بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ وَ الذَّارِياتِ ذَرْواً

به نام خدا كه رحمتش بى‌اندازه است‌ و مهربانى‌اش هميشگى؛ سوگند به بادهاى افشان‌كننده [كه ابرهاى باران‌زا و گرده‌هاى نرينه و ماده گياهان را مى‌افشانند.]

فَالْحامِلاتِ وِقْراً

سوگند به ابرهايى كه بار سنگين باران را با خود [به نواحى مختلف‌] حمل مى‌كنند.

فَالْجارِياتِ يُسْراً

و سوگند به كشتى هايى كه به آسانى روى آب درياها روانند.

فَالْمُقَسِّماتِ أَمْراً

و سوگند به فرشتگانى كه [به امر خدا] كارها را [براى تدبير امور هستى ميان خود] تقسيم مى‌كنند،

إِنَّما تُوعَدُونَ لَصادِقٌ

كه بى‌ترديد آنچه را [از اوضاع و احوال روز جزا] به شما وعده مى‌دهند، راست ويقينى است.

وَ إِنَّ الدِّينَ لَواقِعٌ

وقطعا [روز] جزا واقع خواهد شد.

وَ السَّماءِ ذاتِ الْحُبُكِ

و سوگند به آسمان كه دارى اعتدال و زيبايى و آراستگى است؛

إِنَّكُمْ لَفِي قَوْلٍ مُخْتَلِفٍ

كه شما [در رابطه با قرآن و حقايقى كه قرآن با دليل و برهان اثبات مى‌كند] در گفتارى متناقض و گوناگون هستيد.

يُؤْفَكُ عَنْهُ مَنْ أُفِكَ

از قرآن [به باطل‌] منحرف مى‌شود كسى كه [از خير و سعادت‌] منحرف شده است.

قُتِلَ الْخَرَّاصُونَ

مرگ بر دروغ پردازان [كه بدون دليل و به ناحق درباره قرآن و حقايقش سخن‌پراكنى مى‌كنند.]

الَّذِينَ هُمْ فِي غَمْرَةٍ ساهُونَ

همانان كه در جهالتى عميق و فراگير در بى‌خبرى و غفلتى سنگين فرو رفته‌اند!

يَسْئَلُونَ أَيَّانَ يَوْمُ الدِّينِ

[همواره‌] مى‌پرسند: روز جزا چه زمانى خواهد بود؟

يَوْمَ هُمْ عَلَي النَّارِ يُفْتَنُونَ

همان روزى است كه آنان را در آتش مى‌سوزانند.

ذُوقُوا فِتْنَتَكُمْ هٰذَا الَّذِي كُنْتُمْ بِهِ تَسْتَعْجِلُونَ

[و به آنان گويند:] عذابتان را بچشيد، اين همان عذابى است كه [از روى ريشخند] شتاب در آمدنش را مى‌خواستيد.

إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ

بى‌ترديد پرهيزكاران در بهشت‌ها و چشمه سارهايند.

آخِذِينَ ما آتاهُمْ رَبُّهُمْ إِنَّهُمْ كانُوا قَبْلَ ذٰلِكَ مُحْسِنِينَ

آنچه را پروردگارشان به آنان عطا كرده دريافت مى‌كنند؛ زيرا كه آنان پيش از اين همواره نيكوكار بودند.

كانُوا قَلِيلاً مِنَ اللَّيْلِ ما يَهْجَعُونَ

آنان اندكى از شب را مى‌خوابيدند [و بيشتر آن را به عبادت و بندگى مى‌گذراندند.]

وَ بِالْأَسْحارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ

و سحرگاهان از خدا درخواست آمرزش مى‌كردند.

وَ فِي أَمْوالِهِمْ حَقٌّ لِلسَّائِلِ وَ الْمَحْرُومِ

و در اموالشان حقى براى سائل تهى‌دست و محروم از معيشت بود.

