بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ وَ ٱلنَّجۡمِ إِذَا هَوَىٰ

به نام خداى رحمان و رحيم.؛ سوگند به اجرام آسمانى هنگامى كه غروب مى‌كنند.

مَا ضَلَّ صَاحِبُكُمۡ وَ مَا غَوَىٰ

كه هرگز همنشين و دوست شما (محمد) نه عمدا از صراط مستقيم منحرف شده، و نه به خطا.

وَ مَا يَنطِقُ عَنِ ٱلۡهَوَىٰٓ

و هرگز از روى هوى و هوس سخن نمى‌گويد.

إِنۡ هُوَ إِلَّا وَحۡيٞ يُوحَىٰ

آنچه مى‌گويد به جز وحيى كه به وى مى‌شود نمى‌باشد.

عَلَّمَهُۥ شَدِيدُ ٱلۡقُوَىٰ

اسرارى است كه جبرئيل شديد القوى به وى آموخته است.

ذُو مِرَّةٖ فَٱسۡتَوَىٰ

كسى كه به خاطر رأى و عقل كاملش بر چنين مقامى رسيده.

وَ هُوَ بِٱلۡأُفُقِ ٱلۡأَعۡلَىٰ

و در بلندترين افق جاى گرفته.

ثُمَّ دَنَا فَتَدَلَّىٰ

و در عين بلندى رتبه‌اش به خدا نزديك و نزديك‌تر شده.

فَكَانَ قَابَ قَوۡسَيۡنِ أَوۡ أَدۡنَىٰ

او رسول را آن قدر بالا برد كه بيش از دو كمان و يا كمتر فاصله نماند.

فَأَوۡحَىٰٓ إِلَىٰ عَبۡدِهِۦ مَآ أَوۡحَىٰ

در آنجا بود كه جبرئيل به بنده خدا وحى كرد آنچه را كه كرد.

مَا كَذَبَ ٱلۡفُؤَادُ مَا رَأَىٰٓ

قلب پيامبر آنچه كه ديده بود صادق بود.

أَفَتُمَٰرُونَهُۥ عَلَىٰ مَا يَرَىٰ

با اينكه خدا بر صدق او شهادت مى‌دهد شما مشركين مى‌خواهيد با اصرار خود او را در آنچه ديده در شك بيندازيد؟!.

وَ لَقَدۡ رَءَاهُ نَزۡلَةً أُخۡرَىٰ

با اين كه او را يك بار ديگر ديده بود.

عِندَ سِدۡرَةِ ٱلۡمُنتَهَىٰ

نزد سدره منتهى.

عِندَهَا جَنَّةُ ٱلۡمَأۡوَىٰٓ

كه جنت الماوى آنجاست.

إِذۡ يَغۡشَى ٱلسِّدۡرَةَ مَا يَغۡشَىٰ

و هنگامى ديده بود كه آنچه بر سدره احاطه داشت آن را پوشانده بود.

مَا زَاغَ ٱلۡبَصَرُ وَ مَا طَغَىٰ

چشم او نه به كجى گراييده بود، و نه در ديدن طغيان كرده بود، (تا در نتيجه چيزى را ديده باشد كه حقيقت نداشته باشد).

لَقَدۡ رَأَىٰ مِنۡ ءَايَٰتِ رَبِّهِ ٱلۡكُبۡرَىٰٓ

و چطور ممكن است چشم او دچار كژبينى و طغيان شده باشد با اينكه آيات چندى از آيات كبراى پروردگارش را ديده بود.

أَفَرَءَيۡتُمُ ٱللَّٰتَ وَ ٱلۡعُزَّىٰ

و با اينكه دعوت او حق و نبوتش صدق است آيا هنوز هم معتقديد كه لات و عزى.

وَ مَنَوٰةَ ٱلثَّالِثَةَ ٱلۡأُخۡرَىٰٓ

و سومى يعنى منات (به گمان شما دختران خدايند).

