونَ
281بترسيد از روزى كه به سوى خدا بازگشته مىشويد سپس به هر كس آنچه كرده بطور كامل داده مىشود و ناقص الاجر نمىشوند.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ إِذَا تَدَايَنتُم بِدَيۡنٍ إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمّٗى فَٱكۡتُبُوهُ وَ لۡيَكۡتُب بَّيۡنَكُمۡ كَاتِبُۢ بِٱلۡعَدۡلِ وَ لَا يَأۡبَ كَاتِبٌ أَن يَكۡتُبَ كَمَا عَلَّمَهُ ٱللَّهُ فَلۡيَكۡتُبۡ وَ لۡيُمۡلِلِ ٱلَّذِي عَلَيۡهِ ٱلۡحَقُّ وَ لۡيَتَّقِ ٱللَّهَ رَبَّهُۥ وَ لَا يَبۡخَسۡ مِنۡهُ شَيۡٔٗا فَإِن كَانَ ٱلَّذِي عَلَيۡهِ ٱلۡحَقُّ سَفِيهًا أَوۡ ضَعِيفًا أَوۡ لَا يَسۡتَطِيعُ أَن يُمِلَّ هُوَ فَلۡيُمۡلِلۡ وَلِيُّهُۥ بِٱلۡعَدۡلِ وَ ٱسۡتَشۡهِدُواْ شَهِيدَيۡنِ مِن رِّجَالِكُمۡ فَإِن لَّمۡ يَكُونَا رَجُلَيۡنِ فَرَجُلٞ وَ ٱمۡرَأَتَانِ مِمَّن تَرۡضَوۡنَ مِنَ ٱلشُّهَدَآءِ أَن تَضِلَّ إِحۡدَىٰهُمَا فَتُذَكِّرَ إِحۡدَىٰهُمَا ٱلۡأُخۡرَىٰ وَ لَا يَأۡبَ ٱلشُّهَدَآءُ إِذَا مَا دُعُواْ وَ لَا تَسَۡٔمُوٓاْ أَن تَكۡتُبُوهُ صَغِيرًا أَوۡ كَبِيرًا إِلَىٰٓ أَجَلِهِۦ ذَٰلِكُمۡ أَقۡسَطُ عِندَ ٱللَّهِ وَ أَقۡوَمُ لِلشَّهَٰدَةِ وَ أَدۡنَىٰٓ أَلَّا تَرۡتَابُوٓاْ إِلَّآ أَن تَكُونَ تِجَٰرَةً حَاضِرَةٗ تُدِيرُونَهَا بَيۡنَكُمۡ فَلَيۡسَ عَلَيۡكُمۡ جُنَاحٌ أَلَّا تَكۡتُبُوهَا وَ أَشۡهِدُوٓاْ إِذَا تَبَايَعۡتُمۡ وَ لَا يُضَآرَّ كَاتِبٞ وَ لَا شَهِيدٞ وَ إِن تَفۡعَلُواْ فَإِنَّهُۥ فُسُوقُۢ بِكُمۡ وَ ٱتَّقُواْ ٱللَّهَ وَ يُعَلِّمُكُمُ ٱللَّهُ وَ ٱللَّهُ بِكُلِّ شَيۡءٍ عَلِيمٞ
282اى كسانى كه ايمان آوردهايد: چون معاملهاى كرديد كه در آن وامى هست تا مدت معين آن را بنويسيد، نويسندهاى ميان شما به عدالت بنويسد كاتب از نوشتن چنان كه خدا به وى آموخته دريغ نكند او بنويسد و آنكه حق به گردن او است املا كند از خدا كه پروردگار اوست بترسد و از آن چيزى نكاهد، اگر كسى كه حق به عهده اوست سفيه يا ضعيف است و يا املا كردن نمىتواند، سرپرست او به عدالت املا كند، دو گواه از مردان خود (بر آن حق) گواه گيريد، اگر دو مرد نباشند يك مرد و دو زن از گواهانى كه مىپسنديد، كه اگر يكى فراموش كند ديگرى او را يادآورى نمايد، گواهان چون (براى تحمل يا اداى شهادت) دعوت شدند، امتناع نكنند ملول نباشيد از نوشتن آن (حق) كوچك باشد يا بزرگ تا مدتش. اين كار پيش خدا عادلانه و براى اداى شهادت بعدى استوارتر و نزديكترين (راهى است كه) اشتباه و شك نكنيد، مگر آنكه معامله نقد باشد كه ميان خويش دست بدست مىكنيد مانعى نيست كه آن را ننويسيد، چون داد و ستد كرديد گواه بگيريد، نويسنده و گواه (از اين كار) ضرر نبينند و اگر ضرر رسانديد آن بر شما گناه است، از خدا بترسيد، و خدا تعليمتان مىدهد، خدا به همه چيز داناست.