وَ فِي الْأَرْضِ آياتٌ لِلْمُوقِنِينَ

در زمين براى اهل يقين نشانه‌هايى [بر توحيد، ربوبيت و قدرت خدا] است.

وَ فِي أَنْفُسِكُمْ أَ فَلا تُبْصِرُونَ

و [نيز] در وجود شما [نشانه‌هايى است‌] آيا نمى‌بينيد؟

وَ فِي السَّماءِ رِزْقُكُمْ وَ ما تُوعَدُونَ

و رزق شما و آنچه به آن وعده داده مى‌شويد، در آسمان است

فَوَ رَبِّ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقٌّ مِثْلَ ما أَنَّكُمْ تَنْطِقُونَ

پس سوگند به پروردگار آسمان و زمين كه آنچه را كه وعده داده مى‌شويد، حق و يقينى است، همان گونه كه شما [وقت سخن گفتن يقين داريد] سخن مى‌گوييد.

هَلْ أَتاكَ حَدِيثُ ضَيْفِ إِبْراهِيمَ الْمُكْرَمِينَ

آيا خبر مهمانان ارجمند و بزرگوار ابراهيم به تو رسيده است؟

إِذْ دَخَلُوا عَلَيْهِ فَقالُوا سَلاماً قالَ سَلامٌ قَوْمٌ مُنْكَرُونَ

زمانى كه بر او وارد شدند، پس سلام گفتند. گفت: سلام، [شما] مردمى ناشناسيد!

فَراغَ إِليٰ أَهْلِهِ فَجاءَ بِعِجْلٍ سَمِينٍ

پس به سوى خانواده‌اش بازگشت و گوساله‌اى فربه [و بريان شده‌] آورد.

فَقَرَّبَهُ إِلَيْهِمْ قالَ أَلا تَأْكُلُونَ

پس آن را نزديكشان برد [ولى ديد نمى‌خورند]؛ گفت: مگر نمى‌خوريد؟

فَأَوْجَسَ مِنْهُمْ خِيفَةً قالُوا لا تَخَفْ وَ بَشَّرُوهُ بِغُلامٍ عَلِيمٍ

و [در دلش‌] از آنان احساس ترسى كرد. گفتند: مترس. و او را به پسرى دانا مژده دادند.

فَأَقْبَلَتِ امْرَأَتُهُ فِي صَرَّةٍ فَصَكَّتْ وَجْهَها وَ قالَتْ عَجُوزٌ عَقِيمٌ

در اين ميان همسرش [كه مژده را شنيده بود] با فريادى [از روى تعجب‌] در حالى كه به چهره‌اش زد سر رسيد و گفت: پيرزنى نازا [و فرزند؟!]

قالُوا كَذٰلِكَ قالَ رَبُّكِ إِنَّهُ هُوَ الْحَكِيمُ الْعَلِيمُ

گفتند: پروردگارت چنين گفته است؛ يقينا او حكيم و داناست.

قالَ فَما خَطْبُكُمْ أَيُّهَا الْمُرْسَلُونَ

[ابراهيم‌] گفت: اى فرستادگان! دنبال چه كار مهمى هستيد؟

قالُوا إِنَّا أُرْسِلْنا إِليٰ قَوْمٍ مُجْرِمِينَ

گفتند: ما را به سوى مردمى گنهكار فرستاده‌اند؛

لِنُرْسِلَ عَلَيْهِمْ حِجارَةً مِنْ طِينٍ

تا [بارانى‌] از گل‌سنگ بر آنان بفرستيم؛

مُسَوَّمَةً عِنْدَ رَبِّكَ لِلْمُسْرِفِينَ

[سنگى كه‌] نزد پروردگارت براى تجاوزكاران نشانه گذارى شده است؛

فَأَخْرَجْنا مَنْ كانَ فِيها مِنَ الْمُؤْمِنِينَ

پس هركه را از مؤمنان در آن شهر بود [پيش از آمدن عذاب‌] بيرون برديم؛

فَما وَجَدْنا فِيها غَيْرَ بَيْتٍ مِنَ الْمُسْلِمِينَ

در آنجا جز يك خانه از مسلمانان [كه اهلش مطيع خدا بودند، نيافتيم.]

