سوره لقمان
بِسۡمِ ٱللَّهِ ٱلرَّحۡمَٰنِ ٱلرَّحِيمِ الٓمٓ
1به نام خداى گسترده مهر مهرورز؛ الف، لام، ميم.
تِلۡكَ ءَايَٰتُ ٱلۡكِتَٰبِ ٱلۡحَكِيمِ
2آن آيات كتاب حكمتآميز است.
هُدٗى وَ رَحۡمَةٗ لِّلۡمُحۡسِنِينَ
3در حالى كه رهنمود و رحمتى براى نيكوكاران است؛
ٱلَّذِينَ يُقِيمُونَ ٱلصَّلَوٰةَ وَ يُؤۡتُونَ ٱلزَّكَوٰةَ وَ هُم بِٱلۡأٓخِرَةِ هُمۡ يُوقِنُونَ
4(همان) كسانى كه نماز را برپا مىدارند، و [ماليات] زكات را مىپردازند و آنان خود به آخرت يقين دارند.
أُوْلَٰٓئِكَ عَلَىٰ هُدٗى مِّن رَّبِّهِمۡ وَ أُوْلَٰٓئِكَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ
5آنان از راهنمايى پروردگارشان برخوردارند، و تنها آنان رستگارند.
وَ مِنَ ٱلنَّاسِ مَن يَشۡتَرِي لَهۡوَ ٱلۡحَدِيثِ لِيُضِلَّ عَن سَبِيلِ ٱللَّهِ بِغَيۡرِ عِلۡمٖ وَ يَتَّخِذَهَا هُزُوًا أُوْلَٰٓئِكَ لَهُمۡ عَذَابٞ مُّهِينٞ
6و از مردم كسى است كه سخن سرگرمكننده (و بيهوده) را مىخرد، تا بدون هيچ دانشى (مردم را) از راه خدا گمراه سازد و آن (آيات) را به ريشخند گيرد؛ آنان، عذابى خواركننده برايشان (آماده) است.
وَ إِذَا تُتۡلَىٰ عَلَيۡهِ ءَايَٰتُنَا وَلَّىٰ مُسۡتَكۡبِرٗا كَأَن لَّمۡ يَسۡمَعۡهَا كَأَنَّ فِيٓ أُذُنَيۡهِ وَقۡرٗا فَبَشِّرۡهُ بِعَذَابٍ أَلِيمٍ
7و هنگامى كه آيات ما بر او خوانده مىشود، مستكبرانه روى برمىتابد، گويا آن را نشنيده است؛ چنانكه گويى در گوشهايش سنگينى است؛ پس اورا به عذاب دردناكى مژده ده!
إِنَّ ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَ عَمِلُواْ ٱلصَّٰلِحَٰتِ لَهُمۡ جَنَّٰتُ ٱلنَّعِيمِ
8در حقيقت كسانى كه ايمان آورده و [كارهاى] شايسته انجامدادهاند، بوستانهاى پرنعمت (بهشت) براى آنهاست؛
خَٰلِدِينَ فِيهَا وَعۡدَ ٱللَّهِ حَقّٗا وَ هُوَ ٱلۡعَزِيزُ ٱلۡحَكِيمُ
9در حالى كه در آنجا ماندگارند؛ [اين] وعده حق خداست؛ و او شكستناپذير [و] فرزانه است.
خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ بِغَيۡرِ عَمَدٖ تَرَوۡنَهَا وَ أَلۡقَىٰ فِي ٱلۡأَرۡضِ رَوَٰسِيَ أَن تَمِيدَ بِكُمۡ وَ بَثَّ فِيهَا مِن كُلِّ دَآبَّةٖ وَ أَنزَلۡنَا مِنَ ٱلسَّمَآءِ مَآءٗ فَأَنۢبَتۡنَا فِيهَا مِن كُلِّ زَوۡجٖ كَرِيمٍ
10(خدا) آسمانها را بدون ستونهايى كه آنها را ببينيد آفريد، و در زمين [كوههاى] استوارى افكند، [مبادا] كه شما را بلرزاند، و از هر جنبندهاى در آن پراكنده كرد؛ و از آسمان آبى فرو فرستاديم، و (انواع گياهان) از هر جفت ارجمندى در آن (زمين) رويانديم.
