کتابخانه روایات شیعه
وَ إِيَّاكَ يَوْماً أَنْ تُمَازِحَ جَاهِلًا
فَتَلْقَى الَّذِي لَا تَشْتَهِي حِينَ تَمْزَحُ
وَ لَا تَكُ عِرِّيضاً تُشَاتِمُ مَنْ دَنَا
فَتُشْبِهَ كَلْباً بالسفاحة [بِالسَّفَاهَةِ] يَنْبَحُ
إِذَا مَا كَرِيمٌ جَاءَ يَطْلُبُ حَاجَةً
فَقُلْ قَوْلَ حُرٍّ مَاجِدٍ يَتَسَمَّحُ
فَبِالرَّأْسِ وَ الْعَيْنَيْنِ مِنِّي قَضَاؤُهَا
وَ مَنْ يَشْتَرِي حَمْدَ الرِّجَالِ سَيَرْبَحُ
ستايش رفق و تأنى و مدارا
-
الرِّفْقُ يُمْنٌ وَ الْأَنَاةُ سَعَادَةٌ
فَتَأَنَّ فِي أَمْرٍ تُلَاقِ نَجَاحاً
[حرف الحاء]
نهى از افشاء اسرار
-
فَلَا تُفْشِ سِرَّكَ إِلَّا إِلَيْكَ
فَإِنَّ لِكُلِّ نَصِيحٍ نَصِيحاً
فَإِنِّي رَأَيْتُ غُوَاةَ الرِّجَالِ
لَا يَتْرُكُونَ أَدِيماً صَحِيحاً
امر به عبادت و نهى از بيهوده گفتن
-
اغْتَنِمْ رَكْعَتَيْنِ زُلْفَى إِلَى اللَّهِ
إِذَا كُنْتَ فَارِغاً مُسْتَرِيحاً
فَإِذَا هَمَمْتَ بِالْقَوْلِ فِي الْبَاطِلِ
فَاجْعَلْ مَكَانَهُ التَّسْبِيحَا
شرح مقاتله ليلة الهرير
-
اللَّيْلُ دَاجٍ وَ الْكِبَاشُ تَنْتَطِحُ
نِطَاحَ أُسْدٍ مَا أَرَاهَا تَصْطَلِحُ
أُسْدُ عَرِينٍ فِي اللِّقَاءِ قَدْ مَرَحَ
مِنْهَا نِيَامٌ وَ فَرِيقٌ مُنْبَطِحٌ
فَمَنْ نَجَا بِرَأْسِهِ فَقَدْ رَبِحَ
427- با سر و چشم هم بگو: كارت را انجام مىدهم. كسى كه ستايش مردان را خريدارى كند، خيلى زود سود مىبرد.
اى گشته ميان أهل توفيق علم
و ز حرف وفا كشيده بر چهره رقم
پيوسته مهم مستمندان مىساز
تا فاش شود نام تو در فضل و كرم
سفارش به ملايمت 428- مدارا، بركت دارد، ملايمت، سعادتآفرين است بنابراين در هر كارى كه با دقت و مدارا وارد شوى به پيروزى دست مىيابى.
خواهى كه ز بخت آب و رنگت باشد
بايد كه به هر كار درنگت باشد
سررشته صبر گر به چنگت باشد
فيروزى و فتح چون نهنگت باشد
اسرارت را حفظ كن 429- راز خود را پيش كسى فاش مكن، زيرا هر رفيقى، دوستى دارد.
430- من گمراهان را ديدهام كه هيچ پوستى را صحيح رها نمىكنند.
اى دوست مگو سر دل خويش به كس
آئينهى دل تيره مگردان بنفس
چون غنچه زبان خويشتن كش به دهان
تا چند كنى هرزه درآئى چه جرس
پرهيز از بيهودهگوئى 431- هنگامى كه بيكارى و استراحت مىكنى، از فرصت استفاده كن و دو ركعت نماز براى به خدا نزديكتر شدن بخوان.
432- آنگاه كه بفكر حرف باطل افتادى كه بگوئى، به جاى آن ذكر خدا را بگو.
اى برده به بام نه فلك توسن 45 فكر
و ز طبع تو زاده هر نفسى معنى بكر
آن دم كه به بيهوده دلت ميل كند
بايد كه به جاى آن كنى حقّ را ذكر
داستان ليلة الهرّير در جنگ صفّين يك شب حمله شديد شروع شد و براثر شدت حمله صداهاى سربازان درهم افتاده بود و نمايش صداى سگها را مىداد لذا به ليلة الهرير معروف گرديد.
433- شب تاريك است و قوچها به يكديگر شاخ مىزنند شيران مىغرند و بجان هم افتادهاند، فكر نمىكنم باهم صلح كنند.
