کتابخانه روایات شیعه
جواب او به عبارتى نيكو
-
يَا أَيُّهَا الْمُشْرِكُ يَا مَنِ افْتَتَنَ
وَ الْمُتَمَنِّي أَنْ يَرَى أَبَا الْحَسَنِ
إِلَيَّ فَانْظُرْ أَيُّنَا يَلْقَى الْغَبَنَ
[حرف الواو]
بيان ابتلاى ارباب كمال
-
أَرَى حُمُراً تَرْعَى وَ تَعْلِفُ مَا تَهْوَى
وَ أُسْداً جِيَاعاً تَظْمَأُ الدَّهْرَ مَا تَرْوَى
وَ أَشْرَافَ قَوْمٍ مَا يَنَالُونَ قُوتَهُمْ
وَ قَوْماً لِئَاماً تَأْكُلُ الْمَنَّ وَ السَّلْوَى
قَضَاءٌ لِخَلَّاقِ الْخَلَائِقِ سَابِقٌ
وَ لَيْسَ عَلَى رَدِّ الْقَضَاءِ أَحَدٌ تَقْوَى
وَ مَنْ عَرَفَ الدَّهْرَ الْخَئُونَ وَ صَرْفَهُ
تَصَبَّرَ لِلْبَلْوَى وَ لَمْ يُظْهِرِ الشَّكْوَى
خطاب به فرقه باغيه و مذمت معاويه
-
أَضْرِبُكُمْ وَ لَا أَرَى مُعَاوِيَةَ
الْأَخْزَرَ الْعَيْنِ الْعَظِيمِ الْحَاوِيَةِ
هَوَتْ بِهِ فِي النَّارِ أُمُّ هَاوِيَةَ
حَاوَرَهُ فِيهَا كِلَابٌ عَاوِيَةٌ
[حرف الهاء]
ارشاد به تحمل و شكيبائى
-
كُنْ لِلْمَكَارِهِ بِالْعَرَاءِ مُقَطِّعاً
فَلَعَلَّ يَوْماً لَا تَرَى مَا تَكْرَهُ
فَلَرُبَّمَا اسْتَتَرَ الْفَتَى فَتَنَافَسَتْ
فِيهِ الْعُيُونُ وَ إِنَّهُ لَمُمَوَّهٌ
وَ لَرُبَّمَا اخْتَزَنَ الْكَرِيمُ لِسَانَهُ
حَذَرَ الْجَوَابِ وَ إِنَّهُ لَمُفَوَّهٌ
وَ لَرُبَّمَا ابْتَسَمَ الْوَقُورُ مِنَ الْأَذَى
وَ فُؤَادُهُ مِنْ حَرِّهِ يَتَأَوَّهُ
ليكن چه شويم روبرو در صف جنگ
باشد به مثل چه گربه در پنجه شير
سخن عبد اللّه راسى در جنگ نهروان با لشكر امام عليه السّلام 1774- به شما حمله مىكنم و ابا الحسن را نمىبينم، او به دنيا چسبيده است.
پاسخ امام عليه السّلام به عبد اللّه راسى 1775- اى مشرك! اى به آشوب و آزمايش كشيده شده! اى كسى كه آرزو دارى أبو الحسن را ببينى!
1776- به من نگاه كن! كدام يك ضرر مىكنيم؟
امروز تو را زار و زبون مىبينم
وز حلقه أهل دل برون مىبينم
افتاده تو را به خاك و خون مىبينم
وز اسب مراد سرنگون مىبينم
شخصيتها در سختى هستند 1777- خران را مىبينم كه چرا مىكنند و هر علفى را كه مىخواهند مىخورند اما شيرها گرسنهاند و در دنيا هميشه تشنهاند و سيراب نمىگردند.
1778- شايستگان ملت غذاى خود را به چنگ نمىآورند اما پستفطرتان لذيذترين غذاها را مىخورند.
1779- اين خواست آفريدگار خلايق است و هميشه چنين بوده است و هيچكس قدرت ندارد خواست خدا را تغيير دهد.
1780- كسى كه روزگار خيانت پيشه و حوادث آن را درك كرده باشد، خود
را براى ناراحتىها آماده مىسازد و گلهاى ندارد.
امروز خران صاحب جاهند همه
انگشتنما به شكل مااند همه
جمعى كه سزاوار مناصب باشند
پيوسته اسير بند و جاهند همه
نكوهش از معاويه 1781- به شما حمله مىكنم و معاويه را نمىبينم. معاويهاى كه چشم تنگ و گشاد روده است.
