کتابخانه روایات شیعه

انسان كامل كمياب است‏ 467- چقدر مردم زياداند، نه خيلى هم زياد نيستند (هم زمين گنجايش بيشتر را دارد، هم براى خدا زحمتى براى اضافه كردن نيست). خدا مى‏داند كه من دروغ نمى‏گويم.

468- هر وقت چشم خود را باز جمعيت مى‏بينم، اما فرد شايسته‏اى را نمى‏يابم.

امروز كه قحط فضل و إحسان باشد

نقصان و كمال خلق يكسان باشد

هرچند به اطراف جهان گرديديم‏

يك فرد نديديم كه إنسان باشد

پرهيز از منافق‏ 469- هركس با تمام وجود تو را دوست ندارد، او را رها كن و از فاصله گرفتن و دور شدنش غمگين مباش.

آن دم كه كسى سلسله شوق گسيخت‏

و ز قيد محبت و وفاى تو گريخت‏

در باب صفا و مهر او سستى كن‏

ديگر نرود به كوزه هر آب كه ريخت‏

ديوان أمير المؤمنين عليه السلام، ص: 145

سه شرط براى دوست‏ 470- وقتى شخص سه موضوع را رعايت نمى‏كند وى را بفروش هرچند در عوض، يك مشت خاكستر بگيرى:

471- نسبت به دوست وفادار باشد، از كمك مالى (به هنگام نياز) دريغ نكند و اسرارت را در قلب خود نگاهدارد.

گر شد هوست به دوستى كوشيدن‏

و ز جام صفا، مى طرب نوشيدن‏

شرط است به آتش وفا جوشيدن‏

پاشيدن سيم و رازها پوشيدن‏

دوست دشمن ما، دشمن است‏ 472- دوستى كه با دشمن من دوست است در رديف دشمنان من است. من نسبت به كسى كه به دوست من مهربانى كند مهربانم.

473- اى كسى كه با دشمن من دوستى بمن نزديك مگرد، زيرا آنچه ميان دل‏هاست (كينه) جدائى و فاصله مى‏اندازد.

با خصم تو هركه يك نفس باشد دوست‏

اين نكته بدان كه دشمن جان تو اوست‏

زان پيش كه غمازى خود فاش كند

چون نافه بكش از سر او اول پوست‏

دوستى بايد دوام داشته باشد 474- هركس مرا دوست داشت، با كمال إخلاص، براى هميشه صفاى دوستى را نسبت به او رعايت كرده‏ام.

475- هرچند دوست به من بدى كرده من عصبانى نشده‏ام و عكس‏العمل‏

ديوان أمير المؤمنين عليه السلام، ص: 146

فَلَا تَقْرَبَنْ مِنِّي وَ أَنْتَ صَدِيقُهُ‏

فَإِنَّ الَّذِي بَيْنَ الْقُلُوبِ بَعِيدٌ

اثبات ثبات در محبت و وفا

مَا وَدَّنِي أَحَدٌ إِلَّا بَذَلْتُ لَهُ‏

صَفْوَ الْمَوَدَّةِ مِنِّي آخِرَ الْأَبَدِ

وَ لَا قَلَانِي وَ إِنْ كَانَ الْمُسِي‏ءَ بِنَا

إِلَّا دَعَوْتُ لَهُ الرَّحْمَنَ بِالرَّشَدِ

وَ لَا اؤْتِمِنْتُ عَلَى سِرٍّ فَبُحْتُ بِهِ‏

وَ لَا مَدَدْتُ إِلَى غَيْرِ الْجَمِيلِ يَدِي‏

وَ لَا أَقُولُ نَعَمْ يَوْماً فَأُتْبِعَهُ‏

بُخْلًا وَ لَوْ ذَهَبَتْ بِالْمَالِ وَ الْوَلَدِ

آرزوى رفيق جانى و شفيق روحانى‏

هُمُومُ رِجَالٍ فِي أُمُورٍ كَثِيرَةٍ

وَ هَمِّي مِنَ الدُّنْيَا صَدِيقٌ مُسَاعِدٌ

يَكُونُ كَرُوحٍ بَيْنَ جِسْمَيْنِ قُسِّمَتْ‏

فَجِسْمُهُمَا جِسْمَانِ وَ الرُّوحُ وَاحِدٌ

ترغيب نفس به قناعت‏

أَفْلَحَ مَنْ كَانَ لَهُ كِرْدِيدَةٌ

يَأْكُلُ مِنْهَا ثُمَّ يَثْنِي جِيدَهُ‏

تنبيه بر تسكين دلهاى پريشان‏

وَ حَسْبُكَ دَاءً أَنْ تَبِيتَ بِبِطْنَةٍ

وَ حَوْلَكَ أَكْبَادٌ تَحِنُّ إِلَى الْقِدِّ

خطاب به مرديكه طمع خلود در دار دنيا دارد

يَا مُؤْثِرَ الدُّنْيَا عَلَى دِينِهِ‏

وَ التَّائِهَ الْحَيْرَانَ عَنْ قَصْدِهِ‏

أَصْبَحْتَ تَرْجُو الْخُلْدَ فِيهَا وَ قَدْ

أُبْرِزَ نَابُ الْمَوْتِ عَنْ حَدِّهِ‏

هَيْهَاتَ إِنَّ الْمَوْتَ ذُو أَسْهُمٍ‏

مَنْ يَرْمِهِ يَوْماً بِهَا يُرْدِهِ‏

ديوان أمير المؤمنين عليه السلام، ص: 147

من اين بوده كه در حقّ او دعا كرده‏ام كه خدا عقلش را كامل گرداند.