هَٰذَا خَلۡقُ ٱللَّهِ فَأَرُونِي مَاذَا خَلَقَ ٱلَّذِينَ مِن دُونِهِۦ بَلِ ٱلظَّٰلِمُونَ فِي ضَلَٰلٖ مُّبِينٖ
11اين آفرينش خداست؛ پس به من بنمايانيد آن (معبود) ان كه غير اويند چه چيزى را آفريدهاند؟! بلكه ستمكاران در گمراهى آشكارند.
وَ لَقَدۡ ءَاتَيۡنَا لُقۡمَٰنَ ٱلۡحِكۡمَةَ أَنِ ٱشۡكُرۡ لِلَّهِ وَ مَن يَشۡكُرۡ فَإِنَّمَا يَشۡكُرُ لِنَفۡسِهِۦ وَ مَن كَفَرَ فَإِنَّ ٱللَّهَ غَنِيٌّ حَمِيدٞ
12و بيقين به لقمان فرزانگى داديم؛ (به او گفتيم:) كه سپاس خدا را به جاى آور؛ و هر كس سپاسگزارى كند، پس فقط به سود خودش سپاسگزارى مىكند؛ و هر كس ناسپاسى كند، پس (زيانى به خدا نمىرساند؛ چرا) كه خدا توانگرى ستوده است.
وَ إِذۡ قَالَ لُقۡمَٰنُ لِٱبۡنِهِۦ وَ هُوَ يَعِظُهُۥ يَٰبُنَيَّ لَا تُشۡرِكۡ بِٱللَّهِ إِنَّ ٱلشِّرۡكَ لَظُلۡمٌ عَظِيمٞ
13و (يادكن) هنگامى را كه لقمان به پسرش- در حالى كه وى پندش مىداد- گفت:« اى پسركم! به خدا شرك مورز؛ [چرا] كه مسلما شرك، ستمى بزرگ است. »
وَ وَصَّيۡنَا ٱلۡإِنسَٰنَ بِوَٰلِدَيۡهِ حَمَلَتۡهُ أُمُّهُۥ وَهۡنًا عَلَىٰ وَهۡنٖ وَ فِصَٰلُهُۥ فِي عَامَيۡنِ أَنِ ٱشۡكُرۡ لِي وَ لِوَٰلِدَيۡكَ إِلَيَّ ٱلۡمَصِيرُ
14و به انسان درباره پدر و مادرش سفارش كرديم- مادرش به او باردارشد، در حالى كه سستى بر سستى (مىافزود.) و از شير بازگرفتنش در دو سالگى بود- (و به او گفتيم:) كه براى من و پدر و مادرت سپاسگوى! كه فرجام (همه شما) فقط به سوى من است.
وَ إِن جَٰهَدَاكَ عَلَىٰٓ أَن تُشۡرِكَ بِي مَا لَيۡسَ لَكَ بِهِۦ عِلۡمٞ فَلَا تُطِعۡهُمَا وَ صَاحِبۡهُمَا فِي ٱلدُّنۡيَا مَعۡرُوفٗا وَ ٱتَّبِعۡ سَبِيلَ مَنۡ أَنَابَ إِلَيَّ ثُمَّ إِلَيَّ مَرۡجِعُكُمۡ فَأُنَبِّئُكُم بِمَا كُنتُمۡ تَعۡمَلُونَ
15و اگر آن دو، تلاش كنند براى اينكه تو چيزى را كه بدان هيچ دانشى ندارى، همتاى من قراردهى، پس از آن دو اطاعت مكن؛ و [لى] در دنيا با آن دو بطور پسنديده همنشينى كن؛ و از راه كسى كه به سوى من بازگشته، پيروى كن. سپس بازگشت شما فقط به سوى من است و شما را به آنچه همواره انجام مىداديد، خبر مىدهم.
يَٰبُنَيَّ إِنَّهَآ إِن تَكُ مِثۡقَالَ حَبَّةٖ مِّنۡ خَرۡدَلٖ فَتَكُن فِي صَخۡرَةٍ أَوۡ فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ أَوۡ فِي ٱلۡأَرۡضِ يَأۡتِ بِهَا ٱللَّهُ إِنَّ ٱللَّهَ لَطِيفٌ خَبِيرٞ
16(لقمان گفت:) اى پسركم! در حقيقت اگر آن (كردارتو) هموزن دانهاى از سپندان باشد، و در صخرهاى يا در آسمانها يا در زمين قرار گيرد، خدا آن را (براى حساب) مى آورد؛ [چرا] كه خدا لطيف آگاه است.