434- شيران بيشهاى كه در بحران نبرد براثر نشاط به غرور افتادهاند، دستهاى خوابيده و گروهى ديگر به رو افتادهاند.
435- هركس سر خود را به سلامت ببرد سود كرده است.
شيران دلاورند امشب در جنگ
سررشته فتح و نصرت آرند به چنگ
دارند ز خون دشمنان هردم رنگ
يا ربّ نشود توسن اين طائفه لنگ
رستگارى در سايه ازدواج 436- مردى كه زن دارد و او را روى فرش مىخواباند سپس در خواب عميق فرو ميرود رستگار است.
[حرف الخاء]
تحسين فراغت به احسن وجوه بلاغت
-
أَفْلَحَ مَنْ كَانَتْ لَهُ مَزَخَّةٌ
يَزُخُّهَا ثُمَّ يَنَامُ الْفَخَّةَ
[حرف الدال]
نصيحت قرة العين امام حسين ع
-
عَلَيْكَ بِبِرِّ الْوَالِدَيْنِ كِلَيْهِمَا
وَ بِرِّ ذَوِي الْقُرْبَى وَ بِرِّ الْأَبَاعِدِ
وَ لَا تَصْحَبَنْ إِلَّا تَقِيّاً مُهَذَّباً
عَفِيفاً زَكِيّاً مُنْجِزاً لِلْمَوَاعِدِ
وَ قَارِنْ إِذَا قَارَنْتَ حُرّاً مُؤَدَّباً
فَتًى مِنْ بَنِي الْأَحْرَارِ زَيْنَ الْمَشَاهِدِ
وَ كُفَّ الْأَذَى وَ احْفَظْ لِسَانَكَ وَ ارْتَعِبْ
فَدَيْتُكَ فِي وُدِّ الْخَلِيلِ الْمُسَاعِدِ
وَ غُضَّ عَنِ الْمَكْرُوهِ طَرْفَكَ وَ اجْتَنِبْ
أَذَى الْجَارِ وَ اسْتَمْسِكْ بِحَبْلِ الْمَحَامِدِ
وَ كُنْ وَاثِقاً بِاللَّهِ فِي كُلِّ حَادِثٍ
يَصُنْكَ مَدَى الْأَيَّامِ مِنْ عَيْنِ حَاسِدٍ
وَ بِاللَّهِ فَاسْتَعْصِمْ وَ لَا تَرْجُ غَيْرَهُ
وَ لَا تَكُ لِلنَّعْمَاءِ عَنْهُ بِجَاحِدٍ
وَ نَافِسْ بِبَذْلِ الْمَالِ فِي طَلَبِ الْعُلَى
بِهِمَّةِ مَحْمُودِ الْخَلَائِقِ مَاجِدٍ
وَ لَا تَبْنِ لِلدُّنْيَا بِنَاءَ مُؤَمِّلٍ
خُلُوداً فَمَا حَيٌّ عَلَيْهَا بِخَالِدٍ
وَ كُلُّ صَدِيقٍ لَيْسَ لِلَّهِ وُدُّهُ
فَنَادِ عَلَيْهِ هَلْ بِهِ مِنْ مُزَايِدٍ
تهيج نفس ناطقه به كسب فضائل
-
وَ ذِي هِمَّةٍ لَمْ تَرْضَ بِالضَّيْمِ نَفْسُهُ
فَأَصْبَحَ قَرْماً هِبْرِزِيّاً مُمَجَّداً
إِذَا خَامَرَتْهُ بِالنَّدَى أَرْيَحِيَّةٌ
تَخَالُ اهْتِزَازَ الرُّمْحِ فِيهِ تَرَدُّداً
خوشحال كسى كه آورد زن به نكاح
باشند انيس هم به آئين صلاح
در مزرع او دانه خويش افشاند
پس خواب كند به كام دل تا به صباح
اندرز به امام حسين عليه السّلام 437- براى تو لازم است به پدر و مادر هر دو نيكى كنى. به خويشاوندان محبت و به بيگانگان لطف نمائى.
438- فقط با پارساى پاكسرشت كه عفيف و نجيب است و به وعده خود وفا مىكند رفاقت كن.
439- آنگاه كه خواستى ازدواج كنى يا پيمان ببندى با مؤدب و جوانمردى كه از دودمان آزادگان و زينتبخش مجالس است معاهده ببند.
هركس كه نشانهى سعادت دارد
با خلق جهان به لطف عادت دارد
پيوسته شود رفيق شخصى كه ز بخت
علم و ادب و نور و عبادت دارد
440- مردم را آزار مده! زبانت را حفظ كن. قربانت گردم در محبت به رفيقى كه تو را يارى مىكند رغبت بيشترى داشته باش.
