خير و شر

1- پيامبر صلى الله عليه و آله:
اَلعِلمُ رَأسُ الخَيرِ كُلِّهِ، وَ الجَهلُ رَأسُ الشَّرِّ كُلِّهِ؛
دانايى سرآمد همه خوبى‎ها و نادانى سرآمد همه بدى ‎هاست.
بحارالأنوار(ط-بيروت) ج 74 ، ص 175، ح 9

2- پيامبر صلى الله عليه و آله:
تَكَلَّفُوا فِعلَ الخَيرِ وَ جاهِدوا نُفوسَكُم عَلَيهِ، فَاِنَّ الشَّرَّ مَطبوعٌ عَلَيهِ الاِنسانُ؛
در كار خير، خود را به زحمت اندازيد و در اين راه با هوا و هوس خود مبارزه كنيد، زيرا طبيعت انسان به بدى تمايل دارد.
تنبيه الخواطر معروف به مجموعه ورام ج 2، ص 120

3- پيامبر صلى الله عليه و آله:
لَا ضَرَرَ وَ لَا إِضْرَارَ فِي الْإِسْلَام‎ فَالْإِسْلَامُ يَزِيدُ الْمُسْلِمَ خَيْراً وَ لَا يَزِيدُهُ شَرّاً.
در اسلام هيچ ضررى نيست و ضرر زدن به ديگران نيز ممنوع است، پس اسلام به مسلمان خير مى‎رساند و شر نمى ‎رساند.
من لا يحضره الفقيه ج 4، ص 334، ح 5718

4- پيامبر صلى الله عليه و آله:
اِذا بَلَغَ الرَّجُلُ اَربَعينَ سَنَةً وَ لَم يَغلِب خَيرُهُ شَرَّهُ قَبَّلَ الشَّيطانُ بَينَ عَينَيهِ وَ قالَ: هذا وَجهٌ لا يُفلِحُ؛
هرگاه انسان چهل ساله شود و خوبيش بيشتر از بديش نشود، شيطان بر پيشانى او بوسه مى‎ زند و مى‎ گويد: اين چهره ‎اى است كه روى رستگارى را نمى‎ بيند.
مشكاة الأنوار ص 169

5- پيامبر صلى الله عليه و آله:
اَلخَيرُ عادَةٌ وَ الشَّرُّ لَجاجَةٌ؛
خوبى عادت است و بدى لجاجت.
اساس البلاغه ص 438

6- پيامبر صلى الله عليه و آله:
اَلا اِنَّ شَرَّ الشَّرِّ شِرارُ العُلَماءِ وَ اِنَّ خَيرَ الخَيرِ خيارُ العُلَماءِ؛
بدانيد كه بدترين بدها، علماى بدند و بهترين خوبان علماى خوبند.
منية المريد ص 137

7- پيامبر صلى الله عليه و آله:
إِنَّ أَحْسَنَ الْحَدِيثِ‎ كِتَابُ اللَّهِ، وَ خَيْرَ الْهَدْيِ هَدْيُ مُحَمَّدٍ، وَ شَرَّ الْأُمُورِ مُحْدَثَاتُهَا
بهترين سخن، كتاب خدا و بهترين روش، روش پيامبر صلى ا‎لله‎ عليه ‎و ‎آله و بدترين امور بدعت‎هاست (پديده ‎هاى مخالف دين).
امالي(طوسي) ص 337 - بحارالأنوار(ط-بيروت) ج 74، ص 122، ح 23

8- پيامبر صلى الله عليه و آله:
مَنْ قَالَ إِنِّي خَيْرُ النَّاسِ فَهُوَ مِنْ شَرِّ النَّاسِ وَ مَنْ قَالَ إِنِّي فِي الْجَنَّةِ فَهُوَ فِي النَّار
هر كس بگويد: من از همه مردم بهترم، او بدترين مردم است و هر كس بگويد: من بهشتى هستم، او جهنمى است.
نوادر(راوندى) ص 11

