سوره لقمان
بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ الٓمٓ
1بنام خداى رحمان رحيم؛ الف، لام، ميم.
تِلۡكَ ءَايَٰتُ ٱلۡكِتَٰبِ ٱلۡحَكِيمِ
2اين است آيات كتاب حكيم و مصلحتدار.
هُدٗى وَ رَحۡمَةٗ لِّلۡمُحۡسِنِينَ
3هدايت و رحمت است نيكوكاران را.
ٱلَّذِينَ يُقِيمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَ يُؤۡتُونَ ٱلزَّكَوٰةَ وَ هُم بِٱلۡأٓخِرَةِ هُمۡ يُوقِنُونَ
4كسانى كه نماز را بر پا مىدارند و زكاة را مىدهند و به آخرت ايمان مىآورند.
أُوْلَٰٓئِكَ عَلَىٰ هُدٗى مِّن رَّبِّهِمۡ وَ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ
5آنها از خدايشان بر هدايتند و آنهايند راستگاران.
وَ مِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَشۡتَرِي لَهۡوَ ٱلۡحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ بِغَيۡرِ عِلۡمٖ وَ يَتَّخِذَهَا هُزُوًا أُوْلَٰٓئِكَ لَهُمۡ عَذَابٞ مُّهِينٞ
6بعضى از مردم هست كه سخت باطل را مىخرد تا مردم را از راه خدا گمراه كند و آن را به سخره گيرد، آنها راست عذابى خوار كننده.
وَ إِذَا تُتۡلَىٰ عَلَيۡهِ ءَايَٰتُنَا وَلَّىٰ مُسۡتَكۡبِرٗا كَأَن لَّمۡ يَسۡمَعۡهَا كَأَنَّ فِيٓ أُذُنَيۡهِ وَقۡرٗا فَبَشِّرۡهُ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ
7و چون آيات ما بر او خوانده شود متكبرانه اعراض مىكند، گويى آنها را نشنيده است و گويى دو گوشش كر است او را به عذابى دردناك بشارت ده.
إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَهُمۡ جَنَّٰتُ ٱلنَّعِيمِ
8آنان كه ايمان آورده و اعمال شايسته كردهاند. جنات پر نعمت براى آنهاست.
خَٰلِدِينَ فِيهَا وَعۡدَ ٱللَّهِ حَقّٗا وَ هُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ
9هميشهاند در آن جنات وعده خدا حق است و فقط اوست توانا و مصلحتكار.
خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ بِغَيۡرِ عَمَدٖ تَرَوۡنَهَا وَ أَلۡقَىٰ فِي ٱلۡأَرۡضِ رَوَٰسِيَ أَن تَمِيدَ بِكُمۡ وَ بَثَّ فِيهَا مِن كُلِّ دَآبَّةٖ وَ أَنزَلۡنَا مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَنۢبَتۡنَا فِيهَا مِن كُلِّ زَوۡجٖ كَرِيمٍ
10آسمانها را بدون ستونهاى مرئى آفريد، در زمين كوههاى ثابت قرار داد مبادا كه شما را حركت دهد و در آن از هر جنبنده بگسترانيد و از آسمان آبى نازل كرديم و در آن از هر صفت خوشايند برويانديم.
هَٰذَا خَلۡقُ ٱللَّهِ فَأَرُونِي مَاذَا خَلَقَ ٱلَّذِينَ مِن دُونِهِۦ بَلِ ٱلظَّٰلِمُونَ فِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٖ
11اين است مخلوق خدا، نشان دهيد آنها كه جز خدايند، چه چيز آفريدهاند بلكه ظالمان در گمراهى آشكار هستند.
وَ لَقَدۡ ءَاتَيۡنَا لُقۡمَٰنَ ٱلۡحِكۡمَةَ أَنِ ٱشۡكُرۡ لِلَّهِ وَ مَن يَشۡكُرۡ فَإِنَّمَا يَشۡكُرُ لِنَفۡسِهِۦ وَ مَن كَفَرَ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَنِيٌّ حَمِيدٞ
12به لقمان بينش داديم كه خدا را شكر كند، هر كس شكر كند به نفع خويش مىكند و هر كه كفران نمايد خدا بى نياز و پسنديده است.
