بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ نٓ وَ ٱلۡقَلَمِ وَ مَا يَسۡطُرُونَ

به نام خدا كه رحمتش بى‌اندازه است‌ و مهربانى‌اش هميشگى؛ ن، سوگند به قلم و آنچه مى‌نويسند،

مَآ أَنتَ بِنِعۡمَةِ رَبِّكَ بِمَجۡنُونٖ

كه به سبب نعمت و رحمت پروردگارت [كه نبوت، دانش و بصيرت است‌] تو مجنون نيستى؛

وَ إِنَّ لَكَ لَأَجۡرًا غَيۡرَ مَمۡنُونٖ

و بى‌ترديد براى تو پاداشى دايم و هميشگى است؛

وَ إِنَّكَ لَعَلَىٰ خُلُقٍ عَظِيمٖ

و يقينا تو بر ملكات و سجاياى اخلاقى عظيمى قرار دارى.

فَسَتُبۡصِرُ وَ يُبۡصِرُونَ

پس به زودى مى‌بينى و [منكران هم‌] مى‌بينند،

بِأَييِّكُمُ ٱلۡمَفۡتُونُ

كه كدام يك از شما دچار جنون‌اند؛

إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعۡلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِيلِهِۦ وَ هُوَ أَعۡلَمُ بِٱلۡمُهۡتَدِينَ

بى‌ترديد پروردگارت بهتر مى‌داند چه كسى از راه او گمراه شده، و هم او به راه‌يافتگان داناتر است.

فَلَا تُطِعِ ٱلۡمُكَذِّبِينَ

از تكديب‌كنندگان [قرآن و نبوت‌] فرمان مبر.

وَدُّواْ لَوۡ تُدۡهِنُ فَيُدۡهِنُونَ

دوست دارند نرمى كنى تا نرمى كنند،

وَ لَا تُطِعۡ كُلَّ حَلَّافٖ مَّهِينٍ

و از هر سوگند خورده زبون و فرومايه فرمان مبر،

هَمَّازٖ مَّشَّآءِۢ بِنَمِيمٖ

آنكه بسيار عيب‌جوست، و براى سخن‌چينى در رفت و آمد است،

مَّنَّاعٖ لِّلۡخَيۡرِ مُعۡتَدٍ أَثِيمٍ

به شدت بازدارنده [مردم‌] از كار خير و متجاوز و گنهكار است.

عُتُلِّۢ بَعۡدَ ذَٰلِكَ زَنِيمٍ

گذشته از اين‌ها كينه‌توز و بى‌اصل و نسب است،

أَن كَانَ ذَا مَالٖ وَ بَنِينَ

[سركشى و ياغى‌گرى‌اش‌] براى آن [است‌] كه داراى ثروت و فرزندان فراوان است.

إِذَا تُتۡلَىٰ عَلَيۡهِ ءَايَٰتُنَا قَالَ أَسَٰطِيرُ ٱلۡأَوَّلِينَ

هنگامى كه آيات ما را بر او مى‌خوانند، گويد: افسانه‌هاى پيشينيان است!

سَنَسِمُهُۥ عَلَى ٱلۡخُرۡطُومِ

به زودى بر بينى [پر باد و خرطوم مانند] ش داغ رسوايى و خوارى مى‌نهيم.

إِنَّا بَلَوۡنَٰهُمۡ كَمَا بَلَوۡنَآ أَصۡحَٰبَ ٱلۡجَنَّةِ إِذۡ أَقۡسَمُواْ لَيَصۡرِمُنَّهَا مُصۡبِحِينَ

بى‌ترديد ما آنان را [كه در مكه بودند] آزموديم همان گونه كه صاحبان آن باغ را [در منطقه يمن‌] آزموديم، هنگامى كه سوگند خوردند كه صبحگاهان حتما ميوه‌هاى باغ را بچينند،

وَ لَا يَسۡتَثۡنُونَ

و چيزى از آن را [براى تهيدستان و نيازمندان‌] استثنا نكردند.

فَطَافَ عَلَيۡهَا طَآئِفٞ مِّن رَّبِّكَ وَ هُمۡ نَآئِمُونَ

پس در حالى كه صاحبان باغ در خواب بودند، بلايى فراگير از سوى پروردگارت آن باغ را فرا گرفت.

فَأَصۡبَحَتۡ كَٱلصَّرِيمِ

پس [آن باغ‌] به صورت شبى تاريك درآمد [و جز خاكستر چيزى در آن ديده نمى‌شد!]

