روایات موضوعی

چهل حديث درباره عمر و سرمايه زندگي

1ـ «مولي اميرالمؤمنين عليه السلام»:عُمرُ المَرءِ لاقيمةَ لَه.عمر انسان (آنقدر گرانبها است که) به هيچ قيمتي قابل ارزيابي نيست.(اسرارالبلاغه، ص 89)

2ـ «مولي اميرالمؤمنين عليه السلام»:اِضاعَةُ الفُرصَةِ غُصَّةٌ.از دست دادن فرصت هاي خير، براي انسان مايه غم و اندوه است.(نهج البلاغه، کلمة 114)

3ـ «پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله و سلم»:مَنْ فُتِحَ لَهُ بَابُ خَيْرٍ فَلْيَنْتَهِزْهُ فَاِِنَّهُ لايَدْرِي مَتَي يُغْلَقُ عَنْهُ؟کسي که يک دري از خير به رويش باز شد آن را غنيمت بشمارد زيرا نمي داند چه وقت به روي او بسته خواهد شد؟(بحار، ج 77، ص 165)

4ـ «مولي اميرالمؤمنين عليه السلام»:اِنتَهِزوا فُرَصَ الخَير فإنّها تَمُرُّ مَرَّ السَّحابٍ.از فرصت هاي خوب استفاده کنيد. آن ها مانند ابر زودگذرند.(فهرست غرر، ص 304)

5ـ «مولي اميرالمؤمنين عليه السلام»:مِنَ الخُرقِ تَرکُ الفُرصةِ عِندَ الإمکان.فرصت که به دست آمد، از دست دادن آن نشانة حماقت و ابلهي است.(شرح غرر، ج 6، ص 45)

6ـ امام حسن مجتبي(ع):الفرصةُ سريعةُ الفَوتِ بَطئيةُ العَودِ!فرصت ها زود از دست مي روند و دير باز مي گردند!(بحار، ج 78، ص 113)

7ـ «مولي اميرالمؤمنين عليه السلام»:رُبَّ فائتٍ لايُدرَكُ اِلحاقُه!چه بسا از دست رفته اي که ديگر قابل جبران نيست!(شرح غرر، ج 4، ص 355)

8ـ «امام حسين(عليه السلام)»:نافِسوا في المكارِمِ، و سارِعوا في الـمَغانمِ.در بهره برداري از فرصت هاي خوب شتاب کنيد و براي رسيدن به اهداف عاليه بر يکديگر سبقت بگيريد.(بحار، ج 78، ص 355)

9ـ «امام محمدباقر (عليه السلام)»:ايّاكَ والتَّفريطَ عِندَ اِمكانِ الفُرصةِ فَاِنَّهُ ميدانٌ يَجري لِأَهلِهِ بِالخُسران.به هوش باش، فرصت که به دست آمد مبادا کوتاهي کني که مسلّماً سراسر به زيان تو تمام خواهد شد.(بحار، ج 78، ص 165)

10ـ «پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله و سلم»:كُن عَلي عُمرِكَ أَشحَّ مِنكَ عَلي دِرهَمِكَ وَ دينارِك.بر عُمر خودت بيش از پول و نقدينه ات بخيل و تنگ نظر باش. (آن را بيهوده از دست مده).(سفينه، ج 2، ص 258)

11ـ «مولي اميرالمؤمنين عليه السلام»:إنَّ ماضي يَومِكَ مُنتَقِلٌ و باقيهِ مُتّهمٌ فَاغتَنِمْ وَقتَكَ بِالعَمَلِ!ديروز که گذشت و به فردا هم اطمينان نيست، امروزت را با اعمال صالحه غنيمت شمار!(شرح غرر، ج 2، ص 507)

12ـ «امام جعفرصادق (عليه السلام)»:اِنْ اُجِّلتَ في عُمرِکَ يَومَين فَاجعَل اَحَدَهُما لِأَدَبِکَ لِتَستَعينُ بِهِ علي يَومِ مَوتِک.اگر از عمرت فقط دو روز مانده باشد يک روزش را به فرا گرفتن دستورات و معارف الهي اختصاص بده تا تو را به روز مرگت ياري دهد.(روضه(فروع) کافي، ج 8، ص 150)

