سوره فاطر
بِسْمِ اللَّهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِيمِ الْحَمْدُ لِلَّهِ فاطِرِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ جاعِلِ الْمَلائِكَةِ رُسُلاً أُولِي أَجْنِحَةٍ مَثْنيٰ وَ ثُلاثَ وَ رُباعَ يَزِيدُ فِي الْخَلْقِ ما يَشاءُ إِنَّ اللَّهَ عَليٰ كُلِّ شَيْءٍ قَدِيرٌ
1بنام خداى رحمان رحيم؛ سپاس خدا را، كه آفريننده آسمانها و زمين و به وجود آورنده ملائكه است كه داراى بالهاى دو تا دو تا، سه تا سه تا، و چهار تا چهار تا هستند در خلقت آنچه بخواهد زياد مىكند كه خدا بر هر چيز تواناست.
ما يَفْتَحِ اللَّهُ لِلنَّاسِ مِنْ رَحْمَةٍ فَلا مُمْسِكَ لَها وَ ما يُمْسِكْ فَلا مُرْسِلَ لَهُ مِنْ بَعْدِهِ وَ هُوَ الْعَزِيزُ الْحَكِيمُ
2خدا آنچه از رحمت براى مردم بگشايد، مانع شونده ندارد و آنچه مانع شود، رها كنندهاى جز او نخواهد داشت، او توانا و حكيم است.
يا أَيُّهَا النَّاسُ اذْكُرُوا نِعْمَتَ اللَّهِ عَلَيْكُمْ هَلْ مِنْ خالِقٍ غَيْرُ اللَّهِ يَرْزُقُكُمْ مِنَ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ لا إِلهَ إِلَّا هُوَ فَأَنّيٰ تُؤْفَكُونَ
3اى مردم ياد آوريد نعمت خدا را، آيا خالقى جز خدا هست كه از آسمان و زمين به شما روزى مىدهد؟ جز او معبودى نيست پس به كجا بر مىگرديد؟!!
وَ إِنْ يُكَذِّبُوكَ فَقَدْ كُذِّبَتْ رُسُلٌ مِنْ قَبْلِكَ وَ إِلَي اللَّهِ تُرْجَعُ الْأُمُورُ
4پيامبر: اگر تو را تكذيب مىكنند (باكى نيست) كه پيامبرانى پيش از تو نيز تكذيب شدهاند، كارها به خدا بر مىگردد.
يا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ فَلا تَغُرَّنَّكُمُ الْحَياةُ الدُّنْيا وَ لا يَغُرَّنَّكُمْ بِاللَّهِ الْغَرُورُ
5اى مردم: وعده خدا حق است زندگى دنيا فريبتان ندهد، فريبكار شما را به خدا جرى نكند.
إِنَّ الشَّيْطانَ لَكُمْ عَدُوٌّ فَاتَّخِذُوهُ عَدُوًّا إِنَّما يَدْعُوا حِزْبَهُ لِيَكُونُوا مِنْ أَصْحابِ السَّعِيرِ
6شيطان دشمن شماست، او را دشمن بدانيد، جز اين نيست كه او حزب خودش را مىخواند تا اهل آتش باشند.
الَّذِينَ كَفَرُوا لَهُمْ عَذابٌ شَدِيدٌ وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَهُمْ مَغْفِرَةٌ وَ أَجْرٌ كَبِيرٌ
7كسانى كه كفر آوردهاند، آنها راست عذابى سخت و كسانى كه ايمان آورده و عمل صالح انجام دادهاند، آمرزش و پاداش بزرگ مال آنهاست.
أَ فَمَنْ زُيِّنَ لَهُ سُوءُ عَمَلِهِ فَرَآهُ حَسَناً فَإِنَّ اللَّهَ يُضِلُّ مَنْ يَشاءُ وَ يَهْدِي مَنْ يَشاءُ فَلا تَذْهَبْ نَفْسُكَ عَلَيْهِمْ حَسَراتٍ إِنَّ اللَّهَ عَلِيمٌ بِما يَصْنَعُونَ
8آيا آنكه عمل بدش براى او مزين شده و آن را خوب ديده (مانند كسى است كه چنين نيست؟) خدا هر كه را بخواهد گمراه مىكند و هر كه را بخواهد به سوى خود هدايت مىنمايد، وجود تو به علت اندوه بر آنان تلف نشود، خدا به آنچه مىكنند داناست.