وَ إِذۡ قَالَ لُقۡمَٰنُ لِٱبۡنِهِۦ وَ هُوَ يَعِظُهُۥ يَٰبُنَيَّ لَا تُشۡرِكۡ بِٱللَّهِ إِنَّ ٱلشِّرۡكَ لَظُلۡمٌ عَظِيمٞ
13و چون لقمان به پسرش در حال موعظه گفت: اى پسر عزيزم به خدا شرك مياور كه شرك ظلم بزرگى است.
وَ وَصَّيۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ بِوَٰلِدَيۡهِ حَمَلَتۡهُ أُمُّهُۥ وَهۡنًا عَلَىٰ وَهۡنٖ وَ فِصَٰلُهُۥ فِي عَامَيۡنِ أَنِ ٱشۡكُرۡ لِي وَ لِوَٰلِدَيۡكَ إِلَيَّ ٱلۡمَصِيرُ
14به انسان درباره پدر و مادرش وصيت كرديم مادرش او را در ضعف بعد از ضعف حمل كرده، از شير بريدنش در دو سال است كه براى من و پدر و مادرت شكر كن برگشت به سوى من است.
وَ إِن جَٰهَدَاكَ عَلَىٰٓ أَن تُشۡرِكَ بِي مَا لَيۡسَ لَكَ بِهِۦ عِلۡمٞ فَلَا تُطِعۡهُمَا وَ صَاحِبۡهُمَا فِي ٱلدُّنۡيَا مَعۡرُوفٗا وَ ٱتَّبِعۡ سَبِيلَ مَنۡ أَنَابَ إِلَيَّ ثُمَّ إِلَيَّ مَرۡجِعُكُمۡ فَأُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
15اگر با اصرار از تو بخواهند كه بر من شريك قرار بدهى آنچه را كه علم به آن ندارى، اطاعتشان مكن، در امر دنيا با آن دو به نيكى رفتار كن پيروى كن از راه آنكه به سوى من برگشته است، برگشت شما بر من است از آنچه مىكنيد به شما خبر خواهم داد.
يَٰبُنَيَّ إِنَّهَآ إِن تَكُ مِثۡقَالَ حَبَّةٖ مِّنۡ خَرۡدَلٖ فَتَكُن فِي صَخۡرَةٍ أَوۡ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ أَوۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ يَأۡتِ بِهَا ٱللَّهُ إِنَّ ٱللَّهَ لَطِيفٌ خَبِيرٞ
16اى پسر عزيز اگر عمل انسان به قدر دانه خردل باشد در ميان سنگى باشد يا در آسمانها يا در زمين، خدا آن را مىآورد كه خدا لطيف و داناست.
يَٰبُنَيَّ أَقِمِ ٱلصَّلَوٰةَ وَ أۡمُرۡ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَ ٱنۡهَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ وَ ٱصۡبِرۡ عَلَىٰ مَآ أَصَابَكَ إِنَّ ذَٰلِكَ مِنۡ عَزۡمِ ٱلۡأُمُورِ
17اى پسر عزيزم: نماز را بپا دار امر به معروف و نهى از منكر كن، بر آنچه به تو مىرسد، خويشتن دار باش كه اينها از كارهاى جدى است.
وَ لَا تُصَعِّرۡ خَدَّكَ لِلنَّاسِ وَ لَا تَمۡشِ فِي ٱلۡأَرۡضِ مَرَحًا إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُحِبُّ كُلَّ مُخۡتَالٖ فَخُورٖ
18رخسارت را از مردم بر مگردان. در زمين به تكبر راه مرو كه خدا متكبر و افتخار كنندگان را دوست نمىدارد.
وَ ٱقۡصِدۡ فِي مَشۡيِكَ وَ ٱغۡضُضۡ مِن صَوۡتِكَ إِنَّ أَنكَرَ ٱلۡأَصۡوَٰتِ لَصَوۡتُ ٱلۡحَمِيرِ
19در راه رفتنت متوسط باش، صدايت را آرام كن، كه ناخوشايندترين صداها صداى الاغهاست.