وَ تَرَكْنا فِيها آيَةً لِلَّذِينَ يَخافُونَ الْعَذابَ الْأَلِيمَ

در آنجا [پس از زير و رو شدن شهر و هلاكت مردم‌] نشانه و عبرتى [از قدرت، غضب خود و محكوميت مجرمان‌] براى كسانى كه از عذاب دردناك مى‌ترسند به جا گذاشتيم.

وَ فِي مُوسيٰ إِذْ أَرْسَلْناهُ إِليٰ فِرْعَوْنَ بِسُلْطانٍ مُبِينٍ

و [نيز] در [سرگذشت‌] موسى، چون او را با دليلى روشن به سوى فرعون فرستاديم [عبرتى است.]

فَتَوَلَّيٰ بِرُكْنِهِ وَ قالَ ساحِرٌ أَوْ مَجْنُونٌ

پس فرعون با سپاهيانش روى [از حق‌] گرداندند و گفت: [اين مرد] يا جادوگر است يا ديوانه!

فَأَخَذْناهُ وَ جُنُودَهُ فَنَبَذْناهُمْ فِي الْيَمِّ وَ هُوَ مُلِيمٌ

در نتيجه او و سپاهيانش را گرفتيم و به دريا افكنديم، در حالى كه [به سبب لجبازى و دشمنى‌] مستحق سرزنش بود.

وَ فِي عادٍ إِذْ أَرْسَلْنا عَلَيْهِمُ الرِّيحَ الْعَقِيمَ

و [نيز] در [سرگذشت قوم‌] عاد هنگامى كه بر آنان باد هلاك كننده‌اى فرستاديم [عبرتى است.]

ما تَذَرُ مِنْ شَيْءٍ أَتَتْ عَلَيْهِ إِلَّا جَعَلَتْهُ كَالرَّمِيمِ

[آن باد] هيچ چيزى را كه بر آن مى‌وزيد، رها نمى‌كرد مگر آنكه آن را به صورت استخوان پوسيده‌اى مى‌ساخت.

وَ فِي ثَمُودَ إِذْ قِيلَ لَهُمْ تَمَتَّعُوا حَتَّي حِينٍ

و [نيز] در قوم ثمود [عبرتى است‌] هنگامى كه [پس از پى كردن ناقه‌] به آنان گفته شد: زمانى كوتاه [كه بيش از سه روز نيست از زندگى‌] برخوردار باشيد [كه عذاب خواهد رسيد.]

فَعَتَوْا عَنْ أَمْرِ رَبِّهِمْ فَأَخَذَتْهُمُ الصَّاعِقَةُ وَ هُمْ يَنْظُرُونَ

ولى [آنان در آن سه روز هم كه مهلت داشتند باز] از فرمان پروردگارشان سرپيچى كردند، پس صاعقه مرگبار آنان را فراگرفت در حالى كه آنان با ترس و حيرت به آن‌] مى‌نگريستند.

فَمَا اسْتَطاعُوا مِنْ قِيامٍ وَ ما كانُوا مُنْتَصِرِينَ

پس [با آمدن عذاب و به سبب اينكه هيچ مهلتى نيافتند] نه قدرت برخاستن از جاى خود را داشتند و نه دادخواهى كردند.

وَ قَوْمَ نُوحٍ مِنْ قَبْلُ إِنَّهُمْ كانُوا قَوْماً فاسِقِينَ

و قوم نوح را پيش از اين [هلاك كرديم‌]؛ زيرا آنان همواره مردمى نافرمان بودند.