9- پيامبر صلى الله عليه و آله:
فَإِنَّ أَحَدَكُمْ إِذَا مَاتَ فَقَدْ قَامَتْ قِيَامَتُهُ يَرَى مَا لَهُ مِنْ خَيْرٍ أَوْ شَر
هرگاه يكى از شما بميرد، قيامتش برپا مى ‎شود و خوبى‎ ها و بدى ‎هاى خود را مى‎ بيند.
ارشاد القلوب(ديلمي) ج 1 ، ص 18

10- پيامبر صلى الله عليه و آله:
خَيرُ القُلوبِ اَوعاها لِلخَيرِ وَ شَرُّ القُلوبِ اَوعاها لِلشَّرِّ، فَاَعلَى القَلبِ الَّذى يَعِى الخَيرَ مَملُوٌّ مِنَ الخَيرِ اِن نَطَقَ نَطَقَ مَأجورا و اِن اَنصَتَ اَنصَتَ مَأجورا؛
بهترين قلب‎ها، قلبى است كه ظرفيت بيشترى براى خوبى دارد و بدترين قلب‎ها، قلبى است كه ظرفيت بيشترى براى بدى دارد، پس عالى ‎ترين قلب، قلبى است كه خوبى را در خود دارد و لبريز از خوبى است. اگر سخن بگويد، سخنش در خور پاداش است و اگر سكوت كند، سكوتش درخور پاداش است.
جعفريات(اشعثيات) ص 168

11- پيامبر صلى الله عليه و آله:
خَيرُ ما اُعطىَ الرَّجُلُ المُؤمِنُ خُلقٌ حَسَنٌ وَ شَرُّ ما اُعطِىَ الرَّجُلُ قَلبُ سوءٍ فى صورَةٍ حَسَنَةٍ؛
بهترين چيزى كه به مؤمن داده شده خوش اخلاقى و بدترين چيزى كه به انسان داده شده دلى بد در چهره‎اى زيباست.
نهج الفصاحه ص 474 ، ح 1529

12- پيامبر صلى الله عليه و آله:
اَلا اِنَّ خَيرَ عِبادِ اللّه‎ التَّقىُّ النَّقىُّ الخَفىُّ وَ اِنَّ شَرَّ عِبادِ اللّه‎ المُشارُ اِلَيهِ بِالاَصابِعِ؛
آگاه باشيد، بدرستى كه بهترين بندگان خدا كسى است كه با تقوا، پاك و گمنام باشد و بدترين بندگان خدا كسى است كه انگشت نما باشد.
دعوات(راوندي) ص 46 ، ح 114 - بحارالأنوار(ط-بيروت) ج 67 ، ص 111، ح 12

13- پيامبر صلى الله عليه و آله:
ما اَسَرَّ عَبدٌ سَريرَةً اِلاّ اَلبَسَهُ اللّه‎ رِداءَها اِن خَيرا فَخَيرٌ وَ اِن شَرّا فَشَرٌّ؛
هيچ كس نيتى را در دل پنهان نمى‎كند، مگر اينكه خداوند آن نيت را (در رفتار و كردار او) همانند لباس ظاهر مى‎كند، با نيت خوب ظاهر خوب و با نيت بد ظاهر بد خواهد داشت.
نهج الفصاحه ص 695 ، ح 2616

14- پيامبر صلى الله عليه و آله:
دَعْ مَا يُرِيبُكَ [إِلَى مَا لَا يُرِيبُكَ‎]، فَإِنَّ الْحَقَّ طُمَأْنِينَةٌ وَ الْكَذِبَ رِيبَة
آنچه تو را به شك و ترديد مى‎ اندازد رها كن و به سراغ آنچه تو را به شك و ترديد نمى ‎اندازد برو؛ زيرا حق مايه آرامش و دروغ مايه تشويش و دودلى است.
نزهة الناظر و تنبيه الخاطر ص 28 ، ح 83