أَلَكُمُ ٱلذَّكَرُ وَ لَهُ ٱلۡأُنثَىٰ

آيا پسران مال شما و براى خدا دختران است؟.

تِلۡكَ إِذٗا قِسۡمَةٞ ضِيزَىٰٓ

چه تقسيم جائرانه و غير عادلانه‌اى.

إِنۡ هِيَ إِلَّآ أَسۡمَآءٞ سَمَّيۡتُمُوهَآ أَنتُمۡ وَ ءَابَآؤُكُم مَّآ أَنزَلَ ٱللَّهُ بِهَا مِن سُلۡطَٰنٍ إِن يَتَّبِعُونَ إِلَّا ٱلظَّنَّ وَ مَا تَهۡوَى ٱلۡأَنفُسُ وَ لَقَدۡ جَآءَهُم مِّن رَّبِّهِمُ ٱلۡهُدَىٰٓ

اين بت‌ها هيچ حقيقتى به جز اين ندارند كه نام‌هايى از طرف شما و پدرانتان بر آنها نهاده شده، و خداى تعالى هيچ مدركى بر الوهيت آنها نازل نكرده، اى پيامبر اينان به جز خيال و پندارى دلخواه را پيروى نمى‌كنند. با اينكه از ناحيه پروردگارشان هدايت برايشان آمده.

أَمۡ لِلۡإِنسَٰنِ مَا تَمَنَّىٰ

راستى انسانها چنين قدرتى دارند كه هر چه را آرزو كنند به صرف آرزو مالك شوند؟.

فَلِلَّهِ ٱلۡأٓخِرَةُ وَ ٱلۡأُولَىٰ

نه، دنيا و آخرت تنها ملك خدا است.

وَ كَم مِّن مَّلَكٖ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ لَا تُغۡنِي شَفَٰعَتُهُمۡ شَيۡ‍ًٔا إِلَّا مِنۢ بَعۡدِ أَن يَأۡذَنَ ٱللَّهُ لِمَن يَشَآءُ وَ يَرۡضَىٰٓ

و چه بسيار فرشته در آسمان كه شفاعتشان هيچ دردى را دوا نمى‌كند، مگر بعد از آنكه خدا اذن دهد، و براى هر كس كه بخواهد و بپسندد اجازه دهد.

إِنَّ ٱلَّذِينَ لَا يُؤۡمِنُونَ بِٱلۡأٓخِرَةِ لَيُسَمُّونَ ٱلۡمَلَٰٓئِكَةَ تَسۡمِيَةَ ٱلۡأُنثَىٰ

كسانى كه به آخرت ايمان نمى‌آورند براى ملائكه نامهاى زنان مى‌گذارند و آنان را زن مى‌پندارند.

وَ مَا لَهُم بِهِۦ مِنۡ عِلۡمٍ إِن يَتَّبِعُونَ إِلَّا ٱلظَّنَّ وَ إِنَّ ٱلظَّنَّ لَا يُغۡنِي مِنَ ٱلۡحَقِّ شَيۡ‍ٔٗا

با اينكه هيچ دليلى علمى بر گفته خود ندارند، و جز خيال و گمان دنبال نمى‌كنند، در حالى كه خيال و گمان هيچ دردى را دوا ننموده، در تشخيص حق جاى علم را نمى‌گيرد.

فَأَعۡرِضۡ عَن مَّن تَوَلَّىٰ عَن ذِكۡرِنَا وَ لَمۡ يُرِدۡ إِلَّا ٱلۡحَيَوٰةَ ٱلدُّنۡيَا

پس تو اى پيامبر از هر كسى كه از ياد ما روگردان است و جز زندگى دنيا نمى‌خواهد روى بگردان

ذَٰلِكَ مَبۡلَغُهُم مِّنَ ٱلۡعِلۡمِ إِنَّ رَبَّكَ هُوَ أَعۡلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبِيلِهِۦ وَ هُوَ أَعۡلَمُ بِمَنِ ٱهۡتَدَىٰ

علمشان تا همين جا كارگر است، و تحقيقا پروردگار تو بهتر مى‌داند كه چه كسى از راه او گمراه شده، و چه كسى راه يافته است.