وَ السَّماءَ بَنَيْناها بِأَيْدٍ وَ إِنَّا لَمُوسِعُونَ

و آسمان را به قدرت ونيرو بنا كرديم و ما گستراننده‌ايم.

وَ الْأَرْضَ فَرَشْناها فَنِعْمَ الْماهِدُونَ

و زمين را گسترديم و چه نيكو گستراننده‌اى هستيم.

وَ مِنْ كُلِّ شَيْءٍ خَلَقْنا زَوْجَيْنِ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ

واز هر چيزى جفت آفريديم باشد كه متذكر [اين حقايق كه نشانه‌هايى بر قدرت، حكمت و ربوبيت خداست‌] شويد.

فَفِرُّوا إِلَي اللَّهِ إِنِّي لَكُمْ مِنْهُ نَذِيرٌ مُبِينٌ

پس به سوى خدا بگريزيد [كه‌] بى‌ترديد من از سوى او بيم دهنده‌اى روشنگرم.

وَ لا تَجْعَلُوا مَعَ اللَّهِ إِلهاً آخَرَ إِنِّي لَكُمْ مِنْهُ نَذِيرٌ مُبِينٌ

و با خدا معبودى ديگر قرار ندهيد، يقينا من از سوى او بيم‌دهنده‌اى آشكارم.

كَذٰلِكَ ما أَتَي الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ مِنْ رَسُولٍ إِلَّا قالُوا ساحِرٌ أَوْ مَجْنُونٌ

همچنين هيچ پيامبرى بر كسانى كه پيش از اينان بودند نيامد مگر اينكه گفتند: جادوگر يا ديوانه است!

أَ تَواصَوْا بِهِ بَلْ هُمْ قَوْمٌ طاغُونَ

آيا [اين اقوام‌] يكديگر را به اين گونه داورى [ناحق درباره پيامبرشان‌] سفارش كرده بودند؟! [نه‌] بلكه همه آنان گروهى ياغى و سركش بودند [و اين ياوه‌گويى‌ها محصول سركشى و ياغى‌گرى آنان بود.]

فَتَوَلَّ عَنْهُمْ فَما أَنْتَ بِمَلُومٍ

بنابراين از اين سبك مغزان باطل‌گو روى برگردان [كه تو اتمام حجت كردى‌] و شايسته سرزنش نيستى؛

وَ ذَكِّرْ فَإِنَّ الذِّكْريٰ تَنْفَعُ الْمُؤْمِنِينَ

و پند ده؛ زيرا پند به مؤمنان سود مى‌دهد؛

وَ ما خَلَقْتُ الْجِنَّ وَ الْإِنْسَ إِلَّا لِيَعْبُدُونِ

و جن و انس را جز براى اينكه مرا بپرستند نيافريديم؛

ما أُرِيدُ مِنْهُمْ مِنْ رِزْقٍ وَ ما أُرِيدُ أَنْ يُطْعِمُونِ

از آنان هيچ رزقى نمى‌خواهم، و نمى‌خواهم كه مرا طعام دهند.

إِنَّ اللَّهَ هُوَ الرَّزَّاقُ ذُو الْقُوَّةِ الْمَتِينُ

بى‌ترديد خدا خود روزى‌دهنده و صاحب قدرت استوار است.

فَإِنَّ لِلَّذِينَ ظَلَمُوا ذَنُوباً مِثْلَ ذَنُوبِ أَصْحابِهِمْ فَلا يَسْتَعْجِلُونِ

پس براى كسانى [از قوم تو] كه ستم ورزيدند، سهمى از عذاب است مانند سهم هم‌مسلكانشان از امت هاى پيشين، بنابراين شتاب در آمدن آن را نخواهند.

فَوَيْلٌ لِلَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ يَوْمِهِمُ الَّذِي يُوعَدُونَ

پس واى بر كسانى كه كافر شدند از آن روزشان كه به آن وعده داده مى‌شوند.