فَتَنَادَوۡاْ مُصۡبِحِينَ

وهنگام صبح يكديگر را آوازدادند،

أَنِ ٱغۡدُواْ عَلَىٰ حَرۡثِكُمۡ إِن كُنتُمۡ صَٰرِمِينَ

كه اگر قصد چيدن ميوه داريد بامدادان به سوى كشتزار و باغتان حركت كنيد؛

فَٱنطَلَقُواْ وَ هُمۡ يَتَخَٰفَتُونَ

پس به راه افتادند در حالى كه آهسته به هم مى‌گفتند:

أَن لَّا يَدۡخُلَنَّهَا ٱلۡيَوۡمَ عَلَيۡكُم مِّسۡكِينٞ

امروز نبايد نيازمندى در اين باغ بر شما وارد شود،

وَ غَدَوۡاْ عَلَىٰ حَرۡدٖ قَٰدِرِينَ

و بامدادان به قصد اينكه تهيدستان را محروم گذارند به سوى باغ روان شدند.

فَلَمَّا رَأَوۡهَا قَالُوٓاْ إِنَّا لَضَآلُّونَ

پس چون [به باغ رسيدند و آن را نابود] ديدند، گفتند: يقينا ما گمراه بوده‌ايم [كه چنان تصميم خلاف حقى درباره مستمندان و تهيدستان گرفتيم.]

بَلۡ نَحۡنُ مَحۡرُومُونَ

بلكه ما [از لطف خدا هم‌] محروميم.

قَالَ أَوۡسَطُهُمۡ أَلَمۡ أَقُل لَّكُمۡ لَوۡلَا تُسَبِّحُونَ

عاقل‌ترينشان گفت: آيا به شما نگفتم كه چرا خدا را [به پاك بودن از هر عيب و نقصى‌] ياد نمى‌كنيد [و چرا او را از انتقام گرفتن درمانده مى‌دانيد؟!]

قَالُواْ سُبۡحَٰنَ رَبِّنَآ إِنَّا كُنَّا ظَٰلِمِينَ

گفتند: پروردگارا! تو را به پاكى مى‌ستاييم، مسلما ما ستمكار بوده‌ايم.

فَأَقۡبَلَ بَعۡضُهُمۡ عَلَىٰ بَعۡضٖ يَتَلَٰوَمُونَ

پس به يكديگر رو كرده به سرزنش و ملامت هم پرداختند.

قَالُواْ يَٰوَيۡلَنَآ إِنَّا كُنَّا طَٰغِينَ

گفتند: واى بر ما كه طغيان گر بوده‌ايم.

عَسَىٰ رَبُّنَآ أَن يُبۡدِلَنَا خَيۡرٗا مِّنۡهَآ إِنَّآ إِلَىٰ رَبِّنَا رَٰغِبُونَ

اميد است پروردگارمان بهتر از آن را به ما عوض دهد چون ما [از هر چيزى دل بريديم و] به پروردگارمان راغب و علاقه‌منديم.

كَذَٰلِكَ ٱلۡعَذَابُ وَ لَعَذَابُ ٱلۡأٓخِرَةِ أَكۡبَرُ لَوۡ كَانُواْ يَعۡلَمُونَ

چنين است عذاب [دنيا] و عذاب آخرت اگر معرفت و آگاهى داشتند بزرگ تر است.

إِنَّ لِلۡمُتَّقِينَ عِندَ رَبِّهِمۡ جَنَّٰتِ ٱلنَّعِيمِ

بى‌ترديد براى پرهيزكاران نزد پروردگارشان بهشت‌هاى پرنعمت است.

أَفَنَجۡعَلُ ٱلۡمُسۡلِمِينَ كَٱلۡمُجۡرِمِينَ

آيا ما تسليم شدگان [به فرمان‌ها و احكام خود] را چون مجرمان قرار مى‌دهيم؟

مَا لَكُمۡ كَيۡفَ تَحۡكُمُونَ

شما را چه شده؟ چگونه داورى مى‌كنيد؟!

أَمۡ لَكُمۡ كِتَٰبٞ فِيهِ تَدۡرُسُونَ

آيا شما را كتابى [آسمانى از نزد خدا] است كه در آن مى‌خوانيد

إِنَّ لَكُمۡ فِيهِ لَمَا تَخَيَّرُونَ

كه در آن جهان هر چه را شما بخواهيد و انتخاب كنيد براى شما خواهد بود؟!

أَمۡ لَكُمۡ أَيۡمَٰنٌ عَلَيۡنَا بَٰلِغَةٌ إِلَىٰ يَوۡمِ ٱلۡقِيَٰمَةِ إِنَّ لَكُمۡ لَمَا تَحۡكُمُونَ

يا شما را بر ما تا روز قيامت پيمان و سوگند استوارى است كه هر چه را به سود خود حكم كنيد ويژه شماست؟!

سَلۡهُمۡ أَيُّهُم بِذَٰلِكَ زَعِيمٌ

از آنان بپرس كدامشان ضامن آن ادعاست [كه مسلمان و مجرم يكسانند؟!!]

