بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ إِذا وَقَعَتِ الْواقِعَةُ

به نام خداى رحمان و رحيم.؛ وقتى قيامت واقع شود (مؤمنين رستگار، و كفار زيانكار مى‌شوند).

لَيْسَ لِوَقْعَتِها كاذِبَةٌ

وقوع قيامت دروغ نيست.

خافِضَةٌ رافِعَةٌ

اين واقعه تمامى روابط و معيارها را زير و رو مى‌كند.

إِذا رُجَّتِ الْأَرْضُ رَجًّا

و با زلزله‌اى واقع مى‌شود كه زمين را به شدت تكان مى‌دهد.

وَ بُسَّتِ الْجِبالُ بَسًّا

به طورى كه كوه‌ها چون آرد خرد شوند.

فَكانَتْ هَباءً مُنْبَثًّا

و سپس به صورت غبارى در فضا پراكنده گردند.

وَ كُنْتُمْ أَزْواجاً ثَلاثَةً

و شما در آن روز سه طايفه خواهيد بود.

فَأَصْحابُ الْمَيْمَنَةِ ما أَصْحابُ الْمَيْمَنَةِ

اول" اصحاب ميمنه" و تو چه مى‌دانى كه اصحاب ميمنه چه شان عظيمى دارند.

وَ أَصْحابُ الْمَشْئَمَةِ ما أَصْحابُ الْمَشْئَمَةِ

دوم" اصحاب مشئمه" (شامت و نحوست) و تو چه مى‌دانى اصحاب مشئمه چه شقاوتى عظيم‌ دارند.

وَ السَّابِقُونَ السَّابِقُونَ

سوم آنهايى كه در دنيا به سوى خيرات و در آخرت به سوى مغفرت و رحمت سبقت مى‌گيرند.

أُولئِكَ الْمُقَرَّبُونَ

سابقين همان مقربين درگاه خدايند.

فِي جَنَّاتِ النَّعِيمِ

در باغهاى پر نعمت بهشت جاى دارند.

ثُلَّةٌ مِنَ الْأَوَّلِينَ

اين طايفه در گذشتگان بيشتر هستند.

وَ قَلِيلٌ مِنَ الْآخِرِينَ

و در آيندگان كمتر.

عَليٰ سُرُرٍ مَوْضُونَةٍ

اينان بر تختهايى به هم پيوسته قرار دارند.

مُتَّكِئِينَ عَلَيْها مُتَقابِلِينَ

رو به روى هم تكيه مى‌زنند.

يَطُوفُ عَلَيْهِمْ وِلْدانٌ مُخَلَّدُونَ

و غلامانى بهشتى پروانه‌وار به خدمتشان مى‌پردازند.

بِأَكْوابٍ وَ أَبارِيقَ وَ كَأْسٍ مِنْ مَعِينٍ

با ظرفهايى چون تنگ و آفتابه، و قدح شراب معين مى‌آورند.

لا يُصَدَّعُونَ عَنْها وَ لا يُنْزِفُونَ

شرابى كه نه سر درد مى‌آورد و نه عقلشان را زايل مى‌سازد.

وَ فاكِهَةٍ مِمَّا يَتَخَيَّرُونَ

و از ميوه‌ها هر چه اختيار كنند.

وَ لَحْمِ طَيْرٍ مِمَّا يَشْتَهُونَ

و از گوشت مرغ از هر نوع كه اشتها كنند.

وَ حُورٌ عِينٌ

و حور العين‌هايى (دارند).

كَأَمْثالِ اللُّؤْلُؤِ الْمَكْنُونِ

كه از شدت صفا چون لؤلؤ دست نخورده‌اند.

جَزاءً بِما كانُوا يَعْمَلُونَ

همه اينها پاداش كارهايى است كه همواره مى‌كردند.

لا يَسْمَعُونَ فِيها لَغْواً وَ لا تَأْثِيماً

در بهشت نه سخن بيهوده مى‌شنوند، و نه تهمت و گناه.

إِلَّا قِيلاً سَلاماً سَلاماً

هر چه هست سلام است و سخن سالم.