15- پيامبر صلى الله عليه و آله:
نيَّةُ المُؤمِنِ خَيرٌ مِن عَمَلِهِ وَ نيَّةُ الكافِرِ شَرُّ مِن عَمَلِهِ وَ كُلُّ عامِلٍ يَعمَلُ عَلى نيَّتِهِ؛
نيت مؤمن بهتر از عمل او، و نيت كافر بدتر از عمل اوست و هر كس مطابق نيت خود عمل مى ‎كند.
كافى(ط-الاسلاميه) ج 2، ص 84 ، ح 2

16- پيامبر صلى الله عليه و آله:
اِنَّ اَسرَعَ الخَيرِ ثَوابا البِرُّ وَ اِنَّ اَسرَعَ الشَّرِّ عِقابا البَغىُ؛
پاداش نيكوكارى زودتر از هر كار خوب ديگرى مى ‎رسد و كيفر ستم و تجاوز زودتر از هر كار بد ديگرى گريبان مى ‎گيرد.
خصال ص 110، ح 81

17- امام على عليه السلام:
جَليسُ الخَيرِ نِعمَةٌ، جَليسُ الشَّرِّ نِقمَةٌ؛
همنشين خوب نعمت و همنشين بد، بلا و مصيبت است.
عيون الحکم و المواعظ(ليثي) ص 221 ، ح 4306 و 4307

18- امام على عليه السلام:
مَا خَيْرٌ بِخَيْرٍ بَعْدَهُ النَّارُ وَ مَا شَرٌّ بِشَرٍّ بَعْدَهُ الْجَنَّةُ وَ كُلُّ نَعِيمٍ دُونَ الْجَنَّةِ فَهُوَ مَحْقُور وَ كُلُّ بَلَاءٍ دُونَ النَّارِ عَافِيَة
خيرى كه به دنبال آن آتش باشد، خير نيست و شرى كه به دنبال آن بهشت باشد، شر نيست. هر نعمتى جز بهشت ناچيز است و هر بلايى جز آتش، سلامتى.
نهج البلاغه(صبحي صالح) ص 544 ، حكمت 387

19- امام على عليه السلام:
مَن لَبِسَ الخَيرَ تَعَرّى مِنَ الشَّرِّ؛
هر كس جامه «خوبى» به تن كند از «بدى» برهنه مى ‎گردد.
تصنيف غررالحکم و دررالکلم ص 104 ، ح 1866

20- امام على عليه السلام:
اَلخَيرُ اَسهَلُ مِن فِعلِ الشَّرِّ؛
كار خوب آسان‎تر از كار بد است.
تصنيف غررالحکم و دررالکلم ص 106 ، ح 1918

21- بهترين و بدترين خانه ها
خَيرُ بَيتٍ فِى المُسلِمينَ بَيتٌ فيهِ يَتيمٌ يُحسَنُ اِلَيهِ وَ شَرُّ بَيتٍ فِى المُسلِمينَ بَيتٌ فيهِ يَتيمٌ يُساءُ إلَيهِ اَنَا وَ كافِلُ اليَتيمِ فِى الجَنَّةِ هكَذا؛
بهترين خانه‎ هاى مسلمانان، خانه‎ اى است كه در آن يتيمى باشد كه به او نيكى مى‎ شود و بدترين خانه‎ هاى مسلمانان خانه‎ اى است كه در آن يتيمى باشد كه با او بدى مى‎ شود، من و سرپرست يتيم در بهشت مانند دو انگشت همراهيم.
نهج الفصاحه ص 470 ، ح 1510

22- امام على عليه السلام:
اِنَّ الخَيرَ وَ الشَّرَّ لا يُعرَفانِ اِلاّ بِالنّاسِ، فَاِذا اَرَدتَ اَن تَعرِفَ الخَيرَ فَاعمَلِ الخَيرَ تَعرِف اَهلَهُ وَ اِذا اَرَدتَ اَن تَعرِفَ الشَّرَّ فَاعمَلِ الشَّرَّ تَعرِف اَهلَهُ؛
خوبى و بدى جز با مردم شناخته نمى ‎شوند. پس اگر مى‎ خواهى خوبى را بشناسى، خوبى كن تا اهل آن را بشناسى و اگر مى ‎خواهى بدى را بشناسى، بدى كن، تا اهلش را بشناسى.
تحف العقول ص 204 - بحارالأنوار(ط-بيروت) ج 75 ، ص 41، ح 26