وَ اللَّهُ الَّذِي أَرْسَلَ الرِّياحَ فَتُثِيرُ سَحاباً فَسُقْناهُ إِليٰ بَلَدٍ مَيِّتٍ فَأَحْيَيْنا بِهِ الْأَرْضَ بَعْدَ مَوْتِها كَذٰلِكَ النُّشُورُ
9خدا آنست كه: بادها را مىفرستد، بادها ابر را حركت مىدهند، ابر را به سوى ديار مرده سوق مىدهيم و با آن، زمين مرده را زنده مىكنيم، برخاستن از قبرها چنين است.
مَنْ كانَ يُرِيدُ الْعِزَّةَ فَلِلَّهِ الْعِزَّةُ جَمِيعاً إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ وَ الْعَمَلُ الصَّالِحُ يَرْفَعُهُ وَ الَّذِينَ يَمْكُرُونَ السَّيِّئاتِ لَهُمْ عَذابٌ شَدِيدٌ وَ مَكْرُ أُولئِكَ هُوَ يَبُورُ
10هر كه عزت بخواهد، همه عزت خاص خداست، كلمههاى پاك به سوى او بالا مىرود و عمل صالح آنها را بالا مىبرد، كسانى كه كارهاى بد انجام مىدهند، براى آنها عذاب شديدى هست، و مكرشان بىاثر مىشود.
وَ اللَّهُ خَلَقَكُمْ مِنْ تُرابٍ ثُمَّ مِنْ نُطْفَةٍ ثُمَّ جَعَلَكُمْ أَزْواجاً وَ ما تَحْمِلُ مِنْ أُنْثيٰ وَ لا تَضَعُ إِلَّا بِعِلْمِهِ وَ ما يُعَمَّرُ مِنْ مُعَمَّرٍ وَ لا يُنْقَصُ مِنْ عُمُرِهِ إِلَّا فِي كِتابٍ إِنَّ ذٰلِكَ عَلَي اللَّهِ يَسِيرٌ
11خدا شما را از خاكى آفريد، سپس از نطفهاى و سپس مؤنث و مذكرتان گردانيد. هيچ مؤنثى بار بر نمىدارد و نمىگذارد مگر با علم خدا، هيچ عمر كنندهاى عمر نمىكند و از عمر كسى ناقص نمىشود مگر آنكه در كتابى است اين بر خدا آسان است.
وَ ما يَسْتَوِي الْبَحْرانِ هٰذا عَذْبٌ فُراتٌ سائِغٌ شَرابُهُ وَ هٰذا مِلْحٌ أُجاجٌ وَ مِنْ كُلٍّ تَأْكُلُونَ لَحْماً طَرِيًّا وَ تَسْتَخْرِجُونَ حِلْيَةً تَلْبَسُونَها وَ تَرَي الْفُلْكَ فِيهِ مَواخِرَ لِتَبْتَغُوا مِنْ فَضْلِهِ وَ لَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ
12دو دريا مساوى نيستند، اين شيرين و گوارا و آبش نوشيدنى است و اين شور و تلخ است، از هر دو گوشت تازه مىخوريد و زيور خارج مىكنيد و مىپوشيد كشتيها را مىبينى كه در آن جارى هستند، تا از فضل خدا روزى بطلبيد و تا خدا را شكر كنيد.