وَ لِلَّهِ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَ مَا فِي ٱلۡأَرۡضِ لِيَجۡزِيَ ٱلَّذِينَ أَسَٰٓـُٔواْ بِمَا عَمِلُواْ وَ يَجۡزِيَ ٱلَّذِينَ أَحۡسَنُواْ بِٱلۡحُسۡنَى

و براى خدا است آنچه در آسمانها و آنچه در زمين هست (آن وقت چگونه ممكن است حال اين دو طايفه را نداند، و اينكه گفتيم از آنان روى بگردان براى اين بود كه) تا خدا آنهايى را كه با اعمال خود بدى كردند، و آنهايى را كه با نيكى‌هاى خود نيكى نمودند، جزا بدهد.

ٱلَّذِينَ يَجۡتَنِبُونَ كَبَٰٓئِرَ ٱلۡإِثۡمِ وَ ٱلۡفَوَٰحِشَ إِلَّا ٱللَّمَمَ إِنَّ رَبَّكَ وَٰسِعُ ٱلۡمَغۡفِرَةِ هُوَ أَعۡلَمُ بِكُمۡ إِذۡ أَنشَأَكُم مِّنَ ٱلۡأَرۡضِ وَ إِذۡ أَنتُمۡ أَجِنَّةٞ فِي بُطُونِ أُمَّهَٰتِكُمۡ فَلَا تُزَكُّوٓاْ أَنفُسَكُمۡ هُوَ أَعۡلَمُ بِمَنِ ٱتَّقَىٰٓ

و اما كسانى كه از گناهان كبيره و خيلى زشت پروا كرده‌اند، و گناهانى كوچك مرتكب شده‌اند، پروردگار تو مغفرتى وسيع دارد، او به وضع شما آگاه است، چه آن زمانى كه شما را از زمين پديد مى‌آورد، و چه آن زمانى كه در شكم مادرانتان چنين بوديد، پس بيهوده خويشتن را نستاييد كه او بهتر مى‌داند چه كسى با تقوا است.

أَفَرَءَيۡتَ ٱلَّذِي تَوَلَّىٰ

آيا آن كس را كه از انفاق روى‌گردان شد مشاهده كردى؟.

وَ أَعۡطَىٰ قَلِيلٗا وَ أَكۡدَىٰٓ

مختصرى انفاق كرد و (به خاطر گفتار رفيقش كه گفت اگر ترك انفاق كردى گناهت به گردن‌ من) ترك انفاق نمود.

أَعِندَهُۥ عِلۡمُ ٱلۡغَيۡبِ فَهُوَ يَرَىٰٓ

آيا او علم غيب دارد و مى‌داند (كه رفيقش گناهش را گردن مى‌گيرد).

أَمۡ لَمۡ يُنَبَّأۡ بِمَا فِي صُحُفِ مُوسَىٰ

يا از آن سفارش‌ها كه در تورات در باره دادن حق شده با خبر نشده؟.

وَ إِبۡرَٰهِيمَ ٱلَّذِي وَفَّىٰٓ

و در صحف ابراهيمى كه حق را به حد تمام ادا كرد.

أَلَّا تَزِرُ وَازِرَةٞ وِزۡرَ أُخۡرَىٰ

و نمى‌داند كه هيچ گنهكارى گناه ديگرى را تحمل نمى‌كند، و به گردن نمى‌گيرد؟.

وَ أَن لَّيۡسَ لِلۡإِنسَٰنِ إِلَّا مَا سَعَىٰ

و اينكه انسان به جز كار و تلاشش سرمايه‌اى ندارد؟.

وَ أَنَّ سَعۡيَهُۥ سَوۡفَ يُرَىٰ

و اينكه نزد وى سعى خود را خواهد ديد؟.