1782- جهنمى كه نامش «ام هاويه» است معاويه را به كام خود مىكشد و سگهاى فريادگر همسايه او خواهند بود.
تا چند توان صبر و تنزل كردن
وز مردم بىاصل تحمل كردن
خواهيم زدن بر صف دشمن امروز
خوش نيست ديگر فكر و تأمل كردن
دقت، تحمل و صبر 1783- سختىها را با صبر درهم شكن، شايد روزى برسد كه ديگر ناملايمى نبينى.
1784- خيلى از اوقات جوانمرد ناراحتىهاى خود را پنهان مىدارد در نتيجه چشمها همه به او دوخته مىشود و حسرت او را مىخورند درصورتىكه وى حيله زده است.
1785- چهبسا سخنسرايانى كه براى ترس از جواب، زبان خود را پنهان مىدارند و سخن نمىگويند.
منع از انبساط با مرد دنا
-
أَصُمُّ عَنِ الْكَلِمِ الْمُحَفِّظَاتِ
وَ أَحْلُمُ وَ الْحِلْمُ بِي أَشْبَهُ
وَ إِنِّي لَأَتْرُكُ جُلَّ الْمَقَالِ
لِأَنْ لَا أُجَابَ بِمَا أَكْرَهُ
إِذَا مَا اجْتَرَرْتُ سَفَاهَ السَّفِيهِ
عَلَيَّ فَإِنِّي أَنَا الْأَسْفَهُ
فَلَا تَغْتَرِرْ بِرُوَاءِ الرِّجَالِ
وَ إِنْ زَخْرَفُوا لَكَ أَوْ مَوَّهُوا
فَكَمْ مِنْ فَتًى يُعْجِبُ النَّاظِرِينَ
لَهُ أَلْسُنٌ وَ لَهُ أَوْجُهٌ
يَنَامُ إِذَا حَضَرَ الْمَكْرُمَاتُ
وَ عِنْدَ الدَّنَاءَةِ تَسْتَنْبِهُ
ارشاد به احسان ياران در وقت دولت
-
لَيْسَ الْكَرِيمُ الَّذِي إِنْ نَالَ مَنْزِلَةً
أَوْ نَالَ مَالًا عَلَى إِخْوَانِهِ بَاهَى
الْحُرُّ يَزْدَادُ لِلْإِخْوَانِ تَكْرِمَةً
إِنْ نَالَ فَضْلًا مِنَ السُّلْطَانِ أَوْ جَاهاً
اظهار صفا به حضرت مصطفى ص
-
يَا أَكْرَمَ الْخَلْقِ عَلَى اللَّهِ
وَ الْمُصْطَفَى بِالشَّرَفِ الْبَاهِي
مُحَمَّدُ الْمُخْتَارُ مَهْمَا أَتَى
مِنْ مُحْدَثٍ مُسْتَفْظَعٍ نَاهِي
فَانْدُبْ لَهُ حَيْدَرَ لَا غَيْرَهُ
فَلَيْسَ بِالْغُمْرِ وَ لَا اللَّاهِي
تَرَى الْعِمَادَ الْكُفْرَ مِنْ سَيْفِهِ
مُنَكَّساً بَاطِنُهُ وَاهِي
هَلِ الْعِدَى إِلَّا ذِئَابٌ عَوَتْ
مَعَ كُلِّ نَفْسٍ نَفْسُهُ سَاهِي
1786- خيلى از مواقع شخص باوقار از ناراحتى مىخندد، درعينحال قلب وى از آتش آزار آه مىكشد.
هرچند كه من باده غم مىنوشم
وز آتش غصه هر نفس مىجوشم
چون وهم كنم كه دشمنان شاد شوند
از أهل زمانه حال خود مىپوشم
پرهيز از خوشروئى با ناكسان 1787- از شنيدن حرفهاى عصبانىكننده كر مىشوم و حلم را پيشه خود مىسازم كه حلم با من مناسبتر است.
1788- من از پرحرفى پرهيز مىكنم، تا پاسخى ناپسند نشنوم.
1789- آنگاه كه نادانى جاهل را بسوى خود جذب كنم (و پاسخ بدهم) من از او نادانتر هستم.
جاهل كه دهد هميشه دشنام تو را
خواهد كه كند سخره أيّام تو را
بايد كه جواب او نگوئى ور نه
سازد به ميان خلق بدنام تو را
1790- از ديدار مردان مغرور مشو، هرچند خود را بيارايند و يا از در حيله وارد شوند.