أَمۡ لَهُمۡ شُرَكَآءُ فَلۡيَأۡتُواْ بِشُرَكَآئِهِمۡ إِن كَانُواْ صَٰدِقِينَ

يا شريكانى [در ربوبيت خدا] دارند [كه از آنان نزد خدا شفاعت كنند كه در اجر و ثواب با مسلمانان يكسان شوند؟] پس اگر راستگويند، شريكانشان را [به ميدان‌] آورند.

يَوۡمَ يُكۡشَفُ عَن سَاقٖ وَ يُدۡعَوۡنَ إِلَى ٱلسُّجُودِ فَلَا يَسۡتَطِيعُونَ

[ياد كن‌] روزى را كه كار بر آنان به شدت سخت و دشوار شود، [و آن روز كه جاى هيچ تكليف و عبادتى نيست به عنوان سرزنش و ملامت‌] به سجده كردن دعوت شوند، ولى در خود قدرت و استطاعت [سجده كردن‌] نيابند!

خَٰشِعَةً أَبۡصَٰرُهُمۡ تَرۡهَقُهُمۡ ذِلَّةٞ وَ قَدۡ كَانُواْ يُدۡعَوۡنَ إِلَى ٱلسُّجُودِ وَ هُمۡ سَٰلِمُونَ

ديدگانشان از شرم و حيا فرو افتاده، خوارى و ذلت آنان را فرا گيرد و اينان [در دنيا] به سجده [بر خدا] دعوت مى‌شدند در حالى كه تندرست بودند [ولى از فرمان خدا متكبرانه روى مى‌گرداندند.]

فَذَرۡنِي وَ مَن يُكَذِّبُ بِهَٰذَا ٱلۡحَدِيثِ سَنَسۡتَدۡرِجُهُم مِّنۡ حَيۡثُ لَا يَعۡلَمُونَ

پس مرا با كسانى كه اين قرآن را انكار مى‌كنند واگذار، به زودى ما آنان را به تدريج از آن جا كه نمى‌دانند [به سوى عذاب‌] مى‌كشانيم؛

وَ أُمۡلِي لَهُمۡ إِنَّ كَيۡدِي مَتِينٌ

و [البته‌] آنان را مهلت مى‌دهيم [تا گناهشان را در حال بى‌خبرى به نهايت برسانند]، بى‌ترديد نقشه و تدبير من استوار است.

أَمۡ تَسۡ‍َٔلُهُمۡ أَجۡرٗا فَهُم مِّن مَّغۡرَمٖ مُّثۡقَلُونَ

[اينكه دعوتت را نمى‌پذيرند] مگر از آنان در برابر ابلاغ رسالت پاداشى مى‌طلبى كه از خسارت و زيانش سنگين بارند؟

أَمۡ عِندَهُمُ ٱلۡغَيۡبُ فَهُمۡ يَكۡتُبُونَ

يا غيب نزد آنان است و آنان از روى آن‌] مى‌نويسند [و خود با تكيه بر آن به ادعاهاى خود يقين مى‌كنند و به ديگران هم خبر مى‌دهند؟]

فَٱصۡبِرۡ لِحُكۡمِ رَبِّكَ وَ لَا تَكُن كَصَاحِبِ ٱلۡحُوتِ إِذۡ نَادَىٰ وَ هُوَ مَكۡظُومٞ

پس در برابر حكم و قضاى پروردگارت [كه هلاك كردن اين طاغيان از راه تدريج است‌] شكيبا باش و مانند صاحب ماهى [يونس‌] مباش [كه شتاب در آمدن عذاب را براى قومش خواست و به اين علت در شكم ماهى محبوس شد] و در آن حال با دلى مالامال از اندوه خدا را ندا داد.

لَّوۡلَآ أَن تَدَٰرَكَهُۥ نِعۡمَةٞ مِّن رَّبِّهِۦ لَنُبِذَ بِٱلۡعَرَآءِ وَ هُوَ مَذۡمُومٞ

اگر رحمت و لطفى از سوى پروردگارش او را در نيافته بود، يقينا نكوهش شده به صحرايى بى‌آب و گياه افكنده مى‌شد.

فَٱجۡتَبَٰهُ رَبُّهُۥ فَجَعَلَهُۥ مِنَ ٱلصَّٰلِحِينَ

پس پروردگارش او را برگزيد و از شايستگان قرار داد

وَ إِن يَكَادُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ لَيُزۡلِقُونَكَ بِأَبۡصَٰرِهِمۡ لَمَّا سَمِعُواْ ٱلذِّكۡرَ وَ يَقُولُونَ إِنَّهُۥ لَمَجۡنُونٞ

و كافران چون قرآن را شنيدند، نزديك بود تو را با چشمانشان بلغزانند [و از پاى درآورند] و مى‌گويند: بى‌ترديد او ديوانه است!

وَ مَا هُوَ إِلَّا ذِكۡرٞ لِّلۡعَٰلَمِينَ

در حالى كه قرآن جز مايه تذكر و پند براى جهانيان نيست.