23- امام على عليه السلام:
فاعِلُ الخَيرِ خَيرٌ مِنهُ وَ فاعِلُ الشَّرِّ شَرٌّ مِنهُ؛
خوبى كننده بهتر از خودِ خوبى و بدى كننده بدتر از خودِ بدى است.
نهج البلاغه(صبحي صالح) ص 474 ، حكمت 32

24- امام على عليه السلام:
اِنَّ اللّه‎ تعالى اَنزَلَ كِتابا هاديا بَيَّنَ فيهِ الخَيرَ وَ الشَّرَّ، فَخُذوا نَهجَ الخَيرِ تَهتَدوا وَ اَصدِفوا عَن سَمتِ الشَّرِّ تَقصِدوا؛
خداى تعالى كتابى راهنما فرستاد و در آن خوب و بد را روشن ساخت. پس راه خوبى را پيش گيريد تا هدايت شويد و از راه بدى دورى جوييد تا به مقصد برسيد.
بحارالانوار(ط-بيروت) ج 32 ، ص 40 ، ح 26 و ج 65 ، ص 290 ، ح 49

25- امام على عليه السلام:
قارِن اَهلَ الخَيرِ تَكُن مِنهُم وَ بايِن اَهلَ الشَّرِّ تَبِن عَنهُم؛
با خوبان معاشرت كن تا از آنان باشى و از بدان دورى كن تا از آنان نباشى.
نهج البلاغه(صبحي صالح) ص 402 ، نامه 31

26- امام على عليه السلام:
خَيرُ شَبابِكُم مَن تَشَبَّهَ بِكُهولِكُم وَ شَرُّ كُهولِكُم مَن تَشَبَّهَ بِشَبابِكُم؛
بهترين جوانان شما، جوانى است كه خود را شبيه ميانسالان كند و بدترين ميانسالان شما، كسى است كه خود را شبيه جوانان كند.
مکارم الاخلاق ص 118

27- امام على عليه السلام:
اَلعَجزُ مَعَ لُزومِ الخَيرِ خَيرٌ مِنَ القُدرَةِ مَعَ رُكوبِ الشَّرِّ؛
ناتوانىِ همراه با خير بهتر از توانمندىِ در خدمت شر است.
تصنيف غررالحکم و دررالکلم ص 371 ، ح 8412

28-امام على عليه السلام:
اَلعِلمُ اَصلُ كُلِّ خَيرٍ، اَلجَهلُ اَصلُ كُلِّ شَرٍّ؛
دانايى، ريشه همه خوبى ‎ها و نادانى ريشه همه بدى ‎هاست.
تصنيف غررالحکم و دررالکلم ص 73 ، ح 1096

29- امام على عليه السلام:
اَللَّئيمُ لا يُرجى خَيرُهُ وَ لا يُسلَمُ مِن شَرِّهِ وَ لا يُؤمَنُ مِن غَوائِلِهِ؛
افراد پَست به خيرشان اميد و از شرشان امان و از به هلاكت انداختنشان ايمنى نيست.
تصنيف غررالحکم و دررالکلم ص 261 ، ح 5579

30- امام باقر عليه‎ السلام:
اَلخَيرُ وَ الشَّرُّ يُضاعَفُ يَومَ الجُمُعَةِ؛
خوبى و بدى در روز جمعه چند برابر (حساب) مى‎شود.
ثواب الاعمال ص 143

31- امام باقر عليه‎ السلام:
اِنَّ هذَا اللِّسانَ مِفتاحُ كُلِّ خَيرٍ وَ شَرٍّ، فَيَنبَغى لِلمُؤمِنِ اَن يَختِمَ عَلى لِسانِهِ كَما يَختِمُ عَلى ذَهَبِهِ وَ فِضَّتِهِ؛
به راستى كه اين زبان كليد همه خوبى ‎ها و بدى‎ هاست پس شايسته است كه مؤمن زبان خود را مُهر و موم كند، همان گونه كه (صندوق) طلا و نقره خود را مُهر و موم مى‎ كند.
تحف العقول ص 298