يَٰبُنَيَّ أَقِمِ ٱلصَّلَوٰةَ وَ أۡمُرۡ بِٱلۡمَعۡرُوفِ وَ ٱنۡهَ عَنِ ٱلۡمُنكَرِ وَ ٱصۡبِرۡ عَلَىٰ مَآ أَصَابَكَ إِنَّ ذَٰلِكَ مِنۡ عَزۡمِ ٱلۡأُمُورِ
17اى پسركم! نماز را برپا دار، و به [كار] پسنديده فرمانده و از [كار] ناپسند منعكن؛ و در برابر آنچه (از مشكلات) كه به تو مىرسد، شكيبا باش؛ كه اين [حاكى] از تصميم استوار (شما در) كارهاست.
وَ لَا تُصَعِّرۡ خَدَّكَ لِلنَّاسِ وَ لَا تَمۡشِ فِي ٱلۡأَرۡضِ مَرَحًا إِنَّ ٱللَّهَ لَا يُحِبُّ كُلَّ مُخۡتَالٖ فَخُورٖ
18و از مردم (با تكبر) رخ برمتاب؛ و در زمين با سرمستى و تكبر راه مرو، [چرا] كه خدا هيچ متكبر خيال پرداز فخر فروشى را دوست ندارد!
وَ ٱقۡصِدۡ فِي مَشۡيِكَ وَ ٱغۡضُضۡ مِن صَوۡتِكَ إِنَّ أَنكَرَ ٱلۡأَصۡوَٰتِ لَصَوۡتُ ٱلۡحَمِيرِ
19و در راه رفتنت، معتدل باش؛ و صدايت را فروكاه؛ [چرا] كه مسلما ناپسندترين صداها، صداى الاغهاست!
أَلَمۡ تَرَوۡاْ أَنَّ ٱللَّهَ سَخَّرَ لَكُم مَّا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَ مَا فِي ٱلۡأَرۡضِ وَ أَسۡبَغَ عَلَيۡكُمۡ نِعَمَهُۥ ظَٰهِرَةٗ وَ بَاطِنَةٗ وَ مِنَ ٱلنَّاسِ مَن يُجَٰدِلُ فِي ٱللَّهِ بِغَيۡرِ عِلۡمٖ وَ لَا هُدٗى وَ لَا كِتَٰبٖ مُّنِيرٖ
20آيا نظر نكردهايد، كه خدا (منافع) آنچه را در آسمانها و آنچه را در زمين است مسخر شما ساخت، و نعمتهايش را آشكارا و پنهانى بر شما گسترده و تمام كرد؟! و [لى] از ميان مردم كسى است كه بدون هيچ دانش و هيچ رهنمود و هيچ كتاب روشنى بخش، در باره خدا مجادله مىكند.
وَ إِذَا قِيلَ لَهُمُ ٱتَّبِعُواْ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ قَالُواْ بَلۡ نَتَّبِعُ مَا وَجَدۡنَا عَلَيۡهِ ءَابَآءَنَآ أَ وَ لَوۡ كَانَ ٱلشَّيۡطَٰنُ يَدۡعُوهُمۡ إِلَىٰ عَذَابِ ٱلسَّعِيرِ
21و هنگامى كه به آنان گفته شود:« آنچه را خدا فروفرستاده است، پيروى كنيد. »مىگويند:« بلكه آنچه پدرانمان را برآن يافتهايم پيروى مى كنيم. »و آيا (آنان را پيروى مىكنند) اگر چه شيطان آنان را همواره به عذاب شعله فروزان (آتش) فراخواند؟!
وَ مَن يُسۡلِمۡ وَجۡهَهُۥٓ إِلَى ٱللَّهِ وَ هُوَ مُحۡسِنٞ فَقَدِ ٱسۡتَمۡسَكَ بِٱلۡعُرۡوَةِ ٱلۡوُثۡقَىٰ وَ إِلَى ٱللَّهِ عَٰقِبَةُ ٱلۡأُمُورِ
22و كسى كه چهره [وجود] ش را تسليم خدا كند در حالى كه او نيكوكارست، پس قطعا به دستاويزى استوار تمسك جسته است؛ و فرجام همه كارها فقط به سوى خداست.