وَ أَصْحابُ الْيَمِينِ ما أَصْحابُ الْيَمِينِ

اما اصحاب يمين نامه اعمالشان به دست راستشان داده مى‌شود و وصفى ناگفتنى دارند.

فِي سِدْرٍ مَخْضُودٍ

در سايه سدرى بى‌خار.

وَ طَلْحٍ مَنْضُودٍ

و موزى كه ميوه‌هايش رويهم چيده شده.

وَ ظِلٍّ مَمْدُودٍ

و سايه‌اى گسترده و هميشگى.

وَ ماءٍ مَسْكُوبٍ

و آبشارى لا ينقطع.

وَ فاكِهَةٍ كَثِيرَةٍ

و ميوه‌هايى بسيار.

لا مَقْطُوعَةٍ وَ لا مَمْنُوعَةٍ

كه در هيچ فصلى قطع و در هيچ حالى ممنوع نمى‌شود.

وَ فُرُشٍ مَرْفُوعَةٍ

و جايگاهى بلند (و يا در جوار همسرانى بلند مرتبه) قرار دارند.

إِنَّا أَنْشَأْناهُنَّ إِنْشاءً

ما آنان را به وصفى ناگفتنى ايجاد كرديم.

فَجَعَلْناهُنَّ أَبْكاراً

و هميشه بكر قرارشان داديم.

عُرُباً أَتْراباً

و نيز شوهر دوست و هم سن شوهران.

لِأَصْحابِ الْيَمِينِ

اين سرنوشت مخصوص اصحاب يمين است.

ثُلَّةٌ مِنَ الْأَوَّلِينَ

كه هم در گذشتگان بسيارند.

وَ ثُلَّةٌ مِنَ الْآخِرِينَ

و هم در آيندگان.

وَ أَصْحابُ الشِّمالِ ما أَصْحابُ الشِّمالِ

و اما اصحاب شمال چه اصحاب شمالى؟ (نامه اعمالشان به نشانه جرم به دست چپشان داده مى‌شود).

فِي سَمُومٍ وَ حَمِيمٍ

كه در آتشى نافذ و آبى جوشان.

وَ ظِلٍّ مِنْ يَحْمُومٍ

و در سايه‌اى از دود سياه قرار دارند.

لا بارِدٍ وَ لا كَرِيمٍ

كه نه خنكى دارد، و نه سودى مى‌بخشد.

إِنَّهُمْ كانُوا قَبْلَ ذٰلِكَ مُتْرَفِينَ

چون ايشان قبل از اين در دنيا عياش و طاغى بودند.

وَ كانُوا يُصِرُّونَ عَلَي الْحِنْثِ الْعَظِيمِ

و بر شكستن سوگند محكم و عظيم، اصرار مى‌ورزيدند.

وَ كانُوا يَقُولُونَ أَ إِذا مِتْنا وَ كُنَّا تُراباً وَ عِظاماً أَ إِنَّا لَمَبْعُوثُونَ

و بارها مى‌گفتند آيا اگر بميريم و خاك و استخوان شويم دوباره زنده و مبعوث مى‌گرديم؟.

أَ وَ آباؤُنَا الْأَوَّلُونَ

آيا پدران گذشته ما نيز مبعوث مى‌شوند.

قُلْ إِنَّ الْأَوَّلِينَ وَ الْآخِرِينَ

بگو انسانهاى اولين و آخرين.

لَمَجْمُوعُونَ إِليٰ مِيقاتِ يَوْمٍ مَعْلُومٍ

به طور قطع براى اجتماع در ميقات روزى معلوم جمع خواهند شد.

ثُمَّ إِنَّكُمْ أَيُّهَا الضَّالُّونَ الْمُكَذِّبُونَ

آن گاه شما اى گمراهان تكذيب‌گر.

لَآكِلُونَ مِنْ شَجَرٍ مِنْ زَقُّومٍ

از درختى از زقوم خواهيد خورد.

فَمالِئُونَ مِنْهَا الْبُطُونَ

و شكم‌ها را از آن پر خواهيد ساخت.

فَشارِبُونَ عَلَيْهِ مِنَ الْحَمِيمِ

و آن گاه از آب جوشان متعفن روى آن خواهيد نوشيد.