آن دم كه كسى دشمن جان تو شود

يا در پى آسيب و زيان تو شود

از كينه‏ى او گر دل خود پاك كنى‏

ناگاه ز غيب مهربان تو شود

476- دوستى را كه نسبت به من بدى مى‏كند بر اسرار خود امين نمى‏گردانم و رازهاى خود را در اختيارش نمى‏گذارم و براى آزار به وى هم دستم را باز نمى‏كنم.

477- وقتى براى دوستى با كسى پاسخ مثبت دادم، نسبت به او بخل نمى‏ورزم، هرچند پاسخ من به وى سبب شود كه مال و فرزندم را در راه او بدهم.

تا در تن اين شكسته جان خواهد بود

از بهر وفاى دوستان خواهد بود

با هركه دم از مهر و محبت زده‏ام‏

گر سر برود سخن همان خواهد بود

دوست واقعى‏ 478- هدف مردم در كارهاى جارى زياد است و هدف من از دنيا رفيق يك‏رنگ است.

479- رفيقى كه همانند يك روح در دو جسم تقسيم شده باشند اگر چه دو جسم هستند ولى روح آنان يكى است.

از حضرت حقّ هميشه خواهد دل من‏

يارى كه سرشته باشد به مهرش گل من‏

از غم چه شود جهان به چشمم تاريك‏

پرنور كند چهره‏ى او منزل من‏

قناعت‏ 480- كسى كه غذاى باقيمانده‏اى دارد و مى‏خورد و سرش را بلند نگاه مى‏دارد

ديوان أمير المؤمنين عليه السلام، ص: 148

(در دنيا و آخرت) پيروز است.

گر نيست تو را ز كيد دشمن بيمى‏

ور نان جو سوخته دارى نيمى‏

فارغ بنشين به گوشه‏ى عزلت خويش‏

زنهار مخور غم كه ندارى سيمى‏

481- اين درد براى تو بس است كه با شكم سير بخوابى و در اطرافت جگرهائى باشد كه آه پوست بزغاله‏اى را مى‏كشند (كه آن را كباب كنند و شكم خود را سير نمايند).

تا چند خورى سير به كس نان ندهى‏

يك لقمه ز خوان خود به مهمان ندهى‏

آن دم كه كشى سماط 47 جمعيت خويش‏

يك كاسه به درويش پريشان ندهى‏

براى هميشه در دنيا نمى‏مانى‏ 482- اى كسى كه دنيا را بر دين خود مقدم انداخته‏اى و در مسير خود سرگردان و راه را گم كرده‏اى!

483- تو بفكر ماندن ابدى هستى، درصورتى‏كه دندان مرگ بيش از دنيا آشكار گرديده است (و مى‏خواهد تو را بربايد).

484- افسوس كه مرگ تيرهاى فراوانى دارد. كسى كه هدف مرگ قرار گرفت، ذليل وى خواهد شد. 48

ديوان أمير المؤمنين عليه السلام، ص: 149

ارشاد به ابن الوقت بودن‏

مَضَى أَمْسُكَ الْبَاقِي شَهِيداً مُعَدِّلًا

وَ أَصْبَحْتَ فِي يَوْمٍ عَلَيْكَ شَهِيدٌ

فَإِنْ كُنْتَ فِي الْأَمْسِ اقْتَرَفْتَ إِسَاءَةً

فَثَنِّ بِإِحْسَانٍ وَ أَنْتَ حَمِيدٌ

وَ لَا تُرْجِ فِعْلَ الْخَيْرِ يَوْماً إِلَى غَدٍ

لَعَلَّ غَداً يَأْتِي وَ أَنْتَ فَقِيدٌ

وَ يَوْمُكَ إِنْ عَاتَبْتَهُ عَادَ نَفْعُهُ‏

إِلَيْكَ وَ مَاضِي الْأَمْسِ لَيْسَ يَعُودُ

بيان يكسان شدن خلائق بعد از موت‏

ذَهَبَ الَّذِينَ عَلَيْهِمُ وَجْدِي‏

وَ بَقِيتُ بَعْدَ فِرَاقِهِمْ وَحْدِي‏

مَنْ كَانَ بَيْنَكَ فِي التُّرَابِ وَ بَيْنَهُ‏

شِبْرَانِ فَهُوَ بِغَايَةِ الْبُعْدِ

لَوْ كُشِفَتْ لِلْخَلْقِ أَطْبَاقُ الثَّرَى‏

لَمْ يُعْرَفِ الْمَوْلَى مِنَ الْعَبْدِ

مَنْ كَانَ لَا يَطَأُ التُّرَابَ بِرِجْلِهِ‏

يَطَأُ التُّرَابُ بِنَاعِمِ الْخَدِّ

بيان فناى عالم و زوال بنى آدم‏

إِنَّ الَّذِينَ بَنَوْا فَطَالَ بِنَاؤُهُمْ‏

وَ اسْتَمْتَعُوا بِالْأَهْلِ وَ الْأَوْلَادِ

جَرَتِ الرِّيَاحُ عَلَى مَحَلِّ دِيَارِهِمْ‏

فَكَأَنَّهُمْ كَانُوا عَلَى مِيعَادٍ

وَ أَرَى النَّعِيمَ وَ كُلَّ مَا يُلْهَى بِهِ‏

يَوْماً يَسِيرُ إِلَى بِلًى وَ نَفَادٍ

اظهار انديشه موت كردن‏

جَنْبَيِ تَجَافَى عَنِ الْوَسَادِ

خَوْفاً مِنَ الْمَوْتِ وَ الْمَعَادِ

مَنْ خَافَ عَنْ سَكْرَةِ الْمَنَايَا

صفحه بعد