ثُمَّ يُجۡزَىٰهُ ٱلۡجَزَآءَ ٱلۡأَوۡفَىٰ

و سپس جزاى آن به كاملترين وجهش داده مى‌شود.

وَ أَنَّ إِلَىٰ رَبِّكَ ٱلۡمُنتَهَىٰ

و اينكه انتهاى سيرشان به سوى پروردگار تو است.

وَ أَنَّهُۥ هُوَ أَضۡحَكَ وَ أَبۡكَىٰ

و اينكه او است كه اسباب خنديدن و گريستن را فراهم كرده.

وَ أَنَّهُۥ هُوَ أَمَاتَ وَ أَحۡيَا

و اينكه او است كه مى‌ميراند و زنده مى‌كند.

وَ أَنَّهُۥ خَلَقَ ٱلزَّوۡجَيۡنِ ٱلذَّكَرَ وَ ٱلۡأُنثَىٰ

و اينكه او است كه جفت نر و ماده را آفريده.

مِن نُّطۡفَةٍ إِذَا تُمۡنَىٰ

از نطفه‌اى كه در رحم ريخته مى‌شود.

وَ أَنَّ عَلَيۡهِ ٱلنَّشۡأَةَ ٱلۡأُخۡرَىٰ

و اينكه بر خداست كه نشاه آخرت را پديد آورد.

وَ أَنَّهُۥ هُوَ أَغۡنَىٰ وَ أَقۡنَىٰ

و اينكه خود او است كه با اموال منقول و غير منقول بندگان خود را بى‌نياز مى‌كند.

وَ أَنَّهُۥ هُوَ رَبُّ ٱلشِّعۡرَىٰ

و اينكه او رب" كوكب شعرى" است كه بعضى آن را رب خود مى‌پندارند.

وَ أَنَّهُۥٓ أَهۡلَكَ عَادًا ٱلۡأُولَىٰ

و اينكه او نسل پيشين عاد را هلاك كرد.

وَ ثَمُودَاْ فَمَآ أَبۡقَىٰ

و ثمود را كه حتى يك نفر از ايشان باقى نگذاشت.

وَ قَوۡمَ نُوحٖ مِّن قَبۡلُ إِنَّهُمۡ كَانُواْ هُمۡ أَظۡلَمَ وَ أَطۡغَىٰ

و قوم نوح را كه قبل از آنان، و ستمكارتر و ياغى‌تر از آنان بودند.

وَ ٱلۡمُؤۡتَفِكَةَ أَهۡوَىٰ

و شهرهاى قوم لوط را كه زير و رو كرد و از عذاب آنچه متوجه آنان ساخت.

فَغَشَّىٰهَا مَا غَشَّىٰ

از هر سو احاطه‌شان كرد.

فَبِأَيِّ ءَالَآءِ رَبِّكَ تَتَمَارَىٰ

پس ديگر در كدام يك از نعمت‌هاى پروردگارت مى‌توانى ترديد كنى.

هَٰذَا نَذِيرٞ مِّنَ ٱلنُّذُرِ ٱلۡأُولَىٰٓ

اين پيامبر، بيم‌رسانى است از سنخ بيم رسانان گذشته.

أَزِفَتِ ٱلۡأٓزِفَةُ

قيامت نزديك شد.

لَيۡسَ لَهَا مِن دُونِ ٱللَّهِ كَاشِفَةٌ

و براى آن به غير از خدا پرده بردارى نيست.

أَفَمِنۡ هَٰذَا ٱلۡحَدِيثِ تَعۡجَبُونَ

آيا از اين مطالب تعجب مى‌كنيد؟.

وَ تَضۡحَكُونَ وَ لَا تَبۡكُونَ

و مى‌خنديد و گريه نمى‌كنيد؟.

وَ أَنتُمۡ سَٰمِدُونَ

و هم چنان سرگرم بازى خود هستيد؟.

فَٱسۡجُدُواْ لِلَّهِ وَ ٱعۡبُدُواْ

پس براى خدا سجده كنيد و به عبادت او بپردازيد.