13) «امام محمدباقر(عليه السلام)»:اَليَومُ غَنيمةٌ وَغداً لاتَدري لِمَن هُوَ؟امروز را غنيمت شمار، تو چه مي داني فردا از آنِ که خواهد بود؟ (بحار، ج 78، ص 179)

14) «امام موسي كاظم(عليه السلام)»:لَيسَ مِنّا مَن لَمْ يُحاسِبْ نَفسَه كُلَّ يَومٍ.کسي که همه روزه به حساب خود رسيدگي نکند (و خوب و بد خود را بررسي ننمايد) پيرو ما نيست.(تحف العقول، ص 417)

15) «پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله و سلم»:حاسِبوُا أَنفُسَكُم قَبلَ أَن تُحاسَبوا!(امروز) به حساب خود برسيد پيش از آنکه (فردا) به حساب شما برسند!(وسائل، ج 11، ص 380)

16) «مولي اميرالمؤمنين(عليه السلام)»:اِنّ اَنفاسَكَ أَجزاءُ عُمرِكَ فَلاتُفنها اِلاّ في طاعَةٍ تُزلِفُك.اين نَفَس هاي تو، يکايک أجزاي عمر تو است، برحذر باش که آن ها را جز در راه اطاعتي که تو را به خدا نزديک کند به هَدَر ندهي.(شرح غرر، ج 2، ص 276)

17) «مولي اميرالمؤمنين عليه السلام»:إنَّ عُمرَكَ وقتُكَ الّذي أنتَ فيهِ.عمر تو، همين وقت و زماني است که هم اكنون در آن به سر مي بري (آن را غنيمت بشمار).(شرح غرر، ج 2، ص 500)

18) امام موسي بن جعفر(ع):اِيّاكَ وَ الْكَسَلَ وَالضَّجَرَ فَاِنّهُما يَمنعاكَ حَظكَ مِن الدُّنيا وَ الآخرة.برحذر باش! و از تن پروري و بي حوصلگي بپرهيز. اين دو خصلت به طور حتم تو را از بهره هاي دنيا و آخرت هر دو محروم خواهد ساخت.(مواعظ صدوق، ص 108)

19) «مولي اميرالمؤمنين عليه السلام»:قَلَّ ما أدبَرَ شيءٌ فَأقبلَ!کمتر چيزي بوده وقتي از دست رفت دوباره بازگردد!(امالي طوسي، ج 1، ص 251)

20) «مولي اميرالمؤمنين عليه السلام»:تَدارَكْ في آخِرِ عُمرِكَ ما فاتَكَ في اَوَّلهِ.در باقيماندة عمر خود (با اعمال صالحه) عمر از دست رفته را جبران کن.(مواعظ عدديّه، ص 21)

21) «امام جعفرصادق(عليه السلام)»:مَنْ أَحْسَنَ فِيمَا مَضي مِن عُمرِه لَم يُؤاخَذْ بِما مَضَي مِن ذَنبِهِ وَمَنْ أَسَاءَ فِيمَا بَقِيَ مِن عُمرِه أُخِذَ بِالأَوَّلِ وَ الآخِرِ!کسي که در باقيماندة عمر خود اعمال خود را نيکو کند از گناهان گذشته اش بازخواست نمي شود و اگر با همان کردارهاي بد عمر خود را به پايان ببرد از تمامي اعمال او از اول تا به آخر بازخواست خواهد گرديد!(بحار، ج 77، ص 113)

22) «مولي اميرالمؤمنين عليه السلام»:بقيّةُ عُمرِ الـمَرءِ لاثَمَن لَهُ، يُدرِكُ بها مافاتَ و يُحيي بِها ما أَماتَ.بقيه عمر آدمي (آنقدر گرانبها است که ) قابل ارزيابي نيست، انسان مي تواند خوبي هاي از دست رفته را جبران کند و فضائلي که در وجود خود سرکوب کرده را احيا نمايد.(مجموعة وراّم، ج 1، ص 36)