فَشارِبُونَ شُرْبَ الْهِيمِ

پس از آن باز هم خواهيد نوشيد، آن چنان كه شتر هيماء و دچار بيمارى استسقاء مى‌نوشد، و رفع عطش مى‌كند.

هٰذا نُزُلُهُمْ يَوْمَ الدِّينِ

تازه همه اينها پذيرايى ابتدايى ورودشان به قيامت است.

نَحْنُ خَلَقْناكُمْ فَلَوْلا تُصَدِّقُونَ

ما شما را آفريده‌ايم، پس چرا تصديق نمى‌كنيد.

أَ فَرَأَيْتُمْ ما تُمْنُونَ

به من خبر دهيد آيا نطفه‌اى كه در رحمها مى‌ريزيد.

أَ أَنْتُمْ تَخْلُقُونَهُ أَمْ نَحْنُ الْخالِقُونَ

آيا شما آن را مى‌آفرينيد و يا ما خالق آنيم؟.

نَحْنُ قَدَّرْنا بَيْنَكُمُ الْمَوْتَ وَ ما نَحْنُ بِمَسْبُوقِينَ

اين ماييم كه مرگ را بين شما مقرر كرده‌ايم، و كسى نيست كه از تقدير ما سبقت بگيرد.

عَليٰ أَنْ نُبَدِّلَ أَمْثالَكُمْ وَ نُنْشِئَكُمْ فِي ما لا تَعْلَمُونَ

ما بر اين اساس مقدر كرده‌ايم كه جماعتى مثل شما جايگزين شما شوند، و شما را به خلقتى ديگر كه از آن خبر نداريد ايجاد كنيم.

وَ لَقَدْ عَلِمْتُمُ النَّشْأَةَ الْأُوليٰ فَلَوْلا تَذَكَّرُونَ

و شما با اينكه نشاه نخستين را ديديد، چرا متذكر نمى‌شويد؟!.

أَ فَرَأَيْتُمْ ما تَحْرُثُونَ

آيا هيچ در باره آنچه كشت مى‌كنيد انديشيده‌ايد؟.

أَ أَنْتُمْ تَزْرَعُونَهُ أَمْ نَحْنُ الزَّارِعُونَ

آيا شما آن را مى‌رويانيد، و يا روياننده‌اش ماييم؟.

لَوْ نَشاءُ لَجَعَلْناهُ حُطاماً فَظَلْتُمْ تَفَكَّهُونَ

و اگر بخواهيم مى‌توانيم آن را بوته خشكى كنيم، و شما از شدت حادثه تعجب كنيد.

إِنَّا لَمُغْرَمُونَ

(و به يكديگر بگوييد) در خسارت سنگينى قرار گرفتيم.

بَلْ نَحْنُ مَحْرُومُونَ

بلكه به كلى از رزق محروم شديم.

أَ فَرَأَيْتُمُ الْماءَ الَّذِي تَشْرَبُونَ

آيا در باره اين آب (تصفيه شده و شيرين آسمانى) كه مى‌نوشيد انديشيده‌ايد؟.

أَ أَنْتُمْ أَنْزَلْتُمُوهُ مِنَ الْمُزْنِ أَمْ نَحْنُ الْمُنْزِلُونَ

شما آن را از تصفيه خانه ابر نازل كرديد، و يا نازل‌كننده‌اش ماييم؟.

لَوْ نَشاءُ جَعَلْناهُ أُجاجاً فَلَوْلا تَشْكُرُونَ

و اگر مى‌خواستيم (مانند قبل از تصفيه و همانند آب درياها) تلخ و شورش مى‌كرديم، پس چرا هنوز هم شكر نمى‌گزاريد.

أَ فَرَأَيْتُمُ النَّارَ الَّتِي تُورُونَ

آيا در باره آتشى كه مى‌افروزيد فكر كرده‌ايد؟.

أَ أَنْتُمْ أَنْشَأْتُمْ شَجَرَتَها أَمْ نَحْنُ الْمُنْشِئُونَ

آيا درختش را كه بعدا هيزم شد شما ايجاد كرديد، و يا پديد آورنده‌اش ما بوديم؟.