يُولِجُ اللَّيْلَ فِي النَّهارِ وَ يُولِجُ النَّهارَ فِي اللَّيْلِ وَ سَخَّرَ الشَّمْسَ وَ الْقَمَرَ كُلٌّ يَجْرِي لِأَجَلٍ مُسَمًّي ذٰلِكُمُ اللَّهُ رَبُّكُمْ لَهُ الْمُلْكُ وَ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِهِ ما يَمْلِكُونَ مِنْ قِطْمِيرٍ
13شب را به روز و روز را به شب داخل مىكند آفتاب و ماه را مسخر كرده، همه براى مدتى روانند. آن خدا پروردگار شماست، حكومت خاص اوست آنان كه جز خدا مىخوانند مالك هيچ چيز نيستند.
إِنْ تَدْعُوهُمْ لا يَسْمَعُوا دُعاءَكُمْ وَ لَوْ سَمِعُوا مَا اسْتَجابُوا لَكُمْ وَ يَوْمَ الْقِيامَةِ يَكْفُرُونَ بِشِرْكِكُمْ وَ لا يُنَبِّئُكَ مِثْلُ خَبِيرٍ
14اگر آنها را بخوانيد، صداى شما را نمىشنوند و اگر مىشنيدند اجابت نمىكردند و روز قيامت به مشرك بودن شما كافر مىشوند، كسى مانند دانا به تو خبر نمىدهد.
يا أَيُّهَا النَّاسُ أَنْتُمُ الْفُقَراءُ إِلَي اللَّهِ وَ اللَّهُ هُوَ الْغَنِيُّ الْحَمِيدُ
15اى مردم شما به خدا محتاجيد، اما خدا بىنياز و پسنديده است.
إِنْ يَشَأْ يُذْهِبْكُمْ وَ يَأْتِ بِخَلْقٍ جَدِيدٍ
16اگر بخواهد شما را مىبرد و مخلوق جديدى مىآورد.
وَ ما ذٰلِكَ عَلَي اللَّهِ بِعَزِيزٍ
17اينكار بر خدا دشوار نيست.
وَ لا تَزِرُ وازِرَةٌ وِزْرَ أُخْريٰ وَ إِنْ تَدْعُ مُثْقَلَةٌ إِليٰ حِمْلِها لا يُحْمَلْ مِنْهُ شَيْءٌ وَ لَوْ كانَ ذا قُرْبيٰ إِنَّما تُنْذِرُ الَّذِينَ يَخْشَوْنَ رَبَّهُمْ بِالْغَيْبِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ مَنْ تَزَكَّيٰ فَإِنَّما يَتَزَكَّيٰ لِنَفْسِهِ وَ إِلَي اللَّهِ الْمَصِيرُ
18هيچ نفس گناهكارى، گناه ديگرى را به عهده نمىگيرد و اگر گناهكارى، ديگرى را به حمل بار گناهش بخواند. چيزى از آن برداشته نمىشود هر چند كه دعوت شده، از اقربا باشد، تو فقط كسانى را مىترسانى كه در غيب از پروردگارشان مىترسند و نماز را به پا مىدارند، هر كه پاك شود به نفع خويش بوده و برگشت به سوى خداست.
وَ ما يَسْتَوِي الْأَعْميٰ وَ الْبَصِيرُ
19كور و بينا با هم برابر نمىشوند.
وَ لَا الظُّلُماتُ وَ لَا النُّورُ
20و نه ظلمتها و نور.
وَ لَا الظِّلُّ وَ لَا الْحَرُورُ
21و نه سايه و هواى گرم.
وَ ما يَسْتَوِي الْأَحْياءُ وَ لَا الْأَمْواتُ إِنَّ اللَّهَ يُسْمِعُ مَنْ يَشاءُ وَ ما أَنْتَ بِمُسْمِعٍ مَنْ فِي الْقُبُورِ
22و برابر نمىشود زندگان و مردگان، خدا هر كه را بخواهد شنوا مىكند، تو كسانى را كه در قبور هستند شنوا نتوانى كرد.
إِنْ أَنْتَ إِلَّا نَذِيرٌ
23تو فقط انذار كنندهاى.
إِنَّا أَرْسَلْناكَ بِالْحَقِّ بَشِيراً وَ نَذِيراً وَ إِنْ مِنْ أُمَّةٍ إِلَّا خَلا فِيها نَذِيرٌ
24ما تو را به حق بشير و نذير فرستادهايم، هيچ امتى نيست مگر اينكه در آن انذار كنندهاى گذشته است.