وَ مَن كَفَرَ فَلَا يَحۡزُنكَ كُفۡرُهُۥٓ إِلَيۡنَا مَرۡجِعُهُمۡ فَنُنَبِّئُهُم بِمَا عَمِلُوٓاْ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمُۢ بِذَاتِ ٱلصُّدُورِ
23و كسى كه كفر ورزد، پس كفر او، تو را اندوهگين نسازد؛ (زيرا) بازگشتشان تنها به سوى ماست، و آنان را از آنچه انجام دادهاند، خبر مىدهيم؛ [چرا] كه خدا به (اسرار) درون سينهها داناست.
نُمَتِّعُهُمۡ قَلِيلٗا ثُمَّ نَضۡطَرُّهُمۡ إِلَىٰ عَذَابٍ غَلِيظٖ
24اندكى آن [كافر] ان را (از دنيا) برخوردار مىكنيم، سپس آنان را به سوى عذابى سخت مىكشانيم!
وَ لَئِن سَأَلۡتَهُم مَّنۡ خَلَقَ ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَ ٱلۡأَرۡضَ لَيَقُولُنَّ ٱللَّهُ قُلِ ٱلۡحَمۡدُ لِلَّهِ بَلۡ أَكۡثَرُهُمۡ لَا يَعۡلَمُونَ
25و اگر از آن [كافر] ان بپرسى:« چه كسى آسمانها و زمين را آفريد؟ »حتما مىگويند:« خدا »، بگو:« ستايش مخصوص خداست. »بلكه بيشترشان نمىدانند.
لِلَّهِ مَا فِي ٱلسَّمَٰوَٰتِ وَ ٱلۡأَرۡضِ إِنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡغَنِيُّ ٱلۡحَمِيدُ
26آنچه در آسمانها و زمين است فقط از آن خداست؛ [چرا] كه تنها خدا توانگر [و] ستوده است.
وَ لَوۡ أَنَّمَا فِي ٱلۡأَرۡضِ مِن شَجَرَةٍ أَقۡلَٰمٞ وَ ٱلۡبَحۡرُ يَمُدُّهُۥ مِنۢ بَعۡدِهِۦ سَبۡعَةُ أَبۡحُرٖ مَّا نَفِدَتۡ كَلِمَٰتُ ٱللَّهِ إِنَّ ٱللَّهَ عَزِيزٌ حَكِيمٞ
27و اگر (بر فرض) آنچه از درخت [ان] در زمين است قلمها شود، در حالى كه دريا (مركب شود و) بعد از آن هفت دريا به كمكش آيد، (آفريدهها و) كلمات خدا پايان نمىيابد؛ براستى كه خدا شكست ناپذيرى فرزانه است.
مَّا خَلۡقُكُمۡ وَ لَا بَعۡثُكُمۡ إِلَّا كَنَفۡسٖ وَٰحِدَةٍ إِنَّ ٱللَّهَ سَمِيعُۢ بَصِيرٌ
28آفرينش شما و برانگيختن شما (در رستاخيز) جز همانند (آفرينش و برانگيختن) يك شخص نيست؛ كه خدا شنواى بيناست.
أَلَمۡ تَرَ أَنَّ ٱللَّهَ يُولِجُ ٱلَّيۡلَ فِي ٱلنَّهَارِ وَ يُولِجُ ٱلنَّهَارَ فِي ٱلَّيۡلِ وَ سَخَّرَ ٱلشَّمۡسَ وَ ٱلۡقَمَرَ كُلّٞ يَجۡرِيٓ إِلَىٰٓ أَجَلٖ مُّسَمّٗى وَ أَنَّ ٱللَّهَ بِمَا تَعۡمَلُونَ خَبِيرٞ
29آيا نظر نكردهاى كه خدا شب را در روز وارد مىكند، و روز را در شب وارد مىكند، و (منافع) خورشيد و ماه را مسخر ساخته، در حالى كه هر كدام تا سرآمد معينى روانند؟! و اينكه خدا به آنچه انجام مىدهيد آگاه است؟
ذَٰلِكَ بِأَنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡحَقُّ وَ أَنَّ مَا يَدۡعُونَ مِن دُونِهِ ٱلۡبَٰطِلُ وَ أَنَّ ٱللَّهَ هُوَ ٱلۡعَلِيُّ ٱلۡكَبِيرُ
30اين [ها] بخاطر آن است كه تنها خدا حق است، و اينكه آنچه را جز او مىخوانند (و پرستش مىكنند،) باطل است، و اينكه تنها خدا بلند مرتبه [و] بزرگ است.