نَحْنُ جَعَلْناها تَذْكِرَةً وَ مَتاعاً لِلْمُقْوِينَ

ما آن را مايه تذكر و وسيله زندگى شما مردم تهى‌دست بى‌كس قرار داديم.

فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّكَ الْعَظِيمِ

پس به نام پروردگار عظيمت تسبيح كن.

فَلا أُقْسِمُ بِمَواقِعِ النُّجُومِ

مطلب آن قدر روشن است كه حاجت نيست به اينكه به سقوط ستارگان سوگند ياد كنيم.

وَ إِنَّهُ لَقَسَمٌ لَوْ تَعْلَمُونَ عَظِيمٌ

(ولى ياد مى‌كنيم) و اين سوگند اگر بدانيد بسيار عظيم است.

إِنَّهُ لَقُرْآنٌ كَرِيمٌ

كه اين قرآنى است ارجمند.

فِي كِتابٍ مَكْنُونٍ

(كه قبلا) در كتابى پنهان از بشر بود.

لا يَمَسُّهُ إِلَّا الْمُطَهَّرُونَ

كه جز پاكان كسى از آن آگاه نيست.

تَنْزِيلٌ مِنْ رَبِّ الْعالَمِينَ

تنزيلى از ناحيه رب العالمين است.

أَ فَبِهٰذَا الْحَدِيثِ أَنْتُمْ مُدْهِنُونَ

آيا هنوز هم به اين امر مهم بى‌اعتنايى و سهل‌انگارى مى‌كنيد؟.

وَ تَجْعَلُونَ رِزْقَكُمْ أَنَّكُمْ تُكَذِّبُونَ

و بهره خود را در تكذيب آن قرار مى‌دهيد.

فَلَوْلا إِذا بَلَغَتِ الْحُلْقُومَ

پس چرا وقتى جان يكى از شما به حلقوم مى‌رسد (توانايى بازگرداندن آن را نداريد؟).

وَ أَنْتُمْ حِينَئِذٍ تَنْظُرُونَ

و در آن هنگام همه تماشا مى‌كنيد كه او دارد از دستتان مى‌رود (و كارى از دستتان ساخته نيست).

وَ نَحْنُ أَقْرَبُ إِلَيْهِ مِنْكُمْ وَ لٰكِنْ لا تُبْصِرُونَ

در حالى كه ما از شما به او نزديك‌تريم، ولى شما نمى‌بينيد.

فَلَوْلا إِنْ كُنْتُمْ غَيْرَ مَدِينِينَ

پس چرا اگر روز جزايى نداريد.

تَرْجِعُونَها إِنْ كُنْتُمْ صادِقِينَ

جان او را بر نمى‌گردانيد اگر راست مى‌گوييد؟.

فَأَمَّا إِنْ كانَ مِنَ الْمُقَرَّبِينَ

(پس بدانيد كه روز جزايى داريد، و شما مردم در آن روز هم سه طايفه هستيد. مقربين و اصحاب يمين و مكذبين)، اگر آنكه جانش به حلقوم رسيده از مقربين باشد.

فَرَوْحٌ وَ رَيْحانٌ وَ جَنَّةُ نَعِيمٍ

راحتى و رزق و جنت نعيم دارد.

وَ أَمَّا إِنْ كانَ مِنْ أَصْحابِ الْيَمِينِ

و اما اگر از اصحاب يمين باشد.

فَسَلامٌ لَكَ مِنْ أَصْحابِ الْيَمِينِ

اى پيامبر! در آن روز به تو سلام خواهد كرد.

وَ أَمَّا إِنْ كانَ مِنَ الْمُكَذِّبِينَ الضَّالِّينَ

و اما اگر از تكذيب‌گران و گمراهان باشد.

فَنُزُلٌ مِنْ حَمِيمٍ

پذيرايى وى از آب جوشان.

وَ تَصْلِيَةُ جَحِيمٍ

و حرارت آتش خواهد بود.

إِنَّ هٰذا لَهُوَ حَقُّ الْيَقِينِ

به درستى كه اين همان حق اليقين است.

فَسَبِّحْ بِاسْمِ رَبِّكَ الْعَظِيمِ

پس به نام پروردگار عظيمت تسبيح گوى.