أَلَمۡ تَرَوۡاْ أَنَّ ٱللَّهَ سَخَّرَ لَكُم مَّا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَ مَا فِي ٱلۡأَرۡضِ وَ أَسۡبَغَ عَلَيۡكُمۡ نِعَمَهُۥ ظَٰهِرَةٗ وَ بَاطِنَةٗ وَ مِنَ ٱلنَّاسِ مَن يُجَٰدِلُ فِي ٱللَّهِ بِغَيۡرِ عِلۡمٖ وَ لَا هُدٗى وَ لَا كِتَٰبٖ مُّنِيرٖ
20آيا ندانستهايد كه خدا آنچه در آسمانها و زمين هست براى شما رام كرده و نعمتهاى ظاهرى و باطنى خويش را براى شما فراوان فرموده است؟ بعضى از مردم در باره خدا مجادله مىكنند بى آنكه دليلى يا الهامى و يا كتاب روشنگرى داشته باشند.
وَ إِذَا قِيلَ لَهُمُ ٱتَّبِعُواْ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ قَالُواْ بَلۡ نَتَّبِعُ مَا وَجَدۡنَا عَلَيۡهِ ءَابَآءَنَآ أَ وَ لَوۡ كَانَ ٱلشَّيۡطَٰنُ يَدۡعُوهُمۡ إِلَىٰ عَذَابِ ٱلسَّعِيرِ
21و چون به آنها گفته شود: پيروى كنيد از آنچه خدا نازل كرده است گويند: بلكه پيروى مىكنيم از آنچه پدران خود را در آن يافتهايم، اگر و هر چند شيطان آنها را به عذاب آتش دعوت مىكند.
وَ مَن يُسۡلِمۡ وَجۡهَهُۥٓ إِلَى ٱللَّهِ وَ هُوَ مُحۡسِنٞ فَقَدِ ٱسۡتَمۡسَكَ بِٱلۡعُرۡوَةِ ٱلۡوُثۡقَىٰ وَ إِلَى ٱللَّهِ عَٰقِبَةُ ٱلۡأُمُورِ
22هر كه چهره خويش را تسليم خدا كند و نيكوكار باشد، حقا كه به دستگيره محكمى دست زده است، عاقبت كارها به سوى خداست،
وَ مَن كَفَرَ فَلَا يَحۡزُنكَ كُفۡرُهُۥٓ إِلَيۡنَا مَرۡجِعُهُمۡ فَنُنَبِّئُهُم بِمَا عَمِلُوٓاْ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ
23و هر كه كافر شود، كفر او تو را محزون نكند كه رجوع آنها به طرف ماست، از آنچه كردهاند اطلاعشان مىدهيم، خدا بمكنونات سينهها داناست.
نُمَتِّعُهُمۡ قَلِيلٗا ثُمَّ نَضۡطَرُّهُمۡ إِلَىٰ عَذَابٍ غَلِيظٖ
24اندكى متاعشان مىدهيم، سپس به عذابى سخت مجبورشان مىكنيم.
وَ لَئِن سَأَلۡتَهُم مَّنۡ خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَ ٱلۡأَرۡضَ لَيَقُولُنَّ ٱللَّهُ قُلِ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ بَلۡ أَكۡثَرُهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ
25اگر از آنها بپرسى آسمانها و زمين را كه آفريد؟ حتما و يقينا خواهند گفت: خدا بگو حمد خدا را، بلكه بيشترشان نمىدانند.
لِلَّهِ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَ ٱلۡأَرۡضِ إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡغَنِيُّ ٱلۡحَمِيدُ
26آنچه در آسمانها و زمين هست خاص خداست خدا فقط اوست بى نياز و پسنديده.
وَ لَوۡ أَنَّمَا فِي ٱلۡأَرۡضِ مِن شَجَرَةٍ أَقۡلَٰمٞ وَ ٱلۡبَحۡرُ يَمُدُّهُۥ مِنۢ بَعۡدِهِۦ سَبۡعَةُ أَبۡحُرٖ مَّا نَفِدَتۡ كَلِمَٰتُ ٱللَّهِ إِنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٞ
27اگر آنچه در زمين از درخت هست قلمها مىبود و دريا و بعد از آن هفت دريا به قلمها مدد مىكرد، كلمات خدا تمام نمىشد حقا كه خدا توانا و مصلحتكار است.