1791- زيرا جوانانى كه بينندگان را به تعجب مىاندازند و خود را جا مىزنند چهبسا چند زبان و چند چهره دارند.
1792- آنگاه كه به تو مىرسد شايستگىها فراموش مىگردد و رذالت و پستىها بيدار مىشود.
خواهند جماعتى كه در كسوه شيد 122
مرغان هوا گرفته آرند به قيد
گر هست تو را چشم بصيرت روشن
زنهار مشو به دام اين طايفه صيد
كمك به دوستان به هنگام قدرت 1793- آن كس كه به مقام يا مال رسيد و به دوستانش فخر فروخت فردى شايسته و باشخصيت نيست.
1794- آزادمرد كسى است كه وقتى به پول و قدرت رسيد بر احترام دوستان خود بيفزايد.
گر يافتهاى پيش بزرگان راهى
يا هست تو را ز فضل ايشان جاهى
بايد كه به حال خود نگردى مغرور
ياران قديم را بپرسى گاهى
اظهار صفا نسبت به محمّد مصطفى صلّى اللّه عليه و آله 1795- اى با باشخصيتترين مخلوق خدا! اى برگزيدهاى كه از شرافت مفتخر و سرشارى.
1796- اى محمّد برگزيده صلّى اللّه عليه و آله هركجا حادثهاى ناپسند آمد، از آن منع كردى.
1797- اى حيدر (على عليه السّلام) فقط براى او گريه كن كه گريهات نه گول است و نه بىفائده!
1798- ديدى كه اركان كفر از شمشير محمّد صلّى اللّه عليه و آله سرنگون گرديد و از درون
سَيُهْزَمُ الْجَمْعُ عَلَى عَقْبِهِ
بِحَيْدَرَ وَ النَّصْرُ لِلَّهِ
در بيان صفات پسنديده
-
إِنَّ الْمَكَارِمَ أَخْلَاقٌ مُطَهَّرَةٌ
فَالدِّينُ أَوَّلُهَا وَ الْعَقْلُ ثَانِيهَا
وَ الْعِلْمُ ثَالِثُهَا وَ الْحِلْمُ رَابِعُهَا
وَ الْجُودُ خَامِسُهَا وَ الْفَضْلُ سَادِسُهَا
وَ الْبِرُّ سَابِعُهَا وَ الصَّبْرُ ثَامِنُهَا
وَ الشُّكْرُ تَاسِعُهَا وَ اللِّينُ بَاقِيهَا
وَ النَّفْسُ تَعْلَمُ أَنِّي لَا أُصَادِقُهَا
وَ لَسْتُ أَرْشُدُ إِلَّا حِينَ أَعْصِيهَا
[حرف الياء]
ذكر صفات ارباب كمال
-
وَ مُحْتَرِسٍ مِنْ نَفْسِهِ خَوْفَ زَلَّةٍ
تَكُونُ عَلَيْهِ حُجَّةً هِيَ مَا هِيَا
فَقَلَّصَ بُرْدَيْهِ وَ أَفْضَى بِقَلْبِهِ
إِلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوَى فَنَالَ الْأَمَانِيَا
وَ جَانَبَ أَسْبَابَ السَّفَاهَةِ وَ الْخَنَى
عَفَافاً وَ تَنْزِيهاً فَأَصْبَحَ مَالِيَا
وَ صَانَ عَنِ الْفَحْشَاءِ نَفْساً كَرِيمَةً
أَبَتْ هِمَّةً إِلَّا الْعُلَى وَ الْمَعَالِيَا
تَرَاهُ إِذَا مَا طَاشَ ذُو الْجَهْلِ وَ الصِّبَا
حَلِيماً وَقُوراً صَائِنَ النَّفْسِ هَادِياً
لَهُ حِلْمُ كَهْلٍ فِي صَرَامَةِ حَازِمٍ
وَ فِي الْعَيْنِ إِنْ أَبْصَرْتَ أَبْصَرْتَ سَاهِياً
يَرُوقُ صَفَاءُ الْمَاءِ مِنْهُ بِوَجْهِهِ
فَأَصْبَحَ مِنْهُ الْمَاءُ فِي الْوَجْهِ صَافِياً
صَبُوراً عَلَى رَيْبِ الزَّمَانِ وَ صَرْفِهِ
كَتُوماً لِأَسْرَارِ الضَّمِيرِ مُدَارِياً
لَهُ هِمَّةٌ تَعْلُو عَلَى كُلِّ هِمَّةٍ