441- چشم خود را از كار بد ببند و از آزار همسايه پرهيز كن و به خطّ ستايشها و كار خوب پناه ببر.
خواهى كه رسد به آسمان پايهى تو
و ز فيض خدا راست شود پرچم تو
بايد كه ز آفتاب فضيلت هر روز
پرنور شود خانهى همسايه تو
442- در هر حادثهاى به خدا تكيه كن تا خدا از چشم حسودان هميشه محفوظت
دارد.
443- فقط به خدا تكيه كن و به اميد ديگرى مباش و هيچگاه نعمتهاى خدا را ناديده مگير.
چون يافتهاى ز فيض حقّ انعامى
زنهار منه براى شيطان گامى
بىحكم قضا نمىشود اكرامى
از غير خدا مخواه هرگز كامى
***
تا صد غم و رنج را تحمل نكنى
يك نكتهى تحقيق تأمل نكنى
خواهى كه خدا پاس تو دارد همه دم
بايد كه دمى ترك توكل نكنى
444- براى رسيدن به بزرگوارى و پيشى گرفتن از ديگران با بخشش مال و همت شايستگان و پاكسرشتان حركت كن.
445- در دنيا ساختمانى را بر اساس ماندن ابدى بنا مگذار، زيرا زنده هيچگاه روى زمين جاويدان نخواهد بود.
446- هر دوستى كه با تو براى خدا دوستى نمىكند، او را حراج كن و از دست بده. 46
دنيا چه به كس وفا نخواهد كردن
خوش نيست براى جمع آن بد كردن
هركس كه نه از بهر خدا يار تو شد
فرض است تو را يارى او ردّ كردن
براى كسب فضائل بكوش 447- صاحب همتى كه خود را براى ظلم راضى نساخت، بزرگوار، خوشنام
أَبَى اللَّهُ إِلَّا أَنْ يَكُونَ مُعَظَّماً
هُمَاماً كَرِيماً بَاذِخَ الْمَجْدِ أَصْيَدَا
لَقَدْ سَايَرَ الْأَيَّامَ حَزْماً وَ حِيلَةً
فَأَصْبَحَتِ الْأَيَّامُ تُزْهَى بِأَغْيَدَا
وَ حَلَّ بِأَعْلَى ذِرْوَةِ الْفَخْرِ سَامِياً
وَ أَبْدَى سَمَاحاً بَيْنَ ذَاكَ وَ سُودَداً
وَ مَا الْفَخْرُ إِلَّا أَنْ يَكُونَ مُوَفَّقاً
مُعَاناً بِنَصْرِ اللَّهِ عَبْداً مُسَدَّداً
فَكَمْ مِنْ فَتًى لَمْ يَعْرَ مِنْ حُلَلِ الْتُّقَى
وَ كَمْ مِنْ فَتًى بِاللَّهِ أَضْحَى مُؤَيَّداً
أَلَا رُبَّمَا شَدَّ الْكَرِيمُ اعْتِزَامَهُ
فَصَارَ عَلَى الْأَعْدَاءِ سَيْفاً مُهَنَّداً
وَ مَا السَّيْفُ مَا قَدْ كَانَ فِي بَطْنِ جَفْنِهِ
بِسَيْفٍ وَ لَكِنْ مَا تَبَدَّى مُجَرَّداً
ارشاد به توقف اكتساب معالى به مشقت أيام و سهر ليالي
-
أَ عَاذِلَتِي عَلَى إِتْعَابِ نَفْسِي
وَ رَعْيِي فِي السُّرَى رَوْضَ السُّهَادِ
إِذَا شَامَ الْفَتَى بَرْقَ الْمَعَالِي
فأَهْوَنُ فَائِتٍ طِيبُ الرُّقَادِ
امر به مسافرت و بيان فوائد و ثمرات آن
-
تَغَرَّبْ عَنِ الْأَوْطَانِ فِي طَلَبِ الْعُلَى
وَ سَافِرْ فَفِي الْأَسْفَارِ خَمْسُ فَوَائِدَ
تَفَرُّجُ هَمٍّ وَ اكْتِسَابُ مَعِيشَةٍ
وَ عِلْمٌ وَ آدَابٌ وَ صُحْبَةُ مَاجِدٍ
فَإِنْ قِيلَ فِي الْأَسْفَارِ ذُلٌّ وَ مِحْنَةٌ
وَ قَطْعُ الْفَيَافِي وَ ارْتِكَابُ الشَّدَائِدِ
فَمَوْتُ الْفَتَى خَيْرٌ لَهُ مِنْ قِيَامِهِ
بِدَارِ هَوَانٍ بَيْنَ وَاشٍ وَ حَاسِدٍ