أَلَمۡ تَرَ أَنَّ ٱلۡفُلۡكَ تَجۡرِي فِي ٱلۡبَحۡرِ بِنِعۡمَتِ ٱللَّهِ لِيُرِيَكُم مِّنۡ ءَايَٰتِهِۦٓ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّكُلِّ صَبَّارٖ شَكُورٖ
31آيا نظر نكردهاى كه كشتىها در دريا به (بركت) نعمت خدا روان است، تا برخى از نشانههايش را به شما بنماياند؟! حتما در اين [ها] براى هر بسيار شكيباى بسيار سپاسگزار، نشانههايى (عبرت آموز) است.
وَ إِذَا غَشِيَهُم مَّوۡجٞ كَٱلظُّلَلِ دَعَوُاْ ٱللَّهَ مُخۡلِصِينَ لَهُ ٱلدِّينَ فَلَمَّا نَجَّىٰهُمۡ إِلَى ٱلۡبَرِّ فَمِنۡهُم مُّقۡتَصِدٞ وَ مَا يَجۡحَدُ بَِٔايَٰتِنَآ إِلَّا كُلُّ خَتَّارٖ كَفُورٖ
32و هنگامى كه (در دريا) موجى همچون سايبانها آنان را بپوشاند، خدا را در حالى كه دين (خود) را براى او خالص گردانيدهاند، مىخوانند؛ و هنگامى كه آنان را به خشكى نجات دهد، پس برخى آنان معتدل مىشوند (و برخى به كفرشان باز مىگردند؛) و [لى] نشانههاى ما را جز هر نيرنگباز پيمان شكن بسيار ناسپاس، انكار نمىكند.
يَٰٓأَيُّهَا ٱلنَّاسُ ٱتَّقُواْ رَبَّكُمۡ وَ ٱخۡشَوۡاْ يَوۡمٗا لَّا يَجۡزِي وَالِدٌ عَن وَلَدِهِۦ وَ لَا مَوۡلُودٌ هُوَ جَازٍ عَن وَالِدِهِۦ شَيًۡٔا إِنَّ وَعۡدَ ٱللَّهِ حَقّٞ فَلَا تَغُرَّنَّكُمُ ٱلۡحَيَوٰةُ ٱلدُّنۡيَا وَ لَا يَغُرَّنَّكُم بِٱللَّهِ ٱلۡغَرُورُ
33اى مردم! [خودتان را] از [عذاب] پروردگارتان حفظ كنيد، و از روزى بهراسيد كه هيچ پدرى به جاى فرزندش كيفر نمىشود، و هيچ فرزندى نيست كه او به جاى پدرش چيزى (از عذاب) كيفر شود! بيقين وعده خدا حق است؛ پس هرگز زندگى پست [دنيا] شما را نفريبد، و هرگز (شيطان) فريبكار شما را نسبت به (آمرزش) خدا فريب ندهد.
إِنَّ ٱللَّهَ عِندَهُۥ عِلۡمُ ٱلسَّاعَةِ وَ يُنَزِّلُ ٱلۡغَيۡثَ وَ يَعۡلَمُ مَا فِي ٱلۡأَرۡحَامِ وَ مَا تَدۡرِي نَفۡسٞ مَّاذَا تَكۡسِبُ غَدٗا وَ مَا تَدۡرِي نَفۡسُۢ بِأَيِّ أَرۡضٖ تَمُوتُ إِنَّ ٱللَّهَ عَلِيمٌ خَبِيرُۢ
34در حقيقت خدا، علم به ساعت [قيامت] فقط نزد اوست. و باران را فرو مىفرستد، و آنچه را كه در رحمها (ى مادران) است مىداند، و هيچ كس نمىداند فردا چه به دست مىآورد، و هيچ كس نمىداند در چه سرزمينى مىميرد؟ [چرا] كه خدا داناى آگاه است.