32- امام باقر عليه‎ السلام:
اِنَّ الخَيرَ ثَقُلَ عَلى اَهلِ الدُّنيا عَلى قَدرِ ثِقلِهِ فى مَوازينِهِم يَومَ القيامَةِ وَ اِنَّ الشَّرَّ خَفَّ عَلى اَهلِ الدُّنيا عَلى قَدرِ خِفَّتِهِ فى مَوازينِهِم؛
كار خوب بر مردم دنيا سنگين است، به اندازه سنگينى آن در ترازوهاى ايشان در روز قيامت و كار بد بر مردم دنيا سبك است، به اندازه سبكى آن در ترازوهايشان در قيامت.
خصال ص 17 ، ح 61 - بحارالأنوار(ط-بيروت) ج 68، ص 215، ح 13

33- امام صادق عليه السلام:
الْخَيْرُ كُلُّهُ أَمَامَكَ وَ إِنَّ الشَّرَّ كُلَّهُ أَمَامَكَ وَ لَنْ تَرَى الْخَيْرَ وَ الشَّرَّ إِلَّا بَعْدَ الْآخِرَةِ لِأَنَّ اللَّهَ عَزّ َوَ جَلَّ جَعَلَ الْخَيْرَ كُلَّهُ فِي الْجَنَّةِ وَ الشَّرَّ كُلَّهُ فِي النَّار
همه خوبى‎ها و بدى‎ها در مقابل توست و هرگز خوبى و بدى واقعى را جز در آخرت نمى‎بينى، زيرا خداوند همه خوبى‎ها را در بهشت و همه بدى‎ها را در جهنم قرار داده است.
تحف العقول ص 306

34- امام صادق عليه السلام:
ما مِن عَبدٍ اَسَرَّ خَيرا فَذَهَبَتِ الاَيّامُ اَبَدا حَتّى يُظهِرَ اللّه‎ لَهُ خَيرا وَ ما مِن عَبدٍ يُسِرُّ شَرّا فَذَهَبَتِ الاَيّامُ حَتّى يُظهِرَ اللّه‎ لَهُ شَرّا؛
هر بنده‎ اى كه خيرى را پنهان كند، با گذشت زمان خداوند خيرى را از او آشكار مى ‎سازد و هر بنده ‎اى شرى را پنهان كند، با گذشت زمان خداوند شرى را از او آشكار مى ‎گرداند.
وسايل الشيعه ، ج 1 ، ص 71 ، 159 - بحارالأنوار(ط-بيروت) ج 69 ، ص 282، ح 4

35- امام صادق عليه السلام:
اِعلَمى اَنَّ الشّابَّ الحَسَنَ الخُلقِ مِفتاحٌ لِلخَيرِ مِغلاقٌ لِلشَّرِّ وَ اَنَّ الشّابَّ الشَّحيحَ الخُلقِ مِغلاقٌ لِلخَيرِ مِفتاحٌ لِلشَّرِّ؛
آگاه باش كه جوان خوش اخلاق، كليد خير و قفل شر است و جوان بداخلاق قفل خير و كليد شر است.
امالى (طوسى) ص 302، ح 598

36-امام كاظم عليه‎ السلام:
لَيْسَ مِنَّا مَنْ لَمْ يُحَاسِبْ نَفْسَهُ فِي كُلِّ يَوْمٍ فَإِنْ عَمِلَ خَيْراً اسْتَزَادَ اللَّهَ مِنْهُ وَ حَمِدَ اللَّهَ عَلَيْهِ وَ إِنْ عَمِلَ شَرّاً اسْتَغْفَرَ اللَّهَ مِنْهُ وَ تَابَ إِلَيْهِ.
از ما نيست كسى كه هر روز اعمال خود را محاسبه نكند تا اگر نيكى كرده از خدا بخواهد بيشتر نيكى كند و خدا را بر آن سپاس گويد و اگر بدى كرده از خدا آمرزش بخواهد و توبه نمايد.
بحارالأنوار(ط-بيروت) ج 67 ، ص 72 ، ح 24