23) «مولي اميرالمؤمنين عليه السلام»:مَن اشتَغَل بِالفُضول فاتَهُ مِن مُهِمِّهِ الَمأْمولُ.کسي که خود را به مسائل بيهوده سرگرم کند از خواسته هاي واقعي زندگي خود باز خواهد ماند.(شرح غرر، ج 5، ص 336)

24) «امام محمدباقر(عليه السلام)»:اُغدُ عالِماً اَو مُتعلِّماً و اِياكَ أَنْ تَكُونَ لاهياً مُتَلَذِّذاً.روز خود را طوري بگذران که يا عالم باشي يا دانش آموز، و برحذر باش از اينکه عمرت در غفلت هوسراني ها و کامجوئيهاي زيانبخش سپري گردد.(مشکوة الانوار، ج 1، ص 301)

25) امام حسن مجتبي(ع):يا ابنَ آدَم! إنّكَ لَم تَزَلْ في هَدمِ عُمرِك مُنذُ سَقَطْتَ مِن بَطنِ أُمِِّكَ فَخُذ مِمّا في يَدَيكَ لِما بَينَ يَدَيك.اي آدميزاد! از آن زمان که از شکم مادر بيرون شدي مرتب در حال انهدام و ويراني عمر خود بودي، تو (امروز را غنيمت بدار) و آنچه در وُسع واختيار داري براي بعد از مرگ خود توشه بردار.(تحف العقول، ص 112)

26) «مولي اميرالمؤمنين عليه السلام»:ا نّما اَنتَ بَعضُ ايّامِك، فكُلُّ يَومٍ يَمضيِ عَلَيكَ يَمضيِ بِبَعضِكَ!اين را بدان که وجود تو همان شمارش روزهاي عمر تو است، هر روزي که بر تو بگذرد قسمتي از وجود تو را به همراه خود مي برد!(شرح غرر، ج 3، ص 77)

27) «امام جعفرصادق(عليه السلام)»:اَلأيّامُ ثلاثةٌ: فيومٌ مَضي لايُدْرَكُ و يومٌ اَلناسُ فيهِ فَيَنبَغِي أَن يَغتَنِموُهُ وَ غدٌ اِنّما في اَيديهم اَمَلُه.ايام زندگي سه روز است: يک روز که گذشت و ديگر دسترسي بدان نيست، ديگر روزي است که اکنون مردم در آن به سر مي برند و بايد که آن را غنيمت بدارند و ديگر فردايي است که آرزوهاي خود را تنها بدان بسته اند.(تحف العقول، ص 324)

28) «مولي اميرالمؤمنين عليه السلام»:يا ابن آدم! كُن وَصِيَّ نفسِكَ وَاعْمَل في مالِكَ ما تؤثِرُ أَنْ يُعَمَل فيه مِن بَعِدك.اي آدميزاد! تو خود وَصيّ خود باش و آنچه مي خواهي که بعد از خودت (ديگران) در مال (و ترکة) تو اِعمال کنند آن را به دست خود اجرا نما.(نهج البلاغه، کلمة 246)

29) «امام جعفرصادق(عليه السلام)»:لاتَقطَعِ النّهارَ بِكذا وَ كذا فَاِنّ مَعَكَ مَن يَحْفَظُ عليكَ.روز خود را بيهوده با چنين و چنان از دست مده، و اين را بدان که در کنارت (فرشته) کسي است که تمام رفتارها و گفتارهاي تو را ثبت و ضبط مي کند.(لئالي الاخبار، ج 1، ص 14)

30) «پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله و سلم»:اِنّ اَهلَ الجَنَّةِ لايَندِمونَ عَلي شَيءٍ مِن اُمورِ الدُنيا اِلاّ علي ساعَةٍ مرَّتْ بِهِم في الدّنيا لَمْ يَذكُروا اللَّهَ فيها.بهشتيان، (فردا) بر هيچ يک از امور دنيا اظهار ندامت و پشيماني نمي کنند جز آن ساعتي که بر آن ها گذشت و خدا را در آن ياد نمي کردند.(لئالي الاخبار، ج1، ص 15)