مَّا خَلۡقُكُمۡ وَ لَا بَعۡثُكُمۡ إِلَّا كَنَفۡسٖ وَٰحِدَةٍ إِنَّ ٱللَّهَ سَمِيعُۢ بَصِيرٌ
28آفرينش و بعثت شما نيست مگر مانند آفرينش و بعثت يك انسان، حقا كه خدا شنوا و داناست.
أَلَمۡ تَرَ أَنَّ ٱللَّهَ يُولِجُ ٱلَّيۡلَ فِي ٱلنَّهَارِ وَ يُولِجُ ٱلنَّهَارَ فِي ٱلَّيۡلِ وَ سَخَّرَ ٱلشَّمۡسَ وَ ٱلۡقَمَرَ كُلّٞ يَجۡرِيٓ إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمّٗى وَ أَنَّ ٱللَّهَ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِيرٞ
29آيا ندانستهاى كه خدا شب را به روز و روز را به شب داخل مىكند و آفتاب و ماه را مسخر كرده و همه تا مدتى معين جارى هستند و خدا به آنچه مىكنيد داناست؟
ذَٰلِكَ بِأَنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡحَقُّ وَ أَنَّ مَا يَدۡعُونَ مِن دُونِهِ ٱلۡبَٰطِلُ وَ أَنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡعَلِيُّ ٱلۡكَبِيرُ
30اين براى آنست كه خدا فقط اوست حق و آنچه جز او مىخوانند باطل است و خدا فقط اوست برتر و بزرگ.
أَلَمۡ تَرَ أَنَّ ٱلۡفُلۡكَ تَجۡرِي فِي ٱلۡبَحۡرِ بِنِعۡمَتِ ٱللَّهِ لِيُرِيَكُم مِّنۡ ءَايَٰتِهِۦٓ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّكُلِّ صَبَّارٖ شَكُورٖ
31آيا ندانستهاى كه كشتيها در دريا با نعمت خدا جارى است تا بعضى از آيات خويش را نشانتان بدهد؟ در اينها آياتى است به هر صبار شكور.
وَ إِذَا غَشِيَهُم مَّوۡجٞ كَٱلظُّلَلِ دَعَوُاْ ٱللَّهَ مُخۡلِصِينَ لَهُ ٱلدِّينَ فَلَمَّا نَجَّىٰهُمۡ إِلَى ٱلۡبَرِّ فَمِنۡهُم مُّقۡتَصِدٞ وَ مَا يَجۡحَدُ بَِٔايَٰتِنَآ إِلَّا كُلُّ خَتَّارٖ كَفُورٖ
32و چون موجى مانند سايبانها آنها را بپوشاند خدا را با اخلاص بندگى مىخوانند و چون به سوى خشكى نجاتشان بدهد، بعضى از آنها مستقيمند، آيات ما را جز دغلها و كفار انكار نمىكنند.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ ٱتَّقُواْ رَبَّكُمۡ وَ ٱخۡشَوۡاْ يَوۡمٗا لَّا يَجۡزِي وَالِدٌ عَن وَلَدِهِۦ وَ لَا مَوۡلُودٌ هُوَ جَازٍ عَن وَالِدِهِۦ شَيًۡٔا إِنَّ وَعۡدَ ٱللَّهِ حَقّٞ فَلَا تَغُرَّنَّكُمُ ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَا وَ لَا يَغُرَّنَّكُم بِٱللَّهِ ٱلۡغَرُورُ
33اى مردم از پروردگار خويش بترسيد و بيم داشته باشيد از روزى كه پدرى از فرزندى كفايت نمىكند و فرزندى از پدرى هيچ چيز را كافى نيست، وعده خدا حق است، زندگى دنيا مغرورتان نكند. شيطان شما را به خدا جرى نسازد.
إِنَّ ٱللَّهَ عِندَهُۥ عِلۡمُ ٱلسَّاعَةِ وَ يُنَزِّلُ ٱلۡغَيۡثَ وَ يَعۡلَمُ مَا فِي ٱلۡأَرۡحَامِ وَ مَا تَدۡرِي نَفۡسٞ مَّاذَا تَكۡسِبُ غَدٗا وَ مَا تَدۡرِي نَفۡسُۢ بِأَيِّ أَرۡضٖ تَمُوتُ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرُۢ
34علم قيامت نزد خداست، او باران نازل مىكند و مىداند آنچه را كه در رحمهاست.