37- امام رضا عليه‎ السلام:
اَحسِنِ الظَّنَّ بِاللّه‎ فَاِنَّ اللّه‎ عَزَّ وَ جَلَّ يَقولُ: اَنا عِندَ ظَنِّ عَبدىَ المُؤمِنِ بى، اِن خَيرا فَخَيرا وَ اِن شَرّا فَشَرّا؛
به خداوند خوش گمان باش، زيرا خداى عزوجل مى‎ فرمايد: من نزد گمان بنده مؤمن خويش هستم، اگر به من خوش گمان باشد، به خوبى با او رفتار مى ‎كنم و اگر به من بدگمان باشد، به بدى با او رفتار مى ‎كنم.
كافى(ط-الاسلاميه) ج 2، ص 72، ح 3

38- امام صادق عليه السلام:
مَن يَزرَع خَيرا يَحصِد غِبطَةً وَ مَن يَزرَع شَرّا يَحصِد نَدامَةً وَ لِكُلِّ زارِعٍ ما زَرَعَ؛
هر كس خوبى بكارد، خشنودى درو مى‎ كند و هر كس بدى بكارد، پشيمانى درو مى‎ كند، هر كس هر چه بكارد، همان را برداشت مى ‎كند.
كافى(ط-الاسلاميه) ج 2، ص 458، ح 19

39- امام حسين عليه السلام:
اَيُّهَا النّاسُ نافِسوا فِى المَكارِمِ وَ سارِعوا فِى المَغانِمِ وَ لا تَحتَسِبوا بِمَعروفٍ لَم تَجعَلوا؛
اى مردم در خوبى‎ ها با يكديگر رقابت كنيد و در كسب غنائم (بهره گرفتن از فرصت‎ها) شتاب نماييد و كار نيكى را كه در انجامش شتاب نكرده ‎ايد، به حساب نياوريد.
کشف الغمه(ط-القديمه) ج 2 ، ص 29

40- امام صادق عليه السلام:
إذا اَرادَ اللهُ بِعَبدٍ شَراً فَاذنَبَ ذَنباً تَبَعَهُ بِنَعمَهٍ ليُنسِيهِ الاستِغفارَ و يَتَمادي بِه؛
هرگاه خداوند براي بنده اي شر بخواهد (يعني او خودش مستحق اين شر شود) وقتي گناهي از او سر زد، در پي آن نعمتي به او بخشد تا استغفار را از ياد برده و به گناهش ادامه دهد.
بحارالانوار(ط-بيروت) ج 70 ، ص 387 ، ح 1

41- امام حسن عليه السلام:
اَلخَيرُ الَّذِي لا شَرَّ فِيهِ، اَلشُّکرُ مَعَ النِّعمَة وَ الصَّبرُ عَلَي النّازِلَة؛
خيري که هيچ شري در آن نيست، شکر بر نعمت و صبر بر مصيبت ناگوار است.
تحف العقول ص 234

42- امام سجاد عليه السلام:
الخيرَ کُلُّهُ قَد اجتَمَعَ في قَطعِ الطّمعِ عمّا في أَيدِي النّاس؛
تماميِ خير و خوبي در بريدن طمع و چشم نداشتن به آنچه که در دستان مردم جمع شده، است.
کافي(ط-الاسلاميه) ج 2 ، ص 148 ، ح 3

43-امام على عليه السلام:
خَيرُ الخَلائق الرِّفقُ؛
بهترين خوبي ها رفق است (مهرباني و لطف با مردم).
عيون الحکم و المواعظ(ليثي) ص 237 ، ح 4508

44- امام باقر عليه‎ السلام:
الوُقُوف عِندَ الشُّبهَةِ خَيرٌ مِن الاِقتِحامِ في الهَلَکَة
توقف هنگام مواجهه با کار شبهه ناک بهتر از فرو رفتن در گرداب هلاکت است
زهد ص 19 - کافي(ط-الاسلاميه) ج 1 ، ص 50 ، ح 9