31) «مولي اميرالمؤمنين عليه السلام»:من شَغَلَ نَفسَهُ بِما لايَجب ضَيَّعَ مِن أَمرهِ ما يَجِب.کسي که خود را به کارهاي غير ضروري سرگرم کند کارهاي واجب و ضروري خود را از دست خواهد داد.(شرح غرر، ج 5، ص 313)

32) «امام محمدباقر(عليه السلام)»:ايّاكَ وَالغَفلَةَ، فَفيها تَكون قَسوَةُ القَلبِ.به هوش باش که غفلت، قساوت قلب مي آورد، تو از آن کاملاً برحذر باش.(بحار، ج 78، ص 164)

33) «مولي اميرالمؤمنين عليه السلام»:العاقلُ مَن لايُضَيِّعُ لَهُ نَفَساً فيما لاَينفَعُه.آدم عاقل کسي است که (حتّي) يک نَفَس از عمر خود را در چيزي که برايش سودي ندارد به هَدَر نمي دهد.(شرح غرر، ج 2، ص 155)

34) «امام جعفرصادق(عليه السلام)»:المَغبونُ مَن غَبَنَ عُمْرهُ ساعةً بعدَ ساعَة!آدم مغبون و زيانکار کسي است که با غبن و فريب، دارد عمر خود را ساعت به ساعت از دست مي دهد!(بحار، ج 78، ص 152)

35) «پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله و سلم»:مَن جاوزَ الأَربَعينَ وَلَم يَغلِبْ خَيرُهُ شَرَّهُ فَليَتَجَهَّزْ إلَي النّار!کسي که عمرش از چهل گذشت و اعمال نيکش بر کارهاي بد و ناهنجارش برتري نيافت خود را براي آتش دوزخ آماده نمايد!(مشکوةالانوار، ج 1، ص 381)

36) «امام جعفرصادق(عليه السلام)»:مَنِ اسْتَوي يَوْماهُ فَهُوَ مَغْبُونٌ وَ مَنْ كانَ آخِرُ يَوْمَيْهِ خيرَهُما فَهُوَ مَغبوطٌ و مَنْ كانَ آخِرُ يَومَيه شَرَّهُما فَهُوَ مَلْعوُن!کسي که دو روز او در بهره وري از زندگي مساوي باشد مغبون و زيانکار است و کسي که امروز او بهتر از ديروزش باشد محلّ غبطه و آرزوي ديگران است و آن کس که امروزش بدتر از ديروزش باشد از رحمت خدا دور باد!(کتاب «الحديث»، ج 2، ص 326)

37) «پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله و سلم»:من عَمَّرهُ اللهُ سِتّينَ سَنَةً فَقَد اَعذَرَ اِلَيه مِنَ العُمر.کسي که خدا شصت سال به او عمر داده ديگر جاي عذرتراشي (از تقصيرات) براي او باقي نگذاشته است.(شهاب الاخبار، ص 168)

38) «امام محمدباقر(عليه السلام)»:بادِر باِنتِهازِ البُغيَةِ عن اِمكانِ الفُرصَةِ، ولا اِمكانَ كَالأيّامِ الخالِيَةِ مَعَ صِحَّةِ الأبدان.وقتي فرصت به دست آمد تو بي درنگ از آن استفاده کن. و هيچ فرصتي مانند سلامتي بدن توأم با فراغت و آسودگي خاطر نيست.(بحار، ج 78، ص 144)

39) «مولي اميرالمؤمنين عليه السلام»:اِمضِ لِكُلِّ يَومٍ عَمَلَهُ فَاِنَّ لِكُلِّ يَومٍ مافيه.هر روز به کارهاي همان روز بپرداز. کار هر روزي اختصاص به روز خود دارد.(نهج البلاغه، نامة 53)

40) «پيامبر گرامي اسلام صلي الله عليه و آله و سلم»:اِنّ لِلّهِ في أيّامِ دَهرِكُم نَفحاتٌ اَلا فَتَرَصَّدوا لها.در ايام عمر شما گاهي نسيم رحمت اِلهي مي وَزَد (و زمينة موفقيت به دست مي آيد) شما بکوشيد و (براي کمال بهره برداري) همواره در کمين باشيد.(بحار، ج 78، ص 113)

روایات موضوعی