وَ إِن كُنتُمۡ عَلَىٰ سَفَرٖ وَ لَمۡ تَجِدُواْ كَاتِبٗا فَرِهَٰنٞ مَّقۡبُوضَةٞ فَإِنۡ أَمِنَ بَعۡضُكُم بَعۡضٗا فَلۡيُؤَدِّ ٱلَّذِي ٱؤۡتُمِنَ أَمَٰنَتَهُۥ وَ لۡيَتَّقِ ٱللَّهَ رَبَّهُۥ وَ لَا تَكۡتُمُواْ ٱلشَّهَٰدَةَ وَ مَن يَكۡتُمۡهَا فَإِنَّهُۥٓ ءَاثِمٞ قَلۡبُهُۥ وَ ٱللَّهُ بِمَا تَعۡمَلُونَ عَلِيمٞ
283و اگر در سفر بوديد و كاتب پيدا نكرديد گروگانى تحويل داده شده كافى است و اگر بعضى از شما به بعضى اطمينان داشت (و وثيقه نخواست) آنكه امين شمرده شده امانت (بدهى) خود را بدهد و از خدا كه پروردگار اوست بترسد، گواهى را كتمان نكنيد هر كه كتمان كند قلبش گناهكار است، خدا به آنچه مىكنيد داناست.
لِّلَّهِ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَ مَا فِي ٱلۡأَرۡضِ وَ إِن تُبۡدُواْ مَا فِيٓ أَنفُسِكُمۡ أَوۡ تُخۡفُوهُ يُحَاسِبۡكُم بِهِ ٱللَّهُ فَيَغۡفِرُ لِمَن يَشَآءُ وَ يُعَذِّبُ مَن يَشَآءُ وَ ٱللَّهُ عَلَىٰ كُلِّ شَيۡءٖ قَدِيرٌ
284از آن خداست آنچه در آسمانها و زمين است و اگر آنچه در دل داريد آشكار كنيد يا پنهان داريد خدا شما را براى آن به حساب مىكشد، پس آنكه را بخواهد مىآمرزد و آنكه را بخواهد عذاب مىكند، خدا به همه چيز تواناست.
ءَامَنَ ٱلرَّسُولُ بِمَآ أُنزِلَ إِلَيۡهِ مِن رَّبِّهِۦ وَ ٱلۡمُؤۡمِنُونَ كُلٌّ ءَامَنَ بِٱللَّهِ وَ مَلَٰٓئِكَتِهِۦ وَ كُتُبِهِۦ وَ رُسُلِهِۦ لَا نُفَرِّقُ بَيۡنَ أَحَدٖ مِّن رُّسُلِهِۦ وَ قَالُواْ سَمِعۡنَا وَ أَطَعۡنَا غُفۡرَانَكَ رَبَّنَا وَ إِلَيۡكَ ٱلۡمَصِيرُ
285پيامبر به آنچه از طرف خدايش به او نازل شده ايمان آورده است، مؤمنان (نيز) همگى به خدا و ملائكه او و كتابها و پيامبران او ايمان آوردهاند (و گويند) ميان هيچ يك از پيامبران خدا فرق نمىگذاريم و گفتند: شنيديم و اطاعت كرديم پروردگارا آمرزش تو را (مىجوئيم) و بازگشت به سوى تو است.
لَا يُكَلِّفُ ٱللَّهُ نَفۡسًا إِلَّا وُسۡعَهَا لَهَا مَا كَسَبَتۡ وَ عَلَيۡهَا مَا ٱكۡتَسَبَتۡ رَبَّنَا لَا تُؤَاخِذۡنَآ إِن نَّسِينَآ أَوۡ أَخۡطَأۡنَا رَبَّنَا وَ لَا تَحۡمِلۡ عَلَيۡنَآ إِصۡرٗا كَمَا حَمَلۡتَهُۥ عَلَى ٱلَّذِينَ مِن قَبۡلِنَا رَبَّنَا وَ لَا تُحَمِّلۡنَا مَا لَا طَاقَةَ لَنَا بِهِۦ وَ ٱعۡفُ عَنَّا وَ ٱغۡفِرۡ لَنَا وَ ٱرۡحَمۡنَآ أَنتَ مَوۡلَىٰنَا فَٱنصُرۡنَا عَلَى ٱلۡقَوۡمِ ٱلۡكَٰفِرِينَ
286خدا هيچ كس را جز به مقدورش تكليف نمىكند، هر چه نيك كرده براى او است و هر چه بد كرده به زيان اوست پروردگارا اگر فراموش كرده يا خطا كرديم ما را مؤاخذه نكن پروردگارا بر ما تكليف سنگين بار مكن چنان كه بر پيشينيان كردى، پروردگارا بر ما چيزى را كه به آن تاب نداريم تحميل مكن، ما را بيامرز، آثار گناهمان را بپوشان و به ما رحم كن تو سرپرست مايى پس ما را بر گروه كافران پيروز گردان.