وَ إِنْ يُكَذِّبُوكَ فَقَدْ كَذَّبَ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ جاءَتْهُمْ رُسُلُهُمْ بِالْبَيِّناتِ وَ بِالزُّبُرِ وَ بِالْكِتابِ الْمُنِيرِ
25اگر تو را تكذيب كنند، پيشينيان نيز تكذيب كردهاند، پيامبران آنها بر ايشان معجزه و حكمت و كتاب روشنگر آوردند.
ثُمَّ أَخَذْتُ الَّذِينَ كَفَرُوا فَكَيْفَ كانَ نَكِيرِ
26سپس كافران را به عذاب گرفتم (ديدى) عذاب من چگونه بود؟!
أَ لَمْ تَرَ أَنَّ اللَّهَ أَنْزَلَ مِنَ السَّماءِ ماءً فَأَخْرَجْنا بِهِ ثَمَراتٍ مُخْتَلِفاً أَلْوانُها وَ مِنَ الْجِبالِ جُدَدٌ بِيضٌ وَ حُمْرٌ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُها وَ غَرابِيبُ سُودٌ
27آيا ندانستهاى كه خدا از آسمان آب (مباركى) نازل كرد، با آن آب ميوههايى بيرون آورديم كه رنگهاى آنها مختلف است، و از كوهها قطعههايى آفريديم كه سفيد و سرخ به الوان مختلفند و سياه تند.
وَ مِنَ النَّاسِ وَ الدَّوَابِّ وَ الْأَنْعامِ مُخْتَلِفٌ أَلْوانُهُ كَذٰلِكَ إِنَّما يَخْشَي اللَّهَ مِنْ عِبادِهِ الْعُلَماءُ إِنَّ اللَّهَ عَزِيزٌ غَفُورٌ
28و از انسانها و جنبندهها و چهارپايان نيز به رنگهاى مختلف (آفريديم) از خدا فقط بندگان دانايش مىترسند، خدا توانا و آمرزنده است.
إِنَّ الَّذِينَ يَتْلُونَ كِتابَ اللَّهِ وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ أَنْفَقُوا مِمَّا رَزَقْناهُمْ سِرًّا وَ عَلانِيَةً يَرْجُونَ تِجارَةً لَنْ تَبُورَ
29كسانى كه كتاب خدا را تلاوت مىكنند و نماز را اقامه مىنمايند و از آنچه روزيشان دادهايم نهان و آشكار انفاق مىكنند، تجارتى را مىدارند كه كساد ندارد.
لِيُوَفِّيَهُمْ أُجُورَهُمْ وَ يَزِيدَهُمْ مِنْ فَضْلِهِ إِنَّهُ غَفُورٌ شَكُورٌ
30تا خدا پاداششان را به طور كامل بدهد، و از اكرام خويش بيافزايد كه او آمرزنده و پاداش دهنده است.
وَ الَّذِي أَوْحَيْنا إِلَيْكَ مِنَ الْكِتابِ هُوَ الْحَقُّ مُصَدِّقاً لِما بَيْنَ يَدَيْهِ إِنَّ اللَّهَ بِعِبادِهِ لَخَبِيرٌ بَصِيرٌ
31آنچه از كتاب به تو وحى كردهايم، حق است و تصديق كننده كتابهاى پيشين مىباشد خدا دانا و بيناست.
ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْكِتابَ الَّذِينَ اصْطَفَيْنا مِنْ عِبادِنا فَمِنْهُمْ ظالِمٌ لِنَفْسِهِ وَ مِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ وَ مِنْهُمْ سابِقٌ بِالْخَيْراتِ بِإِذْنِ اللَّهِ ذٰلِكَ هُوَ الْفَضْلُ الْكَبِيرُ
32سپس كتاب را به منتخبين از بندگان خويش ارث گذاشتيم، بعضى از آنها به نفس خويش ظالمند و بعضى ميانه رو و بعضى سابق بخيرات به اذن خدا، آنست فضل بزرگ.
جَنَّاتُ عَدْنٍ يَدْخُلُونَها يُحَلَّوْنَ فِيها مِنْ أَساوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ لُؤْلُؤاً وَ لِباسُهُمْ فِيها حَرِيرٌ
33(براى آنهاست) بهشتهاى خلود كه داخل مىشوند، در آن با دستبندهايى از طلاى بخصوص و مرواريد، زينت شوند، لباسشان نازك است.
وَ قالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي أَذْهَبَ عَنَّا الْحَزَنَ إِنَّ رَبَّنا لَغَفُورٌ شَكُورٌ
34گويند حمد خدا را كه اندوه را از ما برد پروردگار ما آمرزنده و پاداش دهنده است.
الَّذِي أَحَلَّنا دارَ الْمُقامَةِ مِنْ فَضْلِهِ لا يَمَسُّنا فِيها نَصَبٌ وَ لا يَمَسُّنا فِيها لُغُوبٌ
35خدايى كه ما را از فضل خويش در خانه جاودانى داخل كرده كه در آن نه رنجى به ما مىرسد و نه خستگى.
وَ الَّذِينَ كَفَرُوا لَهُمْ نارُ جَهَنَّمَ لا يُقْضيٰ عَلَيْهِمْ فَيَمُوتُوا وَ لا يُخَفَّفُ عَنْهُمْ مِنْ عَذابِها كَذٰلِكَ نَجْزِي كُلَّ كَفُورٍ
36آنان كه كافر شدهاند، آتش جهنم خاص آنهاست. حكم نمىشود تا بميرند و از عذابش چيزى كم نمىشود. همه كفر پيشگان را اين چنين عذاب مىكنيم.
وَ هُمْ يَصْطَرِخُونَ فِيها رَبَّنا أَخْرِجْنا نَعْمَلْ صالِحاً غَيْرَ الَّذِي كُنَّا نَعْمَلُ أَ وَ لَمْ نُعَمِّرْكُمْ ما يَتَذَكَّرُ فِيهِ مَنْ تَذَكَّرَ وَ جاءَكُمُ النَّذِيرُ فَذُوقُوا فَما لِلظَّالِمِينَ مِنْ نَصِيرٍ
37آنها در آتش ضجه مىكشند: پروردگارا ما را خارج كن. تا عمل خوب كنيم غير از آنچه مىكرديم. آيا شما را زندگى نداديم به قدرى كه اهل پند در آن پند مىگرفت؟ به شما انذار كننده آمده پس بچشيد، ظالمان را يارى نيست.
إِنَّ اللَّهَ عالِمُ غَيْبِ السَّماواتِ وَ الْأَرْضِ إِنَّهُ عَلِيمٌ بِذاتِ الصُّدُورِ
38خدا داناى نهان آسمانها و زمين است او به مكنونات سينهها آگاه است.
هُوَ الَّذِي جَعَلَكُمْ خَلائِفَ فِي الْأَرْضِ فَمَنْ كَفَرَ فَعَلَيْهِ كُفْرُهُ وَ لا يَزِيدُ الْكافِرِينَ كُفْرُهُمْ عِنْدَ رَبِّهِمْ إِلَّا مَقْتاً وَ لا يَزِيدُ الْكافِرِينَ كُفْرُهُمْ إِلَّا خَساراً
39اوست كه شما را جانشينان زمين كرده است هر كس كافر شود، كفرش بر عليه اوست كافران را كفرشان جز غضب خداوند نيافزايد، كافران را كفرشان جز خسران نيافزايد.
قُلْ أَ رَأَيْتُمْ شُرَكاءَكُمُ الَّذِينَ تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ أَرُونِي ما ذا خَلَقُوا مِنَ الْأَرْضِ أَمْ لَهُمْ شِرْكٌ فِي السَّماواتِ أَمْ آتَيْناهُمْ كِتاباً فَهُمْ عَليٰ بَيِّنَةٍ مِنْهُ بَلْ إِنْ يَعِدُ الظَّالِمُونَ بَعْضُهُمْ بَعْضاً إِلَّا غُرُوراً
40بگو: خبر دهيد از معبودهايى كه جز خدا مىخوانيد، نشان دهيد چه چيز از زمين را آفريدهاند؟ يا آنها را در آسمانها شركتى است؟! يا به آنها كتابى دادهايم كه از آن دليلى بر شرك دارند؟! بلكه ظالمان بعضى بعضى را جز فريب وعده نمىدهند.
إِنَّ اللَّهَ يُمْسِكُ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ أَنْ تَزُولا وَ لَئِنْ زالَتا إِنْ أَمْسَكَهُما مِنْ أَحَدٍ مِنْ بَعْدِهِ إِنَّهُ كانَ حَلِيماً غَفُوراً
41خدا آسمانها و زمين را نگاه مىدارد از اينكه متلاشى شوند، و اگر مشرف به متلاشى شدن شوند جز خدا كسى نتواند نگاه دارد، خدا بردبار و آمرزنده است.
وَ أَقْسَمُوا بِاللَّهِ جَهْدَ أَيْمانِهِمْ لَئِنْ جاءَهُمْ نَذِيرٌ لَيَكُونُنَّ أَهْديٰ مِنْ إِحْدَي الْأُمَمِ فَلَمَّا جاءَهُمْ نَذِيرٌ ما زادَهُمْ إِلَّا نُفُوراً
42به خدا قسم خوردند، قسمى محكم، كه اگر براى آنها پيامبرى آيد، يكى از هدايت يافتهترين امتها مىشوند، پس چون پيامبرى به آنها آمد، جز نفرت بر آنها نيافزود.
اسْتِكْباراً فِي الْأَرْضِ وَ مَكْرَ السَّيِّئِ وَ لا يَحِيقُ الْمَكْرُ السَّيِّئُ إِلَّا بِأَهْلِهِ فَهَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا سُنَّتَ الْأَوَّلِينَ فَلَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَبْدِيلاً وَ لَنْ تَجِدَ لِسُنَّتِ اللَّهِ تَحْوِيلاً
43به علت استكبار و حيله بد، با آنكه حيله بد جز حيلهگر را احاطه نمىكند، آيا انتظار دارند مگر طريقه گذشتگان را؟ پس در طريقه خدا تغييرى نمىيابى و در طريقه خدا هرگز انتقالى نمىيابى.
أَ وَ لَمْ يَسِيرُوا فِي الْأَرْضِ فَيَنْظُرُوا كَيْفَ كانَ عاقِبَةُ الَّذِينَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ كانُوا أَشَدَّ مِنْهُمْ قُوَّةً وَ ما كانَ اللَّهُ لِيُعْجِزَهُ مِنْ شَيْءٍ فِي السَّماواتِ وَ لا فِي الْأَرْضِ إِنَّهُ كانَ عَلِيماً قَدِيراً
44آيا در زمين سفر نكردهاند تا بنگرند چگونه شد عاقبت آنان كه پيش از آنها بودند و از مكيان قويتر بودند، چيزى در آسمانها و زمين، خدا را عاجز نتواند كرد خدا دانا و تواناست.
وَ لَوْ يُؤاخِذُ اللَّهُ النَّاسَ بِما كَسَبُوا ما تَرَكَ عَليٰ ظَهْرِها مِنْ دَابَّةٍ وَ لٰكِنْ يُؤَخِّرُهُمْ إِليٰ أَجَلٍ مُسَمًّي فَإِذا جاءَ أَجَلُهُمْ فَإِنَّ اللَّهَ كانَ بِعِبادِهِ بَصِيراً
45اگر خدا مردم را در مقابل عملشان مؤاخذه مىكرد در روى زمين جنبندهاى نمىگذاشت ليكن آنها را تا رسيدن وقت معين به تأخير مىاندازد و چون اجلشان بيايد خدا به